مبتلایان به سرطان سر و گردن که تحت پرتودرمانی هستند، اغلب از آسیب دائمی غدد لنفاوی که می‌تواند منجر به ناتوانی در تولید بزاق و از بین رفتن تمام دندان‌ها و پیامدهای عمده دیگری برای زندگی روزمره شود، رنج می‌برند. اکنون دانشمندان موفق به کشف روشی برای جلوگیری از این امر شده‌اند.
به گزارش نشریه اینترنتی نوجوان ها، به نقل از ایسنا دانشمندان دانشگاه گرونینگن هلند اظهار کردند که در حال حاضر مشغول انجام آزمایشات بالینی برای سنجش کار خود هستند.
همه ساله نیم میلیون بیمار مبتلا به سرطان سر و گردن در سرتاسر جهان تحت پرتودرمانی قرار می‌گیرند. حدود 40 درصد از بیمارانی که نظیر این درمان را انجام می‌دهند، به سبب سندرم خشکی دهان از آسیب عمده به غدد لنفاوی رنج می‌برند.
به گفته پیتر وان لوژیک، فیزیک دان زیستی دانشگاه گرونینگن هلند، این شرایط دردناک که سبب می‌شود افراد در طول شب به دفعات برای نوشیدن آب از خواب بیدار شوند، منجر به خستگی مفرط می‌شود.
صحبت کردن و غذا خوردن بدون بزاق دهان دشوار است و اغلب منجر به انزوای افراد می‌شود. علاوه بر آن، بزاق دهان در جلوگیری از خرابی دندان و عفونت های دهانی نقش بسزایی دارد. فقدان ترشح بزاق اغلب به از بین رفتن تمام دندان‌ها منجر می‌شود. این بیماران برای ادامه زندگی اغلب به استفاده از بزاق مصنوعی نیاز پیدا می‌کنند.
لوژیک اظهار کرد: روش های جدید پرتودرمانی در تلاش برای کاهش عوارض جانبی، از انفجارات پرتویی هدفمند استفاده می‌کنند. اما درک محققان از چگونگی جلوگیری از سندرم خشکی دهان محدود بود، زیرا دقیقا مشخص نبود که چگونه پرتو درمانی سبب بروز این مشکل می‌شود.
دانشمندان به سلول های بنیادی درون غدد بناگوشی مظنون هستند. یک جفت از غدد لنفاوی بزرگ در مقابل هریک از گوش ها قرار دارند که به بازسازی غدد بعد از آسیب‌دیدگی کمک می‌کنند، بنابراین بزاق بیماران به طور طبیعی ترشح می‌شود. تا به امروز، این که سلول‌های بنیادی در کجا واقع شده‌اند، نامشخص بود.
به تازگی لوژیک و همکارانش پی برده‌اند که مخازن سلول‌های بنیادی در مجاری مرکزی غدد بزاقی پاروتید قرار دارند. محققان در آزمایشات خود اثبات کردند که تابش پرتو به این مجاری در موش‌ها منجر به فقدان طولانی‌مدت تولید بزاق می‌شود.
علاوه بر این، شدت سندرم خشکی دهان که بیمار آن را پس از درمان تجربه می‌کند، بستگی به درجه پرتوهایی دارد که قبلا به این مجاری تابیده است.
لوژیک اظهار کرد: دانشمندان هم چنین ثابت کردند که می‌توانند در طول پرتودرمانی، از مناطقی که سرشار از سلول‌های بنیادی هستند اجتناب کنند. ما اکنون می‌دانیم که میزان کمی از این پرتوها تنها می‌توانند به مقدار کمی از غدد بزاقی اصلی دسترسی پیدا کنند.
به گفته لوژیک، دانشمندان کارآزمایی بالینی دو سو کوری double-blind را شروع کردند تا ببینند که استراتژی آن ها برای جلوگیری از سندرم خشکی دهان چطور عمل می‌کند. آن‌ها انتظار دارند بتوانند این کارآزمایی را در حدود دو تا سه سال به اتمام برسانند.
دانشمندان جزئیات یافته هایشان را در مجله Science Translational Medicine شرح دادند.
