بر خلاف آنچه تا کنون تصور می‌رفته است، عامل اصلی انقراض دایناسورها و هم عصرانشان شهاب سنگ معروف “چیکسولوب” نیست. به اعتقاد برخی فسیل شناسان، اصابت شهاب سنگ‌های متعدد به زمین، آتشفشان‌های مهیب و پرقدرت شبه قاره هند و نهایتاً تغییرات آب و هوایی در پایان دوره” کریتاسیوس” همگی در نابودی دایناسورها نقش داشتند.
بیش از 65 میلیون سال پیش دراواخر دوره کریتاسیوس، شهاب سنگ عظیم‌الجثه ای به قطر 10 کیلومتر به زمین اصابت کرد. در اثر این اصابت حفره‌ای عظیم در دل زمین ایجاد شد. وجود این حفره با استفاده از ابزارهای زمین شناسی، در یک کیلومتری زیر سطح زمین کشف شد. مکان این اصابت یاکوتان در پنینسولا واقع در مکزیکو است. در این مقاله نوجوان ها شرح کاملی از داستان و وقایع ناپدید شدن دایناسورها برای شما عزیزان داریم.
چرا دایناسورها منقرض شدند؟
66 میلیون سال پیش، دایناسورها آخرین روز بد را داشتند. با برخورد ویرانگر یک سیارک، سلطنتی که 180 میلیون سال به طول انجامیده بود، ناگهان پایان یافت و انقراض دایناسورها اتفاق افتاد.
استخوان‌های فسیلی فراوان، دندان‌ها، مسیرها و دیگر شواهد محکم حاکی بر آن است که زمین برای حداقل 230 میلیون سال قلمرو دایناسورها بوده است؛ اما تا کنون، حتی یک اثر از بقایای دایناسور در سنگ‌های جوان‌تر از حدود ۶۶ میلیون سال یافت نشده است. در آن نقطه، زمانی که دوره کرتاسه به پالئوژن رسید، به نظر می‌رسد که همه دایناسورهای غیر پرندگان ناگهان دچار انقراض شدند.
همراه با انقراض دایناسورها، خزندگان دریایی ترسناک مانند موزازاره‌ها، ایکتیوسورها و پلزیوسارها و همچنین تمام خزندگان پرنده معروف به پتروسارها نیز منقرض شدند. به نظر می‌رسد که جنگل‌های باستانی در بخش زیادی از سیاره زمین آتش گرفته‌اند. در ادامه برخی از مهمترین عوامل انقراض دایناسورها را ذکر می‌کنیم.
روزی که آسمان سقوط کرد
در سال 1980، لوئیس والتر آلوارز، فیزیکدان برنده جایزه نوبل و پسرش والتر زمین شناس، نظریه‌ای را منتشر کردند مبنی بر اینکه لایه‌ای تاریخی از خاک رس غنی از ایریدیم در اثر برخورد یک سیارک بزرگ با زمین ایجاد شده است. ویرانی آنی در مجاورت و اثرات ثانویه گسترده برخورد یک سیارک دلیل انقراض دایناسورها به طور ناگهانی در نظر گرفته شد.
بر اساس این نظریه، ایریدیوم تا پیش از اصابت چیکسولوب در زمین وجود نداشته است. یعنی توسط این شهاب سنگ به زمین آورده شده است.
شواهد کلیدی آنها مقدار بسیار زیاد ایریدیوم فلزی در لایه‌ای است که به عنوان لایه کرتاسه-پالئوژن یا K-Pg شناخته می‌شود – منطقه مرزی زمین شناسی که به نظر می‌رسد هر لایه سنگ شناخته شده حاوی فسیل دایناسورها را پوشانده است.
ایریدیوم در پوسته زمین نسبتاً کمیاب است؛ اما در شهاب‌سنگ‌های سنگی فراوان‌تر است، که آلوارزها را به این نتیجه رساند که انقراض دسته جمعی توسط یک جرم فرازمینی ایجاد شده است.
