روزملی خلیج فارس چه روزی است ؟

روزملی خلیج فارس

اگر به تقویم نگاه کنید روز دهم اردیبهشت ماه به عنوان روز ملی خلیج فارس ثبت شده است.اما می دانید چرا این روز به تقویم ما اضافه شده و ماجرای آن چه بوده است. در 22 تیرماه 1384، هیات دولت مصوبه ای داشت که به موجب آن دهم اردیبهشت هرسال ، “روز ملی خلیج فارس” نام گرفت. در چنین روزی در زمان شاه عباس صفوی، سپاهیان ایران به رهبری سردار دلیر ایرانی امام قلی خان، توانستند سواحل جنوبی ایران را بعد از 117 سال از دست پرتغالی ها آزاد کنند.  بنابراین روز دهم اردیبهشت به یادبود این فتح بزرگ، روز ملی خلیج فارس نام گرفت.

نامی جعلی به جای خلیج فارس

اما وقتی توجه مردم به این روز بیشتر جلب شد که عده ای شروع به شیطنت کردند. ماجرا به سال 1388 بر می گردد.در آن سال مجله “نشنال جئوگرافیک”درهشتمین ویرایش کتاب اطلس جهانی و روی نقشه جهان در کنار نام خلیج فارس، کلمه خلیج عربی را هم به صورت کوچک تر نوشت. این کارغیر علمی، باعث شد تا خشم ایرانیان در سراسر دنیا برانگیخته شود.مردم معترض طوماری اینترنتی را با 120 هزار امضا برای موسسه نشنال جئوگرافیک ارسال کردند و خواستار اصلاح این اطلس شدند. مدیر مؤسسه از اشتباه خود عذرخواهی کرد و گفت این مسئله را جبران می کند.

دوسال بعد مجله اکونومیست در مطلبی از عنوان جعلی خلیج عربی استفاده کرد وباعث شد که  ورود این نشریه به ایران متوقف شود. مدتی بعد وبسایتی طی یک نظر خواهی از مردمی که در اطراف خلیج فارس زندگی می کنند؛ خواست نظر خود را در باره اسم این آبراهه اعلام کنند. نتیجه نهایی 307000 رای برای نام خلیج فارس  در مقابل تقریبا 127000 رای برای  نام خلیج عربی بود.

سالهای بعد اظهارنظرها از حد مجلات و سایت ها گذشت و دبیرکل شورای همکاری خلیج فارس طی اظهاراتی عجیب عنوان کرد که اعراب از 3000 سال پیش در کنار این خلیج زندگی می کرده اند در حالی که ایرانیان حدود 400 سال پیش به این محل آمده اند.

این اظهارات و موارد دیگر نشان داد که عده ای به شکل برنامه ریزی شده قصد دارند که در ذهن مردم جهان، نام واقعی خلیج فارس را که از چند هزارسال پیش این آبراهه به آن نامیده می شده است به نام جعلی خلیج عربی تغییر دهند.

قبل از آن که قدمت نام خلیج فارس بپردازیم بهتراست با این دریای مهم آشنا شویم.

جغرافیای خلیج فارس

خلیج فارس، دریای کم عمقی است که بین شبه جزیره عربستان و مناطق جنوبی ایران قرار دارد. مساحت این دریا در حدود 241000 کیلومتر مربع است. طول این دریا حدود 990 کیلومتر است وعرض آن نیز از پهن ترین محل حدود  340کیلومتر تا کم عرض ترین محل، در تنگه هرمزکه حدود 55 کیلوکتر است متغیر است.خلیج فارس دریایی کم عمق است. عمق این دریا بین 90 تا 110 متر در نوسان است.این خلیج پس از خلیج مکزیک و خلیج هادسون سومین خلیج بزرگ جهان بشمار می‌آید.

بخش شمال ، شمال شرقی و شرق این آبراهه متعلق به کشور ایران است. کشورهای عمان، بحرین، امارات متحده عربی، قطر، عربستان سعودی، کویت و عراق نیز همسایگان خلیج فارس می باشند. مهم ترین بخش این خلیج که اهمیت سیاسی و اقتصادی فراوانی دارد درمجاورت خاک ایران و به نام تنگه هرمز شناخته می شود.

اهمیت اقتصادی خلیج فارس

تا قبل ازکشف نفت در منطقه خلیج فارس، مهم ترین فعالیت اقتصادی مردم منطقه، ماهیگیری ، صید مروارید، لنج سازی،پرورش شتر،باغداری و … بود. با کشف نفت در سال 1908میلادی اقتصاد این منطقه دگرگون شد. خلیج فارس یکی از مهم ترین مکان های اکتشاف نفت و گاز در جهان است . دوسوم ذخائر نفت جهان و یک سوم ذخایر گاز طبیعی دنیا در منطقه خلیج فارس است. بعد از پایان جنگ جهانی دوم، کشور های حاشیه خلیج فارس نقش مهمی در تامین نفت و گاز جهان داشته اند. . بنابراین، این منطقه برای کشورهای صنعتی جهان اهمیت استراتژیک قابل توجهی پیدا کرده است.

جزایر خلیج فارس

بیش از 100 جزیره کوچک و بزرگ در خلیج فارس وجود دارد که بسیاری از آن ها به خاطر جزر ومد آب قابل سکونت نیستند. تعدادی از مهمترین جزایر خلیج فارس که اهمیت اقتصادی و سیاسی دارند در آبهای ساحلی ایران قرار گرفته اند. از جمله مهمترین این جزایر می توان به جزیره های کیش ، قشم، لاوان، هنگام، تنب کوچک، تنب بزرگ، ابوموسی، لارک، هرمز، هندورانی و … اشاره کرد.

سابقه نام خلیج فارس

تا قبل از دوران معاصردرهیچ سندی این آبراهه به غیر از نام خلیج فارس یا پارس به نام دیگری نامیده نشده است.قدیمی ترین سند این نام به دوران هخامنشیان برمی گردد. داریوش هخامنشی وقتی کشور مصر را فتح کرد؛ دستور داد تا آبراهه ای میان دریای مدیترانه  و دریای سرخ حفر شود. این آبراهه از آن جهت حفر