جف هنکاک استادی در دانشگاه استنفورد است که در کلاس درس خود مفهوم آخر هفته بدون اینترنت را مطرح کرده است. او در سال ۲۰۰۸ گاهی اوقات به دانشجویان خود میگفت، ۴۸ ساعت از اینترنت به دور بمانند و در مورد تأثیر آن در کلاس بحث کنند. اما هنکاک هنگامیکه در سال ۲۰۰۹ دوباره این تحقیق را انجام داد. دریافت همه چیز تغییر کرده است.
هنکاک که فرایندهای روانی و اجتماعی دخیل در ارتباطات آنلاین را مطالعه میکند، میگوید: “وقتی در مورد این کار صحبت کردم، در کلاس جنجال به پا شد. دانشجویان با تأکید میگفتند، این تکلیف غیرممکن و ناعادلانه است.”
آنها باور داشتند که آفلاین بودن حتی برای یک آخر هفته هم میتواند از انجام تکالیف کلاسهای دیگر جلوگیری کند، زندگی اجتماعی آنها را مختل کند و دوستان و خانوادههای آنها ممکن است، فکر کنند اتفاقی بدی برای آنها افتاده است. مطالعهای که سال ۲۰۱۵ انجام شد نشان میداد، ۲۹ درصد از پاسخگوها ترجیح میدهند انگشت دستشان را از دست بدهند و به جای آن بیش تر در اینترنت بمانند. این نظرسنجی حاصل بررسی روی ۲.۵۰۰ نفر بود که ارتباط خیلی زیادی با اینترنت داشتند، ۲۵ درصد از این افراد بین انتخاب انگشت یا اینترنت تردید داشتند.
هنکاک مجبور شد با این موضوع کنار بیاید و این فعالیت را لغو کند. او هرگز دوباره برای انجام این کار تلاش نکرد. او میگوید: “این اتفاق برای سال ۲۰۰۹ بود و حالا با وجود تلفن همراه، حتی نمیدانم دانشجویان در صورت چنین درخواستی چه کار میکردند. آنها احتمالا گزارشم را به رئیس دانشگاه میدادند.”
اما با شیوه زندگی همیشه متصل به اینترنت ما، این سؤال بیش از همیشه مرتبط است: اگر اینترنت به مدت یک روز قطع شود، چه اتفاقی میافتد؟ احتمالا پاسخ این سؤال چیزی که انتظار دارید نباشد.
در سال ۱۹۷۵، یک آتشسوزی در شرکت تلفن نیویورک موجب قطع خدمات تلفن منطقه ۳۰۰ بلوکی در منهتن به مدت ۲۳ روز شد. نظرسنجیهای انجام شده نشان میدهد که بیش از دو سوم افراد حاضر در نظرسنجی میگفتند، عدم دسترسی به سرویس تلفن به آنها را دچار احساس تنهایی و اضطراب کرده و نزدیک به سه چهارم آنها هم گفتند، پس از وصل شدن تلفنها احساس بهتری دارند.
در سال ۱۹۹۵، کم تر از یک درصد مردم جهان آنلاین بودند. اینترنت کنجکاوی بود که بیش تر مردم غرب از آن استفاده میکردند. بیش از دو دهه بعد، بیش از ۳.۲ میلیارد نفر در جهان-حدود نیمی از جمعیت جهان- متصل به اینترنت هستند و این میزان با نرخ تقریبا هر ده نفر در ثانیه افزایش مییابد.
براساس گزارش مرکز تحقیقات پیو، یک پنجم آمریکاییها میگویند که به طور مداوم از اینترنت استفاده میکنند و ۷۳ درصد میگویند، حداقل روزانه از آن استفاده میکنند. چنین آماری در انگلستان هم مشابه است. بررسی که در سال ۲۰۱۶ انجام شده نشان میدهد، حدود ۹۰ درصد بزرگسالان گفتهاند، در سه ماه گذشته از اینترنت استفاده کردهاند. برای بسیاری تصور زندگی بدون اینترنت تقریبا غیرممکن است.
ویلیام داتون استاد دانشگاه ایالتی میشیگان که نویسنده کتابی به نام «اجتماع و اینترنت: چگونه شبکه اطلاعات و ارتباطات زندگی ما را تغییر میدهد» است، میگوید: “یکی از بزرگترین مشکلات امروز در مورد اینترنت این است که مردم آن را به عنوان امری مسلم پذیرفتهاند، با این حال آنها نمیفهمند تقریبا به آن اجازه نفوذ در همه جنبههای زندگی خود را دادهاند. آنها حتی در مورد داشتن یا نداشتن دسترسی به آن هم فکر نمیکنند.”