رد شدن فرضیه شهاب سنگ
کسانی که این نظریه را رد می‌کنند ادعا دارند که خزندگان کوچک‌تر مانند لاک پشت‌ها، تمساح‌ها و کروکودیل ها نیز آسیب دیده‌اند. برخی دیگر پیشنهاد می‌کنند که سبک زندگی آب شیرین و آبزی این تهدید را کاهش می‌دهد. همچنین استدلال‌هایی وجود دارد مبنی بر اینکه دهانه به اندازه کافی بزرگ نبوده است که باعث ایجاد چنین ویرانی شود. در هر صورت، شکل دهانه مانند منطقه، لایه غنی از ایریدیوم و سن سنگ‌ها، همگی به این نظریه دامن می‌زنند.
میزان انتقال انرژی
هنگام اصابت چیکسولوب به زمین، شوک عظیمی ناشی از انتقال انرژی به زمین بوجود آمد. با این اتفاق 5.0×1023 ژول انرژی تقریباً برابر با 100000 گیگا تن تی ان تی انرژی آزاد شد. این مساله یک سونامی عظیم در همه جهات به وجود آورد. که به خصوص جزایر کارائیب را به شدت درهم نوردید. همچنین موجب بروز زمستان هسته ای شد که زمین را برای سال‌ها با ابر غلیظی پوشاند.
محل اصابت چیکسولوب
به تازگی تحقیقاتی دراین باره گرفته است. از رسوبات اعماق دریا در محل اصابت چیکسولوب و نیز در تگزاس در طول رودخانه ” برازوس” و از صخره‌های عظیم الجثه در شمال مکزیکو نمونه برداری شده است. داده‌ها نشان می‌دهد که چیکسولوب به تنهایی نمی‌تواند عامل انقراض دایناسورها در کره زمین باشد. چراکه اصابت این شهاب سنگ 300000 سال پیش از نابودی کامل حیات به زمین رخ داد. پس از آن بسیاری از گونه‌های جانداران دریایی سال‌ها به حیات خود ادامه می‌دادند.
بر اساس این تحقیقات حفره به جا مانده ازاین شهاب سنگ تنها یکی از هزاران آثار باقیمانده از انواع مشابه خود بر روی کره زمین است. حتی شاید چیکسولوب کوچک‌ترین و جز اولین سری از شهاب سنگ‌هایی باشد که حیات برروی کره زمین را برای بیش از 50000 سال پیش از بین برده است.
شاید این مطلب هم برای شما جالب باشد:
تحقیقات میکروفسیلی
در تمامی مکان‌های مذکور محققان میکروفسیل های موجود را مورد بررسی قرار دادند. اما هیچ گونه تاثیرات زیست محیطی که منجر به پدیده انقراض شود رانیافتند. پس هیچگونه رابطه ای بین انقراض و اصابت چیکسولوب به زمین وجود ندارد. در نهایت بزرگ‌ترین و آخرین ضربه نامشخص در 65.5 میلیون سال رخ داد. این فاجعه دو سوم از انواع گونه‌های گیاهی و جانوری را به ورطه نابودی و انقراض کشاند. در واقع آن ضربه بود که باعث شد تا فلز ایریدیوم به کره زمین آورده شود. و اکنون در همه سنگ‌ها و صخره‌ها در همه جای دنیا دیده شود. این خود از نشانه‌های آن ضربه کاری است که منجر به نابودی عصر خزندگان شد.
کشف حلقه‌های گمشده
به این ترتیب با کشف حلقه‌های گمشده داستان واقعی انقراض دایناسورها، می‌توان ادامه این داستان حدس زد. پس یعنی چیکسولوب شدت و قدرت اصابت زیادی داشت. همراه با اصابتش فعالیت‌های آتشفشانی بلند مدت و شدید در شبه قاره هند نیز اتفاق فتاد. که طغیان‌های بازالتی به همراه داشت. در نتیجه مقادیر بسیارانبوهی از گازهای گلخانه ای را به اتمسفر زمین متصاعد کرد. به این سبب در طی یک دوره بیش از یک میلیون سال با تغییرات جوی گونه‌های جانوری را به پرتگاه نیستی سوق داد. در نهایت با سقوط دومین شهاب سنگ عظیم الجثه همه چیز به پایان رسید.
