شهر مداین صالح شهری است که امروز فقط نشانه هایی اندک از ان باقی مانده است . اما این شهر در کجا واقع است ؟
خداوند در آیات 80 تا 84 سوره حجر می فرماید: و اهل «حِجر» [نیز] پیامبران [ما] را تکذیب کردند. (۸۰) و آیات خود را به آنان دادیم، [ولی] از آن ها اعراض کردند. (۸۱) و [برای خود] از کوه ها خانه‌هایی می‌تراشیدند که در امان بمانند. (۸۲) پس صبحدم، فریاد [مرگبار]، آنان را فرو گرفت. (۸۳) و آنچه به دست می‌آوردند، به کارشان نخورد (۸۴).
شهر مداین صالح در قرن اول بعد از میلاد مسیح شهری آباد بود و مردم این شهر خانه هایشان را در دل سنگ ها بنا کرده بودند اما به خاطر سرپیچی از فرمان خداوند به عذابی الهی گرفتار شدند. اکنون از آن شهر 131 مقبره سنگی باقی مانده است که در میان صحرایی پر از شن رها شده اند. یونسکو در سال 2008 این شهر باستانی را که در شمال شرقی عربستان واقع شده در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسانید.
مداین صالح: میراثی از تمدن نَبَطی‌ها
مداین صالح، یکی از مهم‌ترین سایت‌های باستان‌شناسی در عربستان سعودی است که به دلیل اهمیت تاریخی، فرهنگی و معماری خود در سطح جهانی شناخته شده است. این مکان که در شمال غربی شبه‌جزیره عربستان و در استان مدینه قرار دارد، اولین مکان در عربستان سعودی بود که در سال ۲۰۰۸ میلادی در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد. مداین صالح گواهی بر تمدن نَبَطی‌ها است که در دوران باستان در این منطقه زندگی می‌کردند.
مداین صالح در حدود ۲۰ کیلومتری شهر العُلا واقع شده است و مساحتی بالغ بر ۱۳ کیلومتر مربع را پوشش می‌دهد. این منطقه در مسیر تجاری قدیمی قرار داشته که هند، جنوب عربستان و مدیترانه را به یکدیگر متصل می‌کرد. به همین دلیل، این مکان نقش مهمی در تجارت و تبادل کالاها مانند ادویه‌جات، بخور و عطر ایفا می‌کرد.
تمدن نَبَطی‌ها که بین قرن چهارم پیش از میلاد تا قرن دوم میلادی شکوفا شد، یکی از برجسته‌ترین تمدن‌های شبه‌جزیره عربستان بود. پایتخت اصلی این تمدن شهر پترا در اردن امروزی بود، اما مداین صالح به عنوان دومین شهر مهم این تمدن شناخته می‌شود. نَبَطی‌ها به خاطر مهارت‌های بی‌نظیر خود در معماری سنگی و مدیریت منابع آب شهرت داشتند. آن‌ها توانستند با استفاده از سیستم‌های پیچیده‌ای مانند سدها، کانال‌ها و مخازن آب، شرایط سخت بیابانی را مدیریت کنند.
یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های مداین صالح، مقبره‌های سنگی عظیمی است که به طرز شگفت‌انگیزی در دل صخره‌های ماسه‌سنگی حک شده‌اند. این مقبره‌ها که تعداد آن‌ها به حدود ۱۳۰ عدد می‌رسد، با نقش‌ونگارها و کتیبه‌هایی زیبا تزئین شده‌اند. هر مقبره نشان‌دهنده جایگاه اجتماعی و ثروت صاحب آن است. معماری این مقبره‌ها شباهت زیادی به سبک معماری پترا دارد، اما با ویژگی‌های خاص منطقه‌ای متمایز شده است.
علاوه بر مقبره‌ها، بقایای ساختمان‌های مسکونی، معابد و سیستم‌های آبیاری نیز در این منطقه یافت شده‌اند. یکی از جالب‌ترین آثار باقی‌مانده، مخازن آب زیرزمینی است که نشان‌دهنده دانش پیشرفته نَبَطی‌ها در مدیریت منابع آب است.
مداین صالح نه تنها یک شاهکار معماری است، بلکه گنجینه‌ای از تاریخ و فرهنگ منطقه را نیز در خود جای داده است. کتیبه‌های موجود در این سایت اطلاعات ارزشمندی درباره زبان، مذهب و زندگی روزمره نَبَطی‌ها ارائه می‌دهند. همچنین این مکان نشان‌دهنده تعاملات فرهنگی و تجاری بین تمدن‌های مختلف خاورمیانه در دوران باستان است.
امروزه مداین صالح یکی از مقاصد گردشگری مهم در عربستان سعودی است. دولت این کشور تلاش‌های گسترده‌ای برای حفظ و احیای این سایت انجام داده است. همچنین برنامه‌هایی برای معرفی بهتر این مکان به گردشگران بین‌المللی اجرا شده است. بازدیدکنندگان می‌توانند از مقبره‌های سنگی، بقایای معابد و سایر آثار تاریخی دیدن کنند و با تاریخ غنی این منطقه آشنا شوند.
مداین صالح نمادی از شکوه و عظمت تمدن نَبَطی‌ها و یکی از مهم‌ترین میراث‌های فرهنگی خاورمیانه است. این مکان نه تنها بازتاب‌دهنده تاریخ و هنر باستانی است، بلکه یادآور اهمیت حفظ میراث فرهنگی برای نسل‌های آینده است. بازدید از مداین صالح فرصتی منحصر به فرد برای کشف یکی از گنجینه‌های پنهان تاریخ بشر است که همچنان رازهای بسیاری را در دل خود نگه داشته است.
