با این که اسم خرس‌ها در خوش خواب بودن بددررفتهاست اما گروهی از حیوانات هستند که اگر اراده کنند، می‌توانند دو تا سه سال هم بخوابند! می پرسید این دیگر چه حیوانیست؟!!! باید به شما بگوییم که آن‌ها حلزون ها هستند. بله درست شنیدید. حلزون‌ها هر وقت احساس کنند که آب و غذای کافی برای زنده ماندن و یا حتی بیدار بودن ندارند، میزان مصرف انرژی بدنشان را خیلی خیلی پایین آورده و به یک خواب طولانی می‌روند.
حلزون‌ها موجوداتی نرم‌تن و کوچک هستند که در بسیاری از زیستگاه‌های طبیعی از خشکی تا آب‌های شیرین و شور یافت می‌شوند. این موجودات به دلیل ویژگی‌های خاص زیستی و رفتاری خود، همواره مورد توجه دانشمندان، کشاورزان و حتی علاقه‌مندان به حیات وحش بوده‌اند.
ویژگی‌های زیستی حلزون‌ها
حلزون‌ها متعلق به شاخه نرم‌تنان (Mollusca) و رده شکم‌پایان (Gastropoda) هستند. بدن آن‌ها از یک پوسته سخت و مارپیچی تشکیل شده که وظیفه محافظت از اندام‌های داخلی آن‌ها را بر عهده دارد. حلزون‌ها با استفاده از پای عضلانی خود حرکت می‌کنند و مخاطی ترشح می‌کنند که به آن‌ها کمک می‌کند بر روی سطوح مختلف به راحتی حرکت کنند.
چشم‌های حلزون‌ها معمولاً بر روی دو شاخک قابل انعطاف قرار دارند که علاوه بر دیدن، نقش مهمی در حس کردن محیط اطراف ایفا می‌کنند. سیستم تنفسی آن‌ها بسته به زیستگاهشان متفاوت است؛ حلزون‌های خشکی از ریه برای تنفس استفاده می‌کنند، در حالی که حلزون‌های آبی از آبشش بهره می‌گیرند.
دشمن حلزون ها
این دسته از حیوانات جزو بی آزارترین موجوداتی هستند که در طبیعت وجود دارند. آن‌ها به پاک‌سازی محیط زیست و گرده افشانی گیاهان کمک می‌کنند، اما آلودگی‌های محیطی که توسط انسان‌ها ایجاد می‌شود، دشمن درجه یک آن‌هاست و متاسفانه آن‌ها را در معرض خطر نابودی قرار داده است.
از میان حلزون‌ها فقط دو گونه هستند که به مزارع یا درختان آسیب می‌زنند، آن هم به خاطر این‌که غذایشان برگ و میوه درختانی مثل لیمو و پرتقال است. ای کاش کشاورزان به جای استفاده از انواع سم برای از بین بردن آن‌ها، بدانند که اگر در باغ یا مزرعه‌شان سیر، پیازچه یا بوته‌های نعنا بکارند، این حلزون‌ها پا به فرار می‌گذارند.
قهرمان‌های وزنه برداری
وزن بیش‌تر حلزون‌ها حدود ۱۰ گرم است. با این حال می‌توانند ۴۵ برابر وزن خودشان را حمل کنند، البته از نوع خوراکی! بله آن‌ها گاهی برای پیدا کردن غذا از محل زندگی‌شان خیلی دور می‌شوند و مجبورند وزن غذای مورد علاقه خود را تا رسیدن به خانه تحمل کنند.
زبان اره‌ای
آیا می‌دانستید حلزون‌ها دندان ندارند ولی در عوض یک زبان عجیب دارند؟ زبان آن‌ها نرم نیست و درست مثل یک اره کوچک حاضر و آماده و موثر است. غذای اصلی حلزون‌ها انواع برگ، ساقه گیاهان و برخی از گل‌هاست. زبان اره‌ای خیلی راحت آن‌ها را خرد می‌کند.
ویژگی شگفت‌انگیز حلزون
یکی دیگر از جالب‌ترین و خاص‌ترین ویژگی حلزون‌ها این است که هیچ وقت گم نمی‌شوند، چون یک حس غریزی بسیار قوی دارند که همیشه راه برگشت به محل زندگی‌شان را به آن‌ها نشان می‌دهد. جالب است بدانید آن‌ها صدایی نمی‌شنوند ولی چشم و اندام بویایی قوی دارند.
شانس بزرگی که این موجودات دارند نزدیک بودن به خانه‌شان است. هر وقت احساس خطر کنند، خسته باشند و یا بخواهند بخوابند، کافی است خود را کمی جمع کرده و به خانه بروند!
مهمترین ویژگی فیزیکی حلزون ها همین پوسته مارپیچی آن‌هاست که در پشت آن‌ها بارگیری می‌شود. این یک ساختار سخت تشکیل شده از کربنات کلسیم است که از بدن و اندام های داخلی آن‌ها محافظت می‌کند. در میان لایه‌های این پوسته، ریه آن‌ها قرار دارد.
نقش زیست‌محیطی حلزون‌ها
حلزون‌ها بخشی مهم از زنجیره غذایی در اکوسیستم‌ها هستند. آن‌ها به عنوان مصرف‌کنندگان اولیه، گیاهان و مواد آلی تجزیه‌شده را مصرف می‌کنند و به چرخه مواد مغذی در خاک و آب کمک می‌کنند. همچنین، آن‌ها منبع غذایی بسیاری از پرندگان، پستانداران کوچک و حتی ماهی‌ها هستند.
علاوه بر این، حلزون‌ها با ترشح مخاط خاص خود می‌توانند به حفظ رطوبت خاک و جلوگیری از فرسایش آن کمک کنند. برخی گونه‌های حلزون نیز به عنوان شاخص زیستی مورد استفاده قرار می‌گیرند، زیرا حضور یا عدم حضور آن‌ها می‌تواند نشان‌دهنده سلامت یا آلودگی یک زیستگاه باشد.
زهرا هاشمی