اما اینترنت همیشه از خرابی مصون نیست. حداقل روی کاغذ امکان تخریب آن در مقیاس جهانی و ملی برای مدتی خاص وجود دارد. حملات سایبری یک احتمال هستند.
هکرها میتوانند با انتشار بدافزارهای مخربی که آسیبپذیریهای روترها (دستگاههایی که ترافیک اینترنت را کنترل میکنند) را هدف قرار میدهند، میتوانند اینترنت را با وقفه مواجه کنند. باعث خاموش شدن دامنه سرورها- دفترچه آدرسهای اینترنت- و اختلال گسترده و جلوگیری از بارگذاری وبسایتها شوند.
قطع کردن کابلهایی که در اعماق دریاها حجم وسیعی از ترافیک اینترنتی را بین قارهها انتقال میدهند، نیز میتواند با قطع اینترنت بخشی از جهان، اختلال قابلتوجهی به وجود بیاورد. این کابلها ممکن است اهداف چندان آسانی برای مهاجمان نباشند، اما امکان آسیبدیدگی تصادفی آنها وجود دارد. در سال ۲۰۰۸، بخشهایی از خاورمیانه، هند و جنوب شرق آسیا، در سه نوبت جداگانه با قطع اینترنت مواجه شدند که در این موارد کابلهای زیردریایی قطع شده و یا مختل شده بودند.
پیغام خطای ۴۰۴ هنگامی نشان داده میشود که منبع مورد نظر در اینترنت پیدا نشود، اما قطع اینترنت غیرقابلتصور است. اکنون بیش از ۳.۲ میلیارد نفر در جهان-حدود نیمی از جمعیت جهان- متصل به اینترنت هستند و این میزان با نرخ تقریبا هر ده نفر در ثانیه افزایش مییابد
برخی دولتها هم دارای کلید قطع اینترنت هستند، کلیدی که میتواند اینترنت را کاملاً از کار بیندازد. مصر در طول قیامهای مردمی موسوم به بهار عربی در سال ۲۰۱۱ چنین کاری را انجام داد که هماهنگی فعالیتهای معترضان را با مشکل مواجه کرد. کشورهای دیگری هم چون ترکیه هم در طول تظاهرات اینترنت را قطع کردهاند. تصور میشود، چین هم چنین کلیدی دارد و سناتورهای آمریکایی هم پیشنهاد دادهاند، ایالاتمتحده هم ابزاری این چنینی برای دفاع از کشور در مقابل حملات سایبری به کار بیندازد.
بههرحال ساخت کلید قطع اینترنت ساده نیست. هر چقدر یک کشور بزرگتر و توسعهیافتهتر باشد، قطع کامل اینترنت در آن دشوارتر است، اتصالات بسیار زیادی بین شبکههای داخل و خارج از مرزهای کشورها وجود دارند.
مخربترین حملات ممکن است از فضا انجام شوند. یک طوفان خورشیدی تشعشعاتی را به زمین میفرستد که ممکن است، ماهوارهها، شبکههای برق و سیستمهای کامپیوتری را از کار بیندازد.
دیوید ایگلمن، عصبشناسی از دانشگاه استنفورد و نویسنده کتاب «اهمیت اینترنت» میگوید: “چیزی که تروریسم و بمب نمیتواند انجام دهد، در کسری از زمان بهوسیله تشعشعات خورشیدی انجام میشود.”
اما قطعی زمان زیادی دوام نخواهد داشت.
اسکات بورگ مدیر واحد پیامدهای سایبری و مشاور دولت آمریکا، میگوید: “ارتشی از نیروها وجود دارند که همه چیز را به حالت عادی برمیگردانند. شرکتهای ارائه دهنده خدمات اینترنت و شرکتهایی که تجهیزات روترها را میسازند، برنامهها و پرسنلی دارند که در صورت آسیبپذیری غیرمنتظرهای همه چیز را دوباره درست میکنند.”
اما ما آنقدر به اتصال همیشگی به اینترنت عادت کردهایم که حتی اختلالهای نسبتا کوتاهی هم میتواند تأثیراتی بگذارد. با این حال ممکن است، این تأثیرات کاملا آن چیزی که انتظار دارید نباشند.
