یکی از بزرگ‌ترین تغییراتی که والدین در دوره نوجوانی فرزند خود شاهد خواهند بود، استقلال طلبی آن‌ها است. والدین ایرانی از یک طرف ممکن است با استقلال طلبی نوجوان مشکل داشته باشند و خیلی اوقات با آن مخالفت کنند، از طرف دیگر نیز ممکن است نگران آینده فرزند خود باشند که مبادا برای زندگی در دوران بزرگسالی به اندازه کافی مستقل نباشد.
این دوگانگی از جمله ایرادهای خانواده ایرانی است و در اکثر مواقع به نزاع و درگیری ناراحتی بین نوجوان و والدین منجر می‌شود. در این مقاله از مجله نوجوان‌ها می‌خواهیم نگاهی به مسئله استقلال طلبی نوجوانان داشته باشیم و ببینیم که اصلا چرا نوجوان به استقلال داشتن نیاز دارد. همچنین نکاتی را به والدین برای تقویت این روحیه در نوجوان ارائه خواهیم داد.
والدین و استقلال طلبی در نوجوانان
تمایل به استقلال داشتن یکی از مهم‌ترین نیازهای بشر است؛ شروع این حس از دوران نوجوانی است و در این سنین از هر زمان دیگری خودش را بیشتر نشان می‌دهد. نوجوان در سنین نوجوانی مسئولیت‌پذیری را یاد می‌گیرد، به اعتقادها و ارزش‌های شخصی خودش ساختار می‌بخشد و همچنین می‌آموزد که چطور به بهترین شکل برای خودش تصمیم‌گیری کند. تمام این موارد در کنار هم، مصداق استقلال هویتی نوجوان به حساب می‌آیند.
همچنین نوجوان ممکن است با انتخاب‌هایش در زمان لباس پوشیدن، نحوه خرج کردن پولش یا موسیقی‌هایی که گوش می‌دهد، یا حتی با گذران وقت با دوستانش، استقلال خودش را به خانواده ثابت کند. درست همین جا است که پای خانواده و کنترل‌گری‌های آنان نیز به میان باز می‌شود و از همین نقطه، کشمکش‌ها نیز آغاز می‌شود.
والدین سعی دارند نوجوان را در فضایی امن نگه دارند و گاه عقاید متفاوتی هم با نوجوان دارند؛ نوجوان اما می‌خواهد دنیای اطرافش را تجربه کند و با چیزهای جدید آشنا شود؛ همین موضوع بدون شک مشکلات زیادی را در خانواده ایجاد خواهد کرد. در نتیجه این نزاع، نوجوان ممکن است راه لجبازی در پیش بگیرد و خانواده نیز سخت‌گیری‌های خود را بیشتر خواهد کرد که همه اوضاع را از آنچه که بوده، بدتر خواهند کرد.
بهترین راهکار برای حل این مشکل، رسیدن به یک توافق دوطرفه است؛ والدین باید نیازهای نوجوان خود را بشناسند و نوجوانان نیز باید روشی برای هماهنگی با خواسته‌های خانواده خود پیدا کنند.
شناخت نشانه‌های استقلال طلبی نوجوانان
اولین قدم برای حل نزاع استقلال طلبی نوجوان و کنترل‌گری خانواده، آن است که والدین نشانه‌های این استقلال طلبی نوجوان را بشناسند. نشانه‌های استقلال طلبی نوجوانان را می‌توان در دو دسته‌بندی جای داد، دسته اول مصادیق استقلال طلبی آسیب‌زا هستند و دسته شاید در ظاهر موردتایید والدین نباشند، اما آسیبی برای نوجوان به همراه نخواهند داشت.
