دکتر فرهاد عصارزادگان، متخصص مغز و اعصاب و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشی شهید بهشتی: انجمن بین المللی سردرد، سردردها را به 3 گروه کلی تقسیم کرده است؛ گروه اول، سردردهای اولیه هستند که سردردهای میگرنی، عصبی و … جزو سرشاخه های آن محسوب می شوند. در این نوع از سردردها معمولا علت مشخصی برای بروز سردرد پیدا نمی شود.
گروه دوم سردردهای ثانویه هستند. در این نوع از سردردها معمولا علت مشخص است و با برطرف کردن علت زمینه ای، سردرد بهبود می یابد، مثل سردردی که ناشی از خونریزی مغزی است و با درمان و جذب خونریزی، تسکین پیدا می کند یا سردردی که ناشی از کاهش قند خون است و با خوردن غذا برطرف می شود.
گروه سوم نیز سردردهایی هستند که به نورالژیا معروفند و با دردهای خنجری در سر و صورت همراهند. سردردهای محیطی در گروه دوم سردردها قرار می گیرند که به آن می پردازیم.
سردرهای ناشی از کاهش قند خون
وقتی فردی برای مدتی طولانی گرسنه مانده و غذا نخورده باشد، به طور طبیعی قند خونش کاهش می یابد. از آنجا که سلول های مغزی بیشتر از قند استفاده می کنند، در نتیجه با کمبود آن مواجه می شوند و این امر با بروز سردرد در فرد نمایان می شود. سردرد ناشی از کمبود قند خون را به راحتی می توان با خوردن یک ماده غذایی برطرف کرد.
سردردهای ناشی از هوای آلوده
سردرد محیطی دیگری که به خصوص در فصول سرد سال که جابجایی هوا کمتر است و آلاینده ها نزدیک به سطح زمین تجمع می کنند، شایع است، سردرد ناشی از آلودگی هواست. آلودگی در شهرهای بزرگ مربوط به وجود سرب در فضاست.
سرب، ماده ای است که از طریق استنشاق وارد بدن می شود و سپس از طریق خون به سلول های مغزی می رسد و باعث کاهش تمرکز و سردرد خواهد شد. این نوع از سردرد نیز با ورود به هوای پاک و استنشاق اکسیژن آزاد برطرف می شود.
سردردهای ناشی از سرما
سردردی هم وجود دارد که در اثر قرار گرفتن فرد در محیط سرد یا هنگام خوردن آب سرد و بستنی ایجاد می شود. البته این نوع از سردرد مانند آلودگی هوا نیست و تعداد افرادی که در اثر سرما دچار سردرد می شوند، کمتر از افرادی است که در اثر هوای آلوده از سردرد شکایت دارند.
افرادی که در هوای سرد دچار سردرد می شوند، باید از سینوس هایشان مراقبت کنند و آنها را گرم نگه دارند. آنها می توانند این کار را با استفاده از هدبند یا کلاه پشمی انجام دهند یا حتی الامکان در روزهای بسیار سرد از خانه خارج نشوند.
گرچه در تقسیم بندی جدید سردرد، سردردهای ناشی از سرما در گروه سردردهای اولیه قرار می گیرند ولی در ماهیت سردرد تفاوتی ایجاد نمی کند.
سردردهای ناشی از ترک چای و قهوه
کاهش مصرف کافئین یا قهوه و حتی مصرف بعضی از داروهای حاوی ترکیبات شیشه و … نیز مواردی هستند که سردرد ایجاد می کنند. کافئین موجود در چای می تواند آثار درمانی در سردرد داشته باشد. حتی بعضی از داروهای مسکن نیز حاوی کافئین هستند. افرادی که با نخوردن چای دچار سردرد می شوند، معمولا حجم بالایی چای مصرف می کنند و در نتیجه به طور غیرمستقیم هر روز مقدار زیادی مسکن از نوع کافئین استفاده می کنند و وقتی چای قطع می شود دچار محرومیت از کافئین و سردرد می شوند.
بهترین برخورد با سردردهای محیطی
در این نوع از سردردها معمولا عامل خارجی پیدا می شود اما گاهی بیمار نمی تواند علت سردرد را تشخیص دهد و مشکل باقی می ماند. اغلب این بیماران برای یافتن علت سردرد به پزشکان مختلف مراجعه می کنند و هزینه زیادی را متقبل می شوند در حالی که با کمی دقت می توانند با دوری از عامل ایجاد کننده سردرد را مهار کنند.
درمان سردردهای محیطی بسیار آسان است و درمان اختصاصی وجود ندارد. تنها راه موثر، اجتناب از عامل محرک و گاهی هم مصرف مسکن است. رعایت توصیه های زیر نیز می تواند سودمند و موثر باشد:
1- از قرار گرفتن زیر لامپ های پرنور به مدت طولانی اجتناب کنید. نور اتاق باید مناسب باشد. هنگام خواب حتما اتاق را کاملا تاریک کنید. نور آفتاب هم باعث سردرد می شود. کارگران یا افرادی که به مدت طولانی مجبورند زیر نور آفتاب قرار گیرند، بهتر است از کلاه هایی با لبه صاف و نازک استفاده کنند.
2- عطر و ادکلن به خصوص عطرهایی که رایحه تندی دارند ممکن است باعث سردرد شوند. استفاده از مواد خوشبو کننده قوی را کنار بگذارید.
3- اگر رژیم سخت گرفته اید و سردرد دارید، بدانید که قند خون تان پایین آمده و باید به سرعت جایگزین شود. رژیم غذایی حتما باید با دستور پزشک باشد. کسانی که به دلیل مشغله کاری برنامه منظم غذایی ندارند نیز ممکن است دچار کاهش گلوکز و سردرد شوند.
4- در صورتی که تصمیم گرفته اید مصرف چای و قهوه را پایین آورید این کار را یکباره انجام ندهید. کاهش مصرف چای و قهوه باید تدریجی باشد.
5- مصرف یا قطع قرص های ضد بارداری گاهی باعث بروز سردرد می شود. در این مواقع حتما باید با پزشکان مشورت کنید.
6- دود سیگار یکی دیگر از عوامل محرک سردرد است. نیکوتین باعث انقباض عروق و ایجاد سردرد می شود.
7- استرس عامل مهم دیگری است که باعث سردرد می شود. عوامل استرس زا همراه ما است و اجتناب از آن تقریبا غیرممکن ولی کنترل و مدیریت آن امکانپذیر است.
هفته نامه سلامت
