نقاشی در دوران ساسانیان

نقاشی در دوران ساسانیان یکی از دوره های اوج خود طی تاریخ هنر را تجربه کرد. ساسانیان حکومتی بودند که از  سال ۲۲۴ تا ۶۵۱ میلادی (۴۲۷ سال) بر ایران حکمفرمایی کردند. آنان که خود را از نسل هخامنشیان می دانستند در پارس حکومت می کردند. ساسانیان تاثیر بسیاری بر فرهنگ و هنر ایران گذاشته و تحول بزرگی در آن به وجود آوردند. در این مطلب قصد داریم به نقاشی ساسانیان بپردازیم.

پایه و اساس این هنر عظیم در زمان پادشاه بزرگ ساسانی یعنی اردشیر اول نهاده شد. او سعی داشت هنر ایرانی را دوباره زنده کند. بنابراین هنر این دوره بسیار برگرفته از هنر هخامنشی است. در زمان جانشینان اردشیر شاه، به دلیل جنگ هایی که بین ایران و روم به وجود آمد، تلفیقی بین هنر این دو کشور بر قرار شد و سبک های جدیدی در هنر ایران پدیدار شد.

نمونه مهم آن موزاییک های کاخ بیشابور در نزدیکی کازرون امروز است که احتمالا با کمک هنرمندان رومی یا اسرای رومی که به دست ارتش ایران اسیر شده بودند ساخته شده است. در دوره ساسانی دیوار کاخ ها به نقاشی های زیبا آراسته می شدند. نمونه هایی از موزاییک های ساسانی را می توانید در سایت موزه ملی ایران ببینید.

هنر عهد ساسانی از سنت های پارسی و هنر رومی ها و هنر دولت اشکانی تشکیل شده بود که این هر سه باعث شکل گرفتن هنری جدید و نو در دوره ساسانیان شد.

منابع مطالعه نقاشی در دوران ساسانیان

منابعی که برای مطالعه در نقاشی ساسانیان لازم است یا اندک است و یا تخریب شده و از بین رفته است اما از طریق نوشته های تاریخ نویسان و یا مسافران خارجی می توان به نمونه هایی از نقاشی ساسانی پی برد.

مسعودی، تاریخ نویس ایرانی، در سرگذشت شاهان ایرانی از بنایی نام برده است که در شهر استخر فارس در نزدیکی تخت جمشید ساخته شده بود و روی آن نقاشی دیواری کشیده شده. آمیانوس نیز در سفر نامه خود از تصویری که شامل عکس شاهان ایرانی بوده و در آتشکده آذر گشنسب در آذربایجان دیده است نام می برد.

نمونه هایی از نقاشی ساسانیان

در شهر تاریخی شوش نیز نمونه هایی از نقاشی ساسانیان دیده می شود. یک نمونه از آن در سالن ستون داری است که صحنه ای از شکار و همچنین تصاویری از ماه و ستاره در آن دیده می شود. البته بعضی معتقدند این نقاشی متعلق به دوره اشکانی است.

lsd[vh[block id=”tabligh-matni”]

نقاشی دیگری که از آن زمان مانده در ایوان کرخه به دست آمده است. ایوان کرخه یکی از کاخ های ساسانی است. در آن تصاویری از اشخاصی در قسمت پذیرایی کاخ کشف شده است. در حاجی آباد فارس و در تپه حصار و در چند مکان دیگر نیز نقاشی هایی دیگر از نقاشی دوران ساسانیان کشف شده است.

نقاشی در دوران ساسانیان و تاثیر آن بر کشورهای دیگر

تاثیر نقاشی در دوران ساسانیان تا سرزمین های شرق دور و نیز مناطقی از چین هم رسید. در این دوره چهار دین متفاوت از ایران به کشور چین راه یافت که سه دین از این چهار دین برای تبلیغ باورهای خود از هنر نقاشی استفاده می کردند.

فردوسی در این باره می گوید:

بیامد یکی مرد گویا ز چین که چون او مصور نبیند زمین

به صورتگری گفت پیغمبرم ز دین آوران جهان برترم

یکی از مهم ترین این چهار دین، دین مانوی است که پیامبر این دین یعنی مانی آن را آورد. مانی نقاشی را معجزه خود می دانست و برای تبلیغ دین خود از نقاشی استفاده می کرد. کتاب نقاشی مانی «ارژنگ» نامیده می شود و برگه هایی اندک از این کتاب کشف شده است.

موضوعات این نقاشی ها به آفرینش و خلقت مربوط می شد. در این هنر حاشیه ها را با گیاهان و درختان تزیین می کردند. رنگ های به کار رفته در آثار مانی بسیار شفاف و درخشان و شامل آبی روشن، سبز، نارنجی سرخ و لاجوردی است.

نقاشی چینی در اصل همان نقاشی ایرانی است که از راه ترویج دین مانی به آنجا رفته است. در زمان تیموریان نسخه های خطی را با مینیاتور تزیین می کردند. این هنر را مانی ابداع کرده بود و به سرزمین های شرق دور راه یافته بود.

اگر به نقاشی علاقمند هستید شاید مقاله نقاشی روی صورت کودکان نیز برایتان جالب باشد

• نقاشی بعد از ظهور اسلام
• نقاشی در ایران باستان