از جمله نشانه‌های استقلال طلبی نوجوان که ظاهری غلط‌انگیز دارند اما آسیب‌زا نیستند، می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- سوراخ کردن گوش یا بینی و استفاده از پیرسینگ
- رنگ کردن موها
- پوشیدن لباس‌هایی که با عرف خانواده سازگاری ندارد
- یاد گرفتن ساز و راه‌انداختن گروه موسیقی و موارد مشابه
همچنین از نشانه‌های استقلال طلبی نوجوان که می‌توانند برای او آسیب و مشکلات ثانویه به همراه داشته باشند، می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم؛ این نشانه‌ها بیشتر تصمیمات اشتباهی هستند که نوجوان برای اثبات استقلال خود آن‌ها را انجام می‌دهد:
- دوستی با بزرگسالان
- دور کردن خود از خانواده و همیشه تنها ماندن
- عدم علاقه‌مندی به سرگرمی‌هایی که پیشتر به آن علاقه‌مند بودند
- نوسانات خلقی بسیار شدید که فراتر از دمدمی مزاج بودن است
- عدم توجه یا مقابله متقابل با نگرانی‌های والدین
- استفاده از مواد مخدر یا مشروبات الکلی
- افت تحصیلی و پایین آمدن نمرات به خصوص در درس‌هایی که دوست داشتند
چقدر آزادی برای نوجوان لازم است؟
موضوع دیگری که در این میان اهمیت دارد و از قضا سوال بسیاری از والدین نیز هست، آن است که والدین تا چه مقدار باید در امور و تصمیمات نوجوان خود دخالت کنند و تا چه اندازه باید به او آزادی و استقلال بدهند؟ ایجاد تعادل در این زمینه به ظرافت بسیار زیادی نیاز دارد. والدین در این مواقع به دو دسته تقسیم‌بندی می‌شوند؛ والدین هلیکوپتری که مانند یک هلیکوپتر بالای سر فرزند خود می‌چرخند و سعی در کنترل همه چیز دارند و والدین بی‌خیال که آزادی کامل به نوجوان می‌دهند و باعث می‌شوند نوجوان از آن سوی بوم بیفتد!
خیلی از والدین سعی می‌کنند که با ایجاد حس شرم، دریغ کردن عشق و محبت و حمایت خود، ایجاد نگرانی و اضطراب در نوجوان یا دستکاری روانی، نوجوان خود را به نحوی کنترل کنند. تحقیقات نشان داده است که چنین کارهایی به استقلال نوجوان و توانایی‌های او در زمینه آسیب زده و در روابط او در بزرگسالی تاثیر منفی و مخرب خواهد گذاشت.
بهترین کار در این میان آن است که والدین برای نوجوان خود مرزگذاری‌های عادلانه و قوانین درستی ایجاد کنند و در عین حال حمایت و عشق خود را به بهترین شکل به نوجوان نشان دهند. در بخش بعد درباره این موضوع بیشتر خواهیم گفت.
چطور برای استقلال طلبی نوجوانان حد و حدود تعیین کنیم؟
تعیین حد و حدود برای نوجوان و همین‌طور قانون‌گذاری برای او، طوری که هم شما را به عنوان والدین راضی کند و هم به استقلال طلبی نوجوانان ضربه نزند، بسیار مهم است. برای تحقق چنین هدفی، متخصصان ایجاد ساختار و قوانین برای نوجوان را در 3 مرحله خلاصه کرده‌اند:
-
ارزش‌ها و خواسته‌های خود را به شکل آشکار مشخص کنید
اولین مرحله آن است که به طور واضح و شفاف درباره ارزش‌هایی که مد نظر دارید و خواسته‌هایی که از نوجوان خود دارید، با او صحبت کنید. همچنین درباره خواسته‌های نوجوان نیز شنوا باشید و سعی کنید به یک نتیجه مشترک در این زمینه برسید.
-
حال با توجه به همان ارزش‌ها، قانون تعیین کنید
اکنون زمان آن رسیده است که با توجه به ارزش‌ها و خواسته‌های خود، برای نوجوان قانون تعیین کنید. برای مثال اگر نوجوان دوست دارد که شب‌ها با دوستانش بیرون باشد و شام بخورد، شما می‌توانید قانون تعیین کنید که حداقل هفته‌ای 3 مرتبه را باید در خانه با خانواده باشد.