تأثیر این اختلال بر اقتصاد ممکن است چندان شدید نباشد. در سال ۲۰۰۸، وزارت امنیت داخلی ایالاتمتحده از بورگ درخواست کرد، بررسی کند، در صورت قطع اینترنت چه اتفاقی میافتد. بورگ و همکارانش اثرات اقتصادی قطع کامپیوتر و اینترنت در ایالاتمتحده را پس از سال ۲۰۰۰ مورد بررسی قرار دادند. آنها با بررسی گزارشهای مالی سهماهه ۲۰ شرکتی که ادعا میکردند که در این موارد بیش ترین آسیب را میبینند، و همچنین آمارهای اقتصادی دیگر؛ دریافتند که تأثیر اقتصادی قطع اینترنت در کمال تعجب ناچیز است. حداقل برای قطعی که بیش از چهار روز به طول نینجامد.
اما مشخص شد که از دست دادن دسترسی به اینترنت برای چند روز، مردم از کارهایشان عقب میاندازد. بورگ میگوید: “مردم همه فعالیتهای مشابهی را که باید در اینترنت انجام میدادند، انجام میدهند، فقط با دو یا سه روز فاصله. سیستم اقتصادی باید با چیزی که اساساً یک تعطیلات آخر هفته است، مقابله کند.”
در برخی موارد قطع اینترنت در کوتاه مدت حتی ممکن است، موجب افزایش بازدهی شود. در مطالعهای دیگر، بورگ و همکارانش موردی را بررسی کردهاند که در آن اینترنت یک شرکت برای مدتی بیش از چهار ساعت یا بیش تر قطع میشود. در این مورد، کارکنان شرکت بهجای این که دست روی دست بگذارند، به وظایفی که معمولا از آن سر باز میزدند، مانند کاغذبازیهای معمول رجوع کردند. نتیجه برای کسبوکار خوب بود.
بورگ میگوید: “ما به شوخی پیشنهاد دادیم که هر شرکت ماهی چند ساعت کامپیوترهای خود را خاموش کند و از کارکنانش بخواهد کارهایی که به تعویق انداختهاند را انجام دهند، در این صورت از بهرهوری بالایی برخوردار خواهند بود. در واقع دلیلی وجود ندارد که چنین چیزی قابل تعمیم به کل نظام اقتصادی نباشد.”
سفرها احتمالا در کوتاه مدت چندان تحت تأثیر قرار نمیگیرند، تا زمانی که قطع اینترنت بیش یک روز و یا بیش تر طول نکشد. هواپیماها میتوانند بدون نیاز به اینترنت پرواز کنند و قطارها و اتوبوسها هم برنامه عادی خود را انجام دهند. قطع طولانیتر در بخش تدارکات مشکلاتی ایجاد میکند. بدون نیاز به اینترنت، در برخی شرکتها مشکلاتی به وجود میآید. ایگلمن میگوید: “پیشنهاد کردهام که مردم و کسبوکارها برنامهای برای زمان قطع اینترنت داشته باشند. اما تاکنون نشنیدهام کسی چنین کاری انجام دهد.”
مطالعهای که در سال ۲۰۱۵ انجام شد نشان میداد،۲۹ درصد از پاسخگوها ترجیح میدهند انگشت دستشان را از دست بدهند و به جای آن بیش تر در اینترنت بمانند. این نظرسنجی حاصل بررسی روی ۲.۵۰۰ نفر بود که ارتباط خیلی زیادی با اینترنت داشتند، ۲۵ درصد از این افراد بین انتخاب انگشت یا اینترنت تردید داشتند
قطع ارتباطات احتمالا روی کسبوکارهای کوچک و کارگران تأثیر میگذارد. در سال ۱۹۹۸، ۹ درصد از ۵۰ میلیون پیجر (پیامگیر قابلحمل) مردم ایالاتمتحده به علت نقص ماهوارهای از کار افتادند. در روزهای پسازاین قطعی، داتون ۲۵۰ کاربران پیجر در لسآنجلس را بررسی کرد و متوجه رابطه روشن اجتماعی اقتصادی افراد و واکنشهای آنها به قطعی پیجر شد. افراد طبقه متوسط به بالا با مشاغل مدیریتی یا حرفهای چندان مشکلی با این اتفاق نداشتند، داتون میگوید: “برای آنها (این اتفاق) مثل یک روز برفی، هم چون یک روز استراحت بود.”
اما بسیاری از کارگران مانند لولهکشها و نجارها که برای گرفتن سفارش کار در این چند روز وابسته به پیجر بودند، تقریبا کاملا بیکار شدند. مادران مجردی هم که فرزندان خود را در مهدکودکها و مراکز مراقبت از کودکان میگذاشتند، نگران این بودند که اگر مشکلی برای فرزندانشان پیش بیاید باخبر نمیشوند. داتون میگوید: “پس باید متوجه بود که واکنش هر فرد به قطع اینترنت به وضعیت اجتماعی اقتصادی فرد بستگی دارد.”