ردپای شیطان
اما این داستان با یک سوال به پایان می‌رسد و آن این است که رد پای آخرین شهاب سنگ عظیم الجثه را در کدام نقطه این کره خاکی باید جستجو کرد؟ چیکسولوب در فرهنگ لغت مایا به معنای “رد پای شیطان” است. نام شهاب سنگ مربوطه نیز از آن اقتباس شده است.
تغییرات جهانی آب و هوا
نمی‌توان گفت که عامل اصلی انقراض دایناسورها، یک سیارک است. تغییرات آب و هوایی نیز یکی از فرضیه‌های موجود برای بروز این اتفاق است.در جایی که اکنون مرکز هند است، فعالیت آتشفشانی قابل توجهی وجود داشت که اگرچه ارتباطی با برخورد سیارک نداشت؛ اما خودش مشکلاتی را ایجاد می‌کرد. گدازه حاصل اکنون به نام تله دکن شناخته می‌شود.
پولس می‌گوید: «به مدت دو میلیون سال فعالیت‌های آتشفشانی عظیمی در جریان بود که گازها را به جو پرتاب می‌کرد و تأثیر زیادی بر آب و هوای جهانی داشت.تغییرات بلندمدتی نیز وجود داشت. قاره‌ها در حال حرکت بودند و از یکدیگر جدا می‌شدند و اقیانوس‌های بزرگ‌تری ایجاد می‌کردند که الگوهای اقیانوس و جو را در سراسر جهان تغییر می‌داد. این مسئله نیز تأثیر زیادی بر آب و هوا و پوشش گیاهی داشت.
آخرین دایناسورهای غیر پرنده در زمان تغییرات محیطی زندگی می‌کردند، که برخی از آنها میلیون‌ها سال قبل از انقراض پدیدار شدند. سیارک آخرین ضربه برای انقراض بود.طرفداران این نظریه به سرنخ‌های متعددی اشاره می‌کنند که نشان می‌دهد احتمال ابنکه آتش فشان عامل انقراض دایناسورها بوده است، بسیار بیشتر است. به عنوان مثال، برخی از مطالعات نشان می دهد که دمای زمین حتی قبل از این فرضیه احتمالی نیز در حال تغییر بوده است.
آیا دایناسورها می‌توانستند زنده بمانند؟
تحقیقاتی وجود دارد که نشان می‌دهد اگر ضربه در جای دیگری از سیاره رخ می‌داد، سرنوشت حیات روی زمین می‌توانست بسیار متفاوت باشد. در واقع شاید در آن زمان انقراض دایناسورها اتفاق نمی‌افتاد. شاید اگر فقط چند دقیقه بعد سقوط می‌کرد، سیارک در آب‌های عمیق‌تری فرود می‌آمد و باعث می‌شد سنگ کمتری تبخیر شود و از نور و گرمای خورشید جلوگیری کند. این احتمال انقراض دسته جمعی دایناسورها را کاهش می‌داد. Top of Form
دانشمندانی که در تلاش برای کشف این راز ماقبل تاریخ هستند، معتقدند که ممکن است عامل انقراض دایناسورها، ترکیب شهاب سنگ و آتش‌فشان‌ها باشند. زیرا آتش‌فشان‌ها اکوسیستم‌ها را به اندازه کافی تضعیف کرده‌اند تا آنها را در برابر شهاب سنگی آسیب پذیر کند.
تب یونجه
گیاهان گلدار معروف به آنژیوسپرم حدود 65 میلیون سال پیش پدید آمدند. این گیاهان می‌توانستند یک واکنش آلرژیک انبوه در بین دایناسورها ایجاد کنند.
