نوجوانان پرخاشگر و مشکلاتشان دغدغه‌ی امروز بسیاری از والدین است. منظور از پرخاشگری رفتاری است که در آن فردی سعی می‌کند به فردی دیگر آسیب وارد کند. این آسیب‌زدن می‌تواند به شکل‌های متفاوت بروز پیدا کند. برخی ممکن است با حرف‌های خود پرخاشگری کنند و برخی دیگر با رفتار خود.
افراد در هر سنی ممکن است رفتارهای پرخاشگرانه از خود نشان دهند اما این مسئله در نوجوانها پررنگ‌تر است. چرا نوجوانها چنین رفتاری دارند و راه برطرف‌کردن پرخاشگری چیست؟
چگونه با نوجوان پرخاشگر برخورد کنیم
برای اینکه بدانیم چطور با نوجوان پرخاشگر رفتار کنیم ابتدا باید دلیل پرخاشگری را پیدا کنیم. چرا افراد چنین واکنشی از خود نشان می‌دهند؟ پرخاشگری واکنشی است که افراد در مقابل ناکامی از خود نشان می‌دهند. شاید این واکنش را در کودکان بهتر بتوانید تشخیص بدهید. چون آن‌ها هنوز به شناخت خود نرسیده‌اند و نمی‌توانند در وضعیت‌های گوناگون خودشان را کنترل کنند.
کافی است کودکی در حال بازی‌کردن باشد و کودکی دیگر از راه برسد و یکی از اسباب‌بازی‌هایش را بردارد. در این موقعیت، کودک اول به سرعت واکنش نشان می‌دهد. واکنش‌های بچه‌ها در این موقعیت متفاوت است و برخی از آن‌ها پرخاشگری می‌کنند. در واقع، آن‌ها با ابراز خشم می‌خواهند از ناکام‌ماندن خود جلوگیری کنند.
پس پرخاش‌کردن پاسخی روانی است که افراد هنگام ناکام‌شدن از خود نشان می‌دهند. این ناکامی می‌تواند دلیلی شخصی داشته باشد یا یک عامل بیرونی و اجتماعی محرک آن باشد.
با نوجوان پرخاشگر چه کنیم؟
اگر شمایی که دارید این مطلب را می‌خوانید پدر یا مادر هستید و با این سؤال مواجه‌اید که با نوجوان پرخاشگر چه کنم باید بدانید بیش‌تر پژوهش‌گران معتقدند عوامل محیطی باعث می‌شود پرخاشگری در نوجوان به وجود بیاید و ماندگار شود. پس بهترین راه برای رفتار با نوجوان پرخاشگر و بی ادب این است که عوامل محیطی را شناسایی و آن‌ها را کنترل کنید.
شاید شما احساس می‌کنید نیاز است درباره‌ی موضوعی مهم با فرزند نوجوان‌تان صحبت کنید اما او تازه از مدرسه برگشته و امتحانش را خراب کرده. پس موقعیت مناسبی برای گفت‌وگو نیست.
در این موقعیت اگر شما وارد گفت‌وگویی جدی با نوجوان بشوید احتمال اینکه پرخاش کند بسیار بالاست. بنابراین مهم است شما نسبت به عوامل محیطی که باعث بروز پرخاشگری می‌شود آگاه باشید و آن‌ها را تحت کنترل خود بگیرید.
یا ممکن است شما ناخواسته نوجوان‌تان را در موقعیت مقایسه قرار داده باشید. اگرچه شما قصد ندارید او را تحقیر کنید اما ممکن است نوجوان این مقایسه را تحقیرشدن معنا کند و برای دفاع از شخصیت خود، پرخاشگری کند.
پس تلاش کنید ذهنیت فرزندتان را بیش‌تر بشناسید تا از قراردادن او در موقعیت‌هایی که باعث پرخاشگری می‌شود جلوگیری کنید. این شناخت از طریق گفت‌وگوهای صمیمانه با او حاصل می‌شود.
خصوصیات نوجوان پرخاشگر چیست؟
برای اینکه بدانیم نوجوان پرخاشگر چه ویژگی دارد باید به ویژگی‌های کلی افراد پرخاشگر برگردیم. این خصوصیات می‌تواند در همه‌ی افراد پرخاشگر، فارغ از سن، دیده شود. البته در هر سنی ممکن است به شیوه‌ای متفاوت بروز پیدا کند.
عزت نفس پایین
گفتیم که پرخاشگری از ناکامی ناشی می‌شود. پس فردی که پرخاش می‌کند تصور می‌کند ناکام است. وقتی فردی مدام به این فکر کند که ناکام مانده است عزت نفس خود را از دست می‌دهد. بنابراین می‌توانیم بگوییم فرد پرخاشگر، عزت نفس پایینی دارد.
مشکل در تصمیم‌گیری و شروع کار
افرادی که پرخاشگرند سخت می‌توانند تصمیم بگیرند که بالأخره کاری را شروع کنند. هم‌چنین اگر در میانه‌ی کار، به مشکلی بربخورند، به سرعت ناامید می‌شوند. این افراد معمولاً با شتابزدگی و سردرگمی تصمیم می‌گیرند.
مسئولیت‌پذیری ضعیف
افراد پرخاشگر معمولاً به تعهدات اخلاقی پایبند نیستند و وقتی کاری را به آن‌ها می‌سپارید این احتمال وجود دارد که آن را درست و دقیق انجام ندهند. پس شاید بتوان گفت مسئولیت‌پذیری در این افراد ضعیف است.
صبور نبودن
افراد پرخاشگر این مهارت را به دست نیاورده‌اند که برای دریافت خواسته‌شان صبور باشند و می‌خواهند هرچه را لازم دارند همان لحظه به دست بیاورند. برای همین است که وقتی احساس ناکامی می‌کنند و احساس می‌کنند آنچه را می‌خواسته‌اند به دست نیاورده‌اند، خشمگین می‌شوند.
عدم انعطاف‌پذیری
افراد پرخاشگر عادت کرده‌اند همه‌چیز مطابق خواسته‌ی آن‌ها پیش برود. برای همین نمی‌توانند در مقابل خواسته‌ی دیگران انعطاف‌پذیر باشند و با دیگران همراهی کنند.
بیش از حد دوست‌داشتن خود
چون این افراد از کمبود عزت نفس رنج می‌برند، برای جبران این مسئله، گاهی به شکلی افراطی به خودشان اهمیت می‌دهند و در واقع به دیگران و احساسات آن‌ها توجه نمی‌کنند. به همین علت، معمولاً با مشکلات دیگران کاری ندارند و برای حل آن مشکلات به افراد یاری نمی‌رسانند.
مقابله به مثل کردن
افراد پرخاشگر نسبت به کوچک‌ترین رفتار دیگران هم حساس هستند و اگر از فردی رفتاری ببینند که آن را نپسندند، به جای آنکه آن رفتار را فراموش کنند، تلاش می‌کنند تا در اولین موقعیت مناسب انتقام بگیرند.
چگونه با دختر نوجوان پرخاشگر رفتار کنیم؟
پرخاشگری نوجوانان دختر یکی از مسائلی است که والدین در زمان نوجوانی فرزندشان با آن رو‌به‌رو می‌شوند. شاید بزرگ‌ترها انتظار ندارند از دختران‌شان پرخاشگری ببینند و فکر کنند این واکنش رفتاری پسرانه است. برای همین درباره‌ی پرخاشگری دخترشان نگران می‌شوند.
تغییرات هورمون در بدن دختران نوجوان باعث می‌شود آن‌ها در این سال‌ها حساس و زودرنج و حتی دمدمی مزاج باشند. بنابراین ممکن است آن‌ها به هر عامل بیرونی به‌سرعت واکنش نشان دهند و پرخاشگری کنند.