-
برای تخطی از قوانین، مجازات تعیین کنید
در عین اینکه برای نوجوان قوانین تعیین کرده‌اید و به یک توافق مشترک با او رسیده‌اید، لازم است که مجازاتی را در صورت شکستن قوانین برایش تعیین کنید. نوجوان باید بداند که اگر از قوانین پیروی نکند، باید با عواقب آن نیز مواجه شود. البته باید توجه کنید که این مجازات‌ها باید درخور سن نوجوان باشند و طوری باشند که به روحیه و سلامت روان او آسیب نزنند.
چند نکته برای والدین جهت تقویت استقلال طلبی نوجوانان
تا به اینجا مطلب، اطلاعات خوبی درباره چرایی تقویت استقلال طلبی در نوجوان و همچنین چگونگی ایجاد قوانین و حد و حدود به دست آوردیم. اکنون این سوال برای والدین پیش می‌آید که چطور می‌توانند روحیه مستقل بودن را در نوجوان خود تقویت کنند. همان‌طور که در مقدمه نیز به آن اشاره کردیم، خیلی از والدین نگران توانایی‌های فرزند خود در این زمینه هستند، اما به اشتباه بدتر نوجوان را محدود می‌کنند.
نکات زیر می‌تواند به شما کمک کند که روحیه استقلال طلبی را در نوجوان خود تقویت کنید:
- بیشتر از هر چیز، به نوجوان خود عشق، محبت و حمایت نشان دهید
- عشق خود را به صورت مستقیم نشان دهید و با کلمات آن را بیان کنید
- به احساسات، افکار و نظرات نوجوان خود گوش کنید و برای آن‌ها اهمیت قائل شوید
- گوش فرا دادن به نوجوان بسیار مهم است، سعی کنید شنونده خوبی باشید و او را به بهترین شکل درک کنید
- به توانایی تصمیم‌گیری در نوجوان خود کمک کنید و در این زمینه او را راهنمایی کنید
- برای نوجوان خود فرصت‌هایی را ایجاد کنید که بتواند مستقلانه عمل کند
- به نوجوان ریسک کردن را آموزش دهید و خیال او را راحت کنید که در صورت ضرر کردن و شکست، در کنارش خواهید بود
- مهارت‌ها و توانایی‌های جدید را به نوجوان خود آموزش دهید و آن‌ها را در او تقویت کنید
- به نوجوان خود فضای خصوصی کافی بدهید و به این فضا احترام بگذارید
- در صورت ایجاد نزاع و درگیری، آرامش خود را حفظ کنید، عصبانی نشوید و مشکل را به شکلی سازنده مدیریت کنید.
کلام آخر
در این مقاله برای شما از استقلال طلبی نوجوانان حرف زدیم. دیدیم که استقلال طلبی در نوجوانان امری کاملا عادی و بخشی از رشد شخصیتی آن‌ها است؛ به همین دلیل باید به شکل درست و اصولی تشویق و تقویت شود. همچنین از عوامل ایجاد کشمکش بر سر این موضوع بین نوجوان و خانواده‌ها حرف زدیم و رفتار درست والدین در این زمینه را به شما یاد دادیم.
در نهایت هم با چند نکته مهم جهت تقویت روحیه استقلال طلبی نوجوانان مطلب را به اتمام رساندیم. در نهایت بد نیست که نظر شما را نیز جویا شویم؛ به نظر شما نوجوان ایرانی تا چه اندازه باید استقلال و آزادی داشته باشد؟ تجربه خود را در این زمینه با ما به اشتراک بگذارید.
منابع
https://www.newportacademy.com
https://raisingchildren.net.au
پیشنهاد مطالعه
از چه سنی به نوجوان اجازه تنها بیرون رفتن بدهیم؟
