فتوت آیینی بود که قبل از اسلام وجود داشت. در عصر جاهلیت فتوت به معنی شجاعت و فتی به معنی شجاع بود و افرادی که به این مشخصه پای بند بودند تشکیل گروه فتویان را می دادند.فتوت در اسلام به تهذیب اخلاقی و گسترش برادری میان مردم و فراخواندن به صفات نیک و فضیلت و شجاعت و دوری از اخلاقیات مذموم و رذیلت های اخلاقی معنا شد.
از آنجا که اسلام پیروان خود را به کار و فعالیت دعوت کرد و از گوشه نشینی نهی نمود ˓ فتویان که مسلمان شده بودند به کار و تهیه روزی مشغول شدند، این موضوع موجب شکل گیری فتوت نامه هایی در باب مشاغل گردید.در واقع این فتوت نامه ها کتاب قوانین و اصول کاری بودند که بر هر لحظه رفتار و اعمال آن ها ناظر بود و مانع از بروز خطا و یا گناه در مشاغل آن ها می شد.
در این بخش می خواهیم به توصیه هایی برای کسب و کار که در فتوت نامه سلطانی آمده بپردازیم:
۸ آداب در کسب و کار از دیدگاه فتوت نامه سلطانی وجود دارد:
۱- کسب و کار خود را از مال حرام و شبهات پاک کنید.
۲- کسب و کار را برای گذراندن روزگار و تامین معاش خود و خانواده تان انجام دهید نه مال اندوزی.
۳- کار را برای به دست آوردن روزی انجام دهید در عین حال که روزی دهنده اصلی را خدا می دانید.
۴- با کسی که مال او حرام است معامله نکنید.
۵- در معاملات خود پنهان کاری و دروغ پیشه نکنید و رو راست و صادق باشید.
۶- انصاف را رعایت کنید و وقتی کسی قیمت کالایی را نمی داند صادقانه بهای کالای خود را بگیرید.
۷- وقتی از ترازو استفاده می کنید کم فروشی نکنید.
۸- اگر اهل کشاورزی و زراعت هستید نخواهید که محصول خودتان زیاد باشد و محصول دیگران کم، چون برکت و رحمت برای همه وجود دارد.
۸ آداب در فروش از دیدگاه فتوت نامه سلطانی
۱- با مشتری خود مهربان و خوش برخورد باشید.
۲- مشتری از هر شهر و کشوری بود از فروختن اجناس به او مضایقه نکنید.
۳- از اجناس خود آن گونه که حقیقتاً شایسته است تعریف کنید و مبالغه نکنید.
۴- کالایی که مشکل دارد و سالم نیست به کسی نفروشد و اگر می خواهید این کار را انجام دهید عیوب آن را به خریدار گوشزد کنید.
۵- در وزن کردن کالای خود دقت کنید و صادقانه رفتار کنید.
۶- اگر مشتری چیزی را پس آورد و سالم بود بپذیرید و پولش را پس بدهید.
۷- اگر کسی توان پرداخت نداشت و نسیه خواست مضایقه نکنید.
۸- چیزی را بیش از قیمت حقیقی اش نفروشید.
۱۰ آداب در خرید از دیدگاه فتوت نامه سلطانی
۱- با پول حلال کالای مورد نظر خود را خریداری کنید.
۲- پول را با رضایت کامل به فروشنده بدهید.
۳- کمتر از قیمت بازار کالایی نخرید مگر با رضایت فروشنده.
۴- با فروشنده خوش برخورد باشید.
۵- فروشنده را مجبور به انجام کارهای دشوار نکنید. مثلا اگر کالایی در دسترس نبود و می توانستید کالایی مشابه را خریداری کنید مضایقه نکنید.
۶- از آن چیزی که می خرید به دیگران هم ببخشید.
۷- اگر کالایی خریدید تا حد امکان آن را به فروشنده پس ندهید.
۸- با کالایی که خریدید به دیگران فخر فروشی نکنید.
۹- اگر کسی به کالایی که شما خریدید احتیاج داشت، آن را پنهان نکنید و به او قرض بدهید.
۱۰- از کالایی که خریدید محافظت کنید و آن را سالم نگه دارید.
منبع: فتوت نامه سلطانی / تالیف: مولانا حسین واعظ کاشفی سبزواری / به اهتمام: محمد جعفر محبوب / انتشارات بنیاد فرهنگ ایران/۱۳۵۰