این پرخاشگری اقتضای همین سن است و به احتمال زیاد با گذر از دوران تغییرات هورمون، برطرف می‌شود. اما در عین حال باید گوش به‌زنگ باشید که مبادا پرخاشگری مانند یک عادت با آن‌ها به دوره‌ی بزرگسالی منتقل شود.
درمان نوجوان پرخاشگر
پرخاشگری ممکن است از هر نوجوانی سر بزند. اما این مسئله نباید پدر و مادر را نگران کند. شما می‌توانید از روش‌های گوناگون کمک بگیرید و پرخاشگری را حل کنید.
ارتباط صمیمانه برقرار کنید
اگر میان اعضای خانواده ارتباطی صمیمانه برقرار باشد، محیطی امن و آرام وجود خواهد داشت تا افراد با یک‌دیگر صحبت و مشکلاتشان را حل کنند. خشونت و پرخاشگری اغلب از محیط‌هایی برمی‌آید که در آن‌ها تنش و سردی وجود دارد. بنابراین، اگر محیط را گرم و آرام نگه دارید، از شکل‌گیری بسیاری از موقعیت‌‌های پرخاش‌زا جلوگیری کرده‌اید.
سکوت کنید تا فرد پرخاشگر آرام شود
پرخاشگری واکنشی آنی و سریع به ناکامی است. پس فرد پرخاشگر به همان سرعت که خشمگین می‌شود می‌تواند آرام شود، اگر که محیط این آرامش را به او منتقل کند.
وقتی نوجوان‌تان پرخاش می‌کند شما نباید رفتاری مشابه او نشان بدهید. اگر در آن لحظه نمی‌توانید با آرامش با او رفتار کنید، پس سکوت کنید. این سکوت هم به شما فرصت می‌دهد تا آرامش خود را به دست بیاورید و بتوانید به گونه‌ای شایسته با نوجوان رفتار کنید، هم به شکلی غیر مستقیم نوجوان را به آرامش دعوت می‌کند.
درباره‌ی مشکل صحبت کنید
وقتی متوجه شدید آرامشی نسبی برقرار شده است و از شدت خشم نوجوان‌تان کاسته شده، با او گفت‌وگو کنید. پیدا کنید علت این پرخاشگری چیست و چه چیزی او را عصبی کرده است. وقتی ریشه را پیدا کنید می‌توانید پرخاشگری را نیز کنترل کنید.
فراموش نکنید اگر شما راه‌های کنترل پرخاشگری را بشناسید و بتوانید از آن‌ها استفاده کنید، نوجوان نیز آن‌ها را از شما می‌آموزد و در نهایت به این مهارت مسلط می‌شود.
پیشنهاد مطالعه: روش مقابله با نوجوان بددهن
رفتار پرخاشگرانه چه پیامدهایی برای نوجوان دارد؟
نوجوانان باید آگاه باشند اگرچه رفتار پرخاشگرانه‌ی آن‌ها در موقعیتی که قرار گرفته‌اند می‌تواند حالشان را بهتر کند اما در بلندمدت پیامدهایی منفی برایشان دارد. از جمله‌ی این پیامدها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- فرد پرخاشگر در بلندمدت ارتباط‌های دوستانه‌‌ی خود را از دست می‌دهد.
- دیگران به او اعتماد نخواهند کرد.
- دیگران از او مشورت و راهنمایی نخواهند گرفت.
- توانایی نخواهد داشت که ارتباط‌های اجتماعی مؤثر بسازد و در نتیجه، در محیط کار، پیوسته مشکل و تنش خواهد داشت.
- در دوران بزرگسالی، فرد از داشتن ارتباط عاشقانه‌ی موفق محروم خواهد شد.
این‌ها، تنها بخشی از مشکلاتی است که برای فردی که پرخاش خود را کنترل نمی‌کند به وجود خواهد آمد. به نظر شما نوجوان پرخاشگر، در صورت عدم کنترل پرخاش و خشم خود، در بزرگسالی به چه مشکلات دیگری دچار خواهد شد؟
