آلزایمر و درمان های دارویی و غیر دارویی آن

اختصاصی نشریه اینترنتی نوجوان ها

آلزایمر، شایع تربن نوع دمانس (زوال عقل) است که 850 هزار نفر در انگلستان را به خود مبتلا کرده است.

دمانس یک بیماری نورولوژیک (عصبی) پیش رونده است که زوایای مختلفی از مغز از جمله حافظه را تحت تاثیر قرار می دهد.

دلیل قطعی آلزایمر شناخته شده نیست. گرچه برخی مسایل به نظر می رسد که ریسک پیشرفت بیماری را بیافزاید. این مسایل شامل:

افزایش سن

سابقه خانوادگی ابتلا به این بیماری

سابقه آسیب شدید به سر

فاکتورهای سبک زندگی (موقعیت هایی که مرتبط با بیماری های قلب و عروق هستند)

مکانیسم ابتلا به آلزایمر

هرچند دلایل ابتلا به آلزایمر هنوز به طور دقیق مشخص نشده است اما تاثیر آن بر مغز به وضوح مشخص گردیده است. بیماری آلزایمر موجب آسیب دیدن و مرگ سلول های مغزی می شود. اتصالات بین سلولی در مغزی که مبتلا به آلزایمر شده است بسیار کمتر از مغز سالم است.

هرچه سلول های مغزی بیشتری می میرند مغز نیز کوچکتر می شود. وقتی پزشک بافت مغز را زیر میکروسکوپ معاینه می کند، دو نوع بافت غیر طبیعی می بیند که نشانه آلزایمرند:

– پلاک ها: این توده های پروتئینی، بتا آمیلوئید نام دارند که ممکن است سلول های مغزی را به چند طریق تخریب کنند، مثلاً ممکن است با ارتباط بین سلولی تداخل کنند. هر چند عامل اصلی مرگ سلولی در آلزایمر هنوز شناخته شده نیست اما تجمع بتا آمیلوئید ها در خارج سلول های مغزی از متهمان اصلی است.

– پیچ خوردگی ها: سلول های مغزی برای دریافت مواد مغذی و حیاتی از طریق زوائدشان، وابسته به یک حمایت داخلی اند. این سیستم نیازمند ساختار طبیعی پروتئینی به نام tau می باشد. در بیماران مبتلا به آلزایمر رشته های پروتئین tau درون سلول ها دچار پیچ خوردگی های غیرطبیعی می شوند که این باعث اختلال در سیستم ارتباطات و حمل و نقل درون سلولی می شود که این امر نیز موجب پسرفت و مرگ سلول های مغزی می شود.

علایم و نشانه ها

آلزایمر یک بیماری پیش رونده است؛ به این معنا که علایم به تدریج پیشرفت می کنند و در طول زمان، تشدید می شوند. این بیماری عملکردهای متعددی از مغز را تحت تاثیر قرار می دهد.

اولین علامت آلزایمر، معمولا مشکلات کوچک در حافظه است. برای مثال فراموش کردن اتفاقات یا مکالمات اخیر و یا اسامی مکان ها و اشیا. همچنان که بیماری پیشرفت می کند؛ اختلال در حافظه تشدید می شود و مشکلات بیشتری ایجاد می شوند از جمله:

گیجی، عدم تشخیص زمان و مکان و گم شدن در مکان های آشنا

مشکل در برنامه ریزی یا تصمیم گیری

اختلال در سخن گفتن و جمله سازی

مشکل در حرکت بدون کمک دیگران و یا انجام کارهای روزمره

تغییر در شخصیت نظیر پرخاشگر شدن و مظنون شدن به دیگران

توهم (دیدن یا شنیدن چیزهایی که نیست) و عقاید غیر عادی (باور به مسایلی که حقیقت ندارند یا غلط هستند)

افسردگی یا اضطراب

چه کسانی مبتلا هستند؟

آلزایمر در افراد با سن بالای 65 سال بیشترین شیوع را دارد و زنان به مقدار کمی بیشتر از مردان به این بیماری مبتلا می شوند.

ریسک ابتلا به آلزایمر و سایر اشکال دمانس با افزایش سن، افزایش می یابد و تخمین زده می شود که 1 نفر از هر 14 نفر افراد بالای 65 سال و 1 نفر از هر 6 نفر افراد بالای 80 سال به این بیماری مبتلا می شوند.