این فرضیه محتمل نیست. زیرا گیاهان گلدار میلیون‌ها سال قبل از ناپدید شدن دایناسورها وجود داشتند و ما هیچ مدرکی مبنی بر اینکه گرده آنها قادر به انقراض دایناسورها بوده است نداریم. همچنین، تب یونجه نمی‌تواند عامل انقراض عظیم دریایی باشد. زیرا هرگز آنژیوسپروم‌های دریایی وجود نداشته است.
چاقی
آیا دایناسورها می‌توانستند آنقدر بزرگ و سنگین شده باشند که نتوانند حرکت کنند، از خود دفاع کنند یا وزن خود را تحمل کنند؟
به بیان ساده، این یک غیرممکن تکاملی است. علاوه بر این، اکثر دایناسورهای اطراف تا پایان دوره کرتاسه دارای اندازه متوسط یا کوچک بودند.
پستانداران
شاید پستانداران تازه ظهور شروع به رقابت با دایناسورها برای غذا و فضا کردند و باعث انقراض آسانسورها بودند؟ شاید نه! دایناسورها و پستانداران در یک دوره زمانی مشابه تکامل یافته‌اند و ممکن است گاهی اوقات در رقابت مستقیم قرار گرفته باشند؛ اما بعید است.
همچنین در آن زمان هیچ پستاندار دریایی وجود نداشت، بنابراین نمی‌توان آنها را عامل انقراض خزندگان دریایی دانست. این باور که پستانداران تخم دایناسورها را خوردند و آنها را به سمت انقراض سوق دادند نیز مورد تایید نیست. شکارچیان به ندرت طعمه خود را از بین می‌برند.
بیماری
در اواخر دوره کرتاسه، پل‌های زمینی بین مکان‌هایی مانند آسیا و آمریکای شمالی باز شد و به گونه‌ها اجازه مهاجرت داد. آیا این می‌تواند منجر به گسترش بیماری شود که سایر حیوانات در برابر آن مقاوم نیستند؟
در انسان‌ها، بومیان آمریکایی تقریباً توسط آبله حامل مهاجمان اروپایی از بین رفتند؛ اما این نمی‌توانست تک تک گونه‌های دایناسورها را از بین ببرد. بنابراین این استدلال نمی‌تواند عامل ناپدید شدن تعداد زیادی از گونه‌هایی را که در دریا زندگی می‌کردند باشد.
عصر یخبندان
عصر یخبندان در طول تاریخ زمین رخ داده است که آخرین آن حدود 10000 سال پیش به پایان رسید. ممکن است این اتفاق افتاده باشد؟ یک عصر یخبندان بسیار شدید می‌توانست آب و هوا را تغییر دهد و آب‌ها را تا حدی منجمد کند که دایناسورها قادر به تحمل شرایط نبودند و به تدریج از بین رفتند.
این نظریه تا حد زیادی به یک دلیل ساده کنار گذاشته شده است. دانشمندان هیچ مدرکی دال بر وقوع عصر یخبندان در طول زندگی دایناسورها پیدا نکرده‌اند.
اشعه‌های کیهانی
احتمال این اتفاق و در نتیجه آن انقراض دایناسورها نیز بسیار کم است. آیا یک اشعه کیهانی عظیم می‌تواند هر 26 میلیون سال به زمین نزدیک شود و زباله‌های رادیواکتیو را با خود بیاورد که با سیاره ما برخورد می‌کند، الگوهای آب و هوا را مختل می‌کند و کل اکوسیستم‌ها را از بین می‌برد و حتی دایناسورها را 65 میلیون سال پیش با خود ببرد؟
ما هیچ مدرک مشخصی مبنی بر وقوع رویدادهای فرازمینی موثر بر انقراض دایناسورها نداریم. علاوه بر این، بقایای دایناسورها شواهدی از آسیب تشعشعات نشان نمی‌دهند، که تقریباً این پیشنهاد را رد می‌کند.