هم چنین اثرات روانی مانند احساس انزوا و اضطراب همه میتواند مردم را تحت تأثیر قرار دهد. هنکاک میگوید: “بخش زیادی از اینترنت برای یک هدف طراحی شده، یعنی امکان برقراری ارتباط با یکدیگر. ما عادت کردهایم در هر زمانی، به هرکسی از هر کجا متصل شویم و ناتوانی در انجام این کار ناراحت کننده است.”
این احساسی است که بورگ هم متوجه آن شده، او میگوید: “وقتی متوجه میشوم، تلفن همراهم را جاگذاشتهام، تا حدودی حس میکنم برهنهام. ناگهان به این فکر میکنم که واقعا میدانم کجا میروم؟ اگر ماشینم خراب شود، آیا کسی تلفنش را به من میدهد تا برای کمک تماس بگیرم؟”
تاریخ از چنین دیدگاهی پشتیبانی میکند. در سال ۱۹۷۵، یک آتشسوزی در شرکت تلفن نیویورک موجب قطع خدمات تلفن منطقه ۳۰۰ بلوکی در منهتن به مدت ۲۳ روز شد. در نظرسنجی با شرکت ۱۹۰ نفر که بلافاصله پس از بازسازی دوباره خطوط تلفن انجام شد، محققان دریافتند که چهار پنجم از پاسخدهندگان دلشان برای تلفنهایشان تنگ شده و بهویژه امکان تماس با دوستان و خانواده. بیش از دو سوم افراد حاضر در نظرسنجی هم گفتند که عدم دسترسی به سرویس تلفن به آنها را دچار احساس تنهایی و اضطراب کرده و نزدیک به سه چهارم آنها هم گفتند، پس از وصل شدن تلفنها احساس بهتری دارند.
برخی دولتها هم یک کلید قطع اینترنت دارند کلیدی که میتواند اینترنت را کاملا از کار بیندازد. مصر در طول قیامهای مردمی موسوم به بهار عربی در سال 2011 چنین کاری را انجام داد که هماهنگی فعالیتهای معترضان را با مشکل مواجه کرد. کشورهای دیگری همچون ترکیه هم در طول تظاهرات اینترنت را قطع کردهاند.
داتون میگوید: “فرض میشود که در زمان عدم استفاده از اینترنت مردم اجتماعیتر میشود و بیش تر با دوستان و خانواده ارتباط برقرار میکنند، اما فکر میکنم، چنین چیزی اشتباه است. اکثر افرادی که از اینترنت استفاده میکنند، بیش از دیگرانی که از اینترنت استفاده نمیکنند، اجتماعی هستند.”
استین لوبورگ از دانشگاه کپنهاگ موافق این موضوع است. او میگوید: “به هیچوجه اینطور نیست که ما در صورت نداشتن تلفن همراه، بیش تر با غریبههای ایستگاه اتوبوس صحبت میکنیم.”
قطع اینترنت در شرایط خاصی افراد را اجتماعیتر میکند، مانند مواقعی که کارکنان کسبوکارها مجبور میشوند به جای فرستادن ایمیل به همکارانشان، با همصحبت کنند. اما درمجموع این تجربه به احتمال زیاد نامطلوب است. او میگوید: “اگر ما برای یک روز به اینترنت دسترسی نداشته باشیم. جهان از هم نمیپاشد. اما فکر میکنم، برای اکثر مردم، حتی یک روز بدون اینترنت هم میتواند (تجربه) وحشتناکی باشد.”
به هر حال این احساس زودگذر خواهد بود، قطعی اینترنت ممکن است به مردم اهمیت آن را در زندگیشان نشان دهد. اما بهزودی همه چیز دوباره به حالت قبل بازمیگردد و ما باز هم تصور میکنیم، اینترنت امری مسلم است. هنکاک میگوید: “دوست دارم بگویم، قطعی اینترنت تغییرات فکری در ما ایجاد میکند، اما فکر نمیکنم، چنین چیزی روی بدهد.”
حتی اگر چنین تحول فکری ایجاد شود، بازهم بهاندازهای نخواهد بود که دانشجویان او را متقاعد کند، یک آخر هفته از اینترنت استفاده نکنند.
techera.ir
یادداشت سردبیر:
با تشکر فراوان از آقای کیوان جهانگرد از اعضای فعال سایت که این مطلب را برای ما ارسال کردند.