وضع جهان پیش از آن که دولت های ایرانی برپا شود
لودیه
در سرزمینی که اکنون کشور ترکیه خوانده می شود اقوامی مرکب از نژادهای اصلی آن ناحیه و نژادهای تازه ای که از جاهای دیگر آمده بودند دولتی تشکیل داده بودند که مرکز آن شهر سارد بود. این کشور تمدن عالی ثروت فراوان داشت و تجمل و گنج های پادشاهان آن معروف بود.
بنی اسرائیل
قوم کوچکی بودند که در فلسطین یعنی سرزمینی که در جنوب غربی دولت آشور بود سکونت داشتند. بنی اسرائیل از نژاد سامی بودند و مرکز ایشان شهر اورشلیم بود. پادشاهان آشور و بابل چندین بار بر ایشان تاختند و طایفه های بنی اسرائیل یا یهود را به اسیری آوردند و بعضی از ایشان را به سرزمین ماد فرستادند و سرانجام پرستشگاه بزرگ پهود را در اورشلیم ویران ساختند و همه یهودیان را اسیر کرده و به بابل آوردند.
یونان
در انتهای شبه جزیره بالکان در اروپا، سرزمینی کوهستانی بود که جزیره های کوچکی در پیرامون آن از دریا سرکشیده بود. در میان دره های تنگ این سرزمین باغ های زیتون و تاک بود و مردمانی که نژاد و زبانشان با ایرانیان بسیار نزدیک بود در آن جا ساکن شده بودند و قسمتی از ایشان نیز به کناره های آسیای صغیر یعنی ترکیه امروز آمده و اجتماعات کوچکی فراهم کرده بودند.
یونانیان مردمی زیرک و هنرمند بودند. در ساختن ظرف های سفالی با نقش های زیبا و ساختن پیکر انسانی از سنگ و همچنین در پارچه بافی مهارتی بسیار داشتند. روغن زیتون و عسل را به مردم کشورهای دیگر می فروختند و این بازرگانی، ایشان را ثروتمند کرده بود. ورزش و بازی های پهلوانی را هم دوست می داشتند و میدان های بزرگ و زیبا برای این بازی ها و جمع شدن تماشاگران می ساختند.
ذوق شعر و نمایش نیز داشتند. معلمان خوبی میان ایشان پیدا شد و آموزشگاه ها برپا کردند که به جوانان در آن جا ادبیات و فلسفه و دانش های گوناگون می آموختند. در یونان یک دولت نبود. هر شهری دستگاه دولتی جداگانه داشت. دو شهر بزرگ آتن و اسپارت از همه معروف تر بود. در آتن دانش و هنر پیشرفت بسیار کرده بود اما مردم شهر اسپارت که رقیب آتن بودند، بیش تر به جنگجوئی و پهلوانی می پرداختند.
فنیقیه
در کناره دریای روم، آن جا که اکنون کشور لبنان است، قومی از نژاد سامی زیست می کردند. این مردم که جایگاهشان لب دریا بود در دریانوردی استاد بودند. کشتی های بزرگ و خوبی ساخته بودند و کالاهای خود و کشورهای مشرق را از راه دریا به آبادی های مشرق و شمال آفریقا و جنوب اروپا و جاهای دورتر مانند هندوستان و چین می بردند و از آن جاها چیزهای سودمند و گرانبها می خریدند و در کشورهای نزدیک خود می فروختند.
دریانوردی و بازرگانی برای ایشان سود بسیار بار آورده بود. خود ایشان هم ظرف های ظریف و زیبا می ساختند و پارچه های خوب می بافتند که همه جا خریدار داشت. دو شهر بزرگ بازرگانی در این کشور بود: یکی صور و دیگری صیدا.
مصر
رود بزرگ نیل در آفریقا جاری است و به دریای روم می ریزد. در کناره های این رود زمین های پر برکت و حاصل خیزی هست که انواع درختان و گیاه ها در آن به بار می آید. از زمان های بسیار قدیم مردمانی در آن جا ساکن شدند و به کشاورزی و فراهم کردن وسایل زندگی پرداختند. آن گاه برای آن که در کارها و روابط میان خودشان نظمی باشد یکی را بر خود فرمانروا کردند و او را فرعون خواندند. فرعون نزد ایشان به معنی شاه بود.
این فرعون ها برای خود دستگاهی برپا کردند و کاخ ها ساختند و فرمانبرانی برای انجام دادن کارهائی که برعهده داشتند به خدمت گماشتند و قرار گذاشتند که هر کس سهمی از درآمد خود را به ایشان بدهد و این آغاز وضع مالیات بود.
فرعون ها در کاخ های بزرگ و با شکوه زندگی می کردند. کم‌کم مردمانی را به مزدوری گرفتند تا با طوایف همسایه جنگ کنند و مال آن ها را بگیرند و خودشان را اسیر کنند. این اسیران را به کارهای دشوار وامی داشتند. خانه ها و کاخ ها به دست این بیچارگان ساخته می شد و آن ها را به ضرب تازیانه مجبور می کردند که این کارها را انجام بدهند.
مردم مصر گمان می کردند که پس از مردن باز زنده خواهند شد و در دنیای مردگان هم به همین چیزها که در زندگی هست نیاز خواهند داشت. به این سبب فرعون ها مقبره های بسیار بزرگ برای خود می ساختند و پس از مرگشان خوردنی و آشامیدنی و لوازم زندگی را با آن ها در گور می گذاشتند. نعش مردگان را هم مومیائی می کردند یعنی با مواد مخصوصی می اندودند تا تباه نشود. مومیائی بعضی از پادشاهان قدیم مصر که در مقبره های بزرگ ایشان یافت شده هنوز باقی است.
مصریان برای نوشتن مطالب خود یک نوع خطی اختراع کردند که «خط مقدس» یا هیروگلیف خوانده می شد. نخست این خط تصویری بود یعنی هر چیز را که می خواستند بنویسند، شکل آن را می کشیدند. فنیقی ها این خط را از ایشان آموختند و اصلاح و تکمیل کردند و به یونانیان و دیگران یاد دادند. مبنای بسیاری از خط های گوناگون که در دنیای امروز معمول است همین خط قدیم مصریان است.
دکتر خانلری