گرچه یک نفر از هر بیست نفر مبتلا به آلزایمر، سن بین 40 تا 65 سال دارند.

تشخیص

از آنجا که علایم آلزایمر در طول زمان با سرعت کمی پیشرفت می کند؛ تشخیص وجود این مشکل، سخت است و بسیاری از مردم فکر می کنند که مشکلات در حافظه ناشی از افزایش سن است.

با این حال تشخیص به موقع این بیماری به شما این شانس را می دهد که برنامه ریزی بهتری برای آینده داشته باشید از جمله دریافت درمان های مناسب و یا مراقبت های خاص

اگر راجع به حافظه خود نگران هستید و یا فکر می کنید که دچار دمانس شده اید، به نظر مفید می رسد که به پزشک مراجعه کنید و اگر در مورد شخص دیگری نگران هستید؛ وی را به مراجعه به پزشک تشویق کنید.

یک تست شاخص، برای تشخیص آلزایمر وجود ندارد. پزشک شما درابره مشکلات شما خواهد پرسید و تست هایی برای رد سایر بیماری ها اجرا خواهد کرد.

اگر ابتلا به آلزایمر محتمل باشد، شما به پزشک متخصص ارجاع داده خواهید شد تا:

پروسه تشخیص، به قطعیت برسد.

تست های تکمیلی انجام گیرد.

برنامه درمانی تهیه شود.

نحوه درمان آلزایمر

هیچ درمانی برای آلزایمر موجود نیست.اما درمان هایی جهت رفع برخی علایم و کاهش سرعت بیماری وجود دارد. روش های متعددی نیز برای بهبود وضعیت زندگی این بیماران و کاهش وابستگی آنها وجود دارد نظیر تغییر محیط خانه جهت دسترسی راحت تر به لوازم و فراموش نکردن وظایف روزمره.

درمان های روانی از جمله تحریک قدرت تشخیص هم می تواند در محافظت از حافظه  و توانایی حل مساله و قدرت تکلم، کمک کننده باشد.

آینده

بیماران مبتلا به آلزایمر به طور متوسط هشت تا ده سال پس از بروز علایم این بیماری زنده می ماندد گرچه این می تواند در افراد مختلف متفاوت باشد و برخی افراد بیش از این بازه و برخی کمتر از این بازه زنده بمانند.

آلزایمر یک بیماری محدود کننده حیات است البته برخی از مبتلایان به این بیماری ممکن است بر اثر مشکلات دیگری فوت شوند.

از آنجا که این بیماری، پیشرونده است می تواند موجب مشکل در بلع و لذا آسپیره شدن غذا(ورود غذا به مری) شود که باعث ایجاد عفونت های مداوم ریه می شود. بعلاوه مشکل در تغذیه و کاهش اشتها از مشکلات شایع مبتلایان به آلزایمر است.

آیا می توان از آلزایمر جلوگیری کرد؟

از آنجا که علت دقیق آلزایمر مشخص نیست؛ راهی برای پیشگیری از آن وجود ندارد. با این حال راه هایی برای کاهش ریسک ابتلا به این بیماری وجود دارد نظیر

ترک سیگار و الکل

داشتن رژیم غذایی سالم

حفظ تناسب اندام و فعالیت های ذهنی

رعایت این نکات, علاوه بر کاهش ریسک ابتلا به آلزایمر، باعث کاهش احتمال ابتلا به بیماری های قلبی و بهبود کلی سلامت بدن می شود.

درمان های دارویی و مکانیسم عمل داروها

درمان های دارویی حاضر برای آلزایمر، برای مدتی در رفع مشکلات تشخیصی و حافظه ای ناشی از این بیماری مفید هستند. این داروها به دو دسته تقسیم می شوند:

1) مهار کننده های کولین استراز: این دسته از داروها، تقویت ارتباط های سلولی را از طریق تولید انتقال دهنده عصبی استیل کولین به عهده دارند که این انتقال دهنده عصبی در بیماری آلزایمر کاهش می یابد. میزان بهبود توسط این دسته از داروها متوسط است. مهار کننده های کولین استراز هم چنین می توانند علایم عصبی روانی نظیر پرخاشگری و یا افسردگی را نیز بهبود دهند.

داروهای این دسته شامل دونپزیل(با برند معروف(Aricept،گالانتامین(با برند معروف Razadyne)و ریواستیگمین (با برند معروف (Exelonهستند. عارضه جانبی اصلی این دسته از داروها اسهال، تهوع، کاهش اشتها و اختلالات خواب است. در بیماران مبتلا به ناراحتی های قلبی، عارضه جانبی کاهش ضربان قلب و ایست قلبی را می توانند ایجاد کنند.

2) ممانتین(Memantine): این دارو از طریق نوع دیگری از شبکه های ارتباطی مغزی عمل می کند و سرعت پیشرفت علایم را در مبتلایان به نوع متوسط تا شدید آلزایمر می کاهد.گاها در ترکیب با مهار کننده های کولین استراز به کار می رود. عوارض جانبی آن شامل یبوست، گیجی و سردرد است.

برخی اوقات، سایر داروها نظیر ضد افسردگی ها نیز جهت کنترل علایم آلزایمر به کار می روند اما برخی دسته های دارویی باید با احتیاط زیادی مصرف شوند؛ برای مثال داروهای خواب آور مثب زولپیدم، اسزوپیکلون و… می توانند موجب افزایش گیجی و ریسک زمین خوردن در این بیماران شوند.

داروهای آرام بخش، کلونازپام و لورازپام، نیز ریسک زمین خوردن و گیجی را می افزایند و مصرفشان در بیماران مبتلا به آلزایمر بایستی با مشورت با پزشک انجام گیرد.

درمان های جایگزین

امروزه تبلیغات گسترده ای در مورد اثربخشی بسیاری از ویتامین ها، مکمل ها و ترکیبات گیاهی در بهبود علایم آلزایمر صورت می گیرد در حالیکه هنوز اثر این داروها بر کاهش سرعت آلزایمر به اثبات نرسیده است.

برخی از درمانهای مطالعه شده در زیر آمده است:

اسیدهای چرب امگا3: این اسید چرب موجود در ماهی، ممکن است در جلوگیری از تضعیف قوای تشخیص موثر باشد؛ گرچه مطالعه روی این ترکیبات، فایده آنها را در این زمینه به اثبات نرسانیده است.

کورکومین: این ماده که از گیاه زردچوبه به دست می آید و دارای اثرات ضد التهابی و آنتی اکسیدانی است نیز ممکن است روی برخی فرایند های شیمیایی در مغز موثر باشد اما کارآزمایی های بالینی هنوز اثری از این ماده گیاهی برای درمان آلزایمر مشاهده نکرده اند.

جینکو: جینکو یک عصاره گیاهی است که مواد بسیاری را داراست. یک مطالعه گستره توسط NIH نشان داد که این عصاره، اثری بر پیشگیری یا تاخیر ابتلا به آلزامیر ندارد.

ویتامین ای:اگرچه این ویتامین در پیشگیری از ابتلا به آلزایمر موثر نیست اما مصرف روزانه 2000 واحد از این ویتامین، می تواند سرعت پیشرفت بیماری را در مبتلایان به آلزایمر بکاهد. اگرچه نتایج حاصل از مطالعات دو پهلوست و صرفا برخی از این مطالعات، فواید ویتامین ای را در این بیماری نشان داده است و برای پیشنهاد مصرف روزمره آن به مبتلایان به آلزامیر، نیاز به اجرای مطالعاتی جهت برخی بی خطر بودن 2000 واحد ویتامین ای در مبتلایان به دمانس است.

مکمل هایی که برای این بیماری مصرف می شوند می توانند با داروهای اصلی درمان این بیماری یا سایر بیماری ها تداخل داشته باشند و لذا حتما پیش از مصرف آنها با پزشک خود مشورت کنید.

فهرست منابع

https://www.nhsinform.scot/illnesses-and-conditions/brain-nerves-and-spinal-cord/alzheimers-disease

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/alzheimers-disease/diagnosis-treatment/drc-20350453

مطالب مرتبط:

پرورش مینی‌مغز برای ترمیم مغز بیماران آلزایمر

کاربر عزیز

چنانچه این مطلب مورد توجه شما قرار گرفت لطفا آن را لایک کنید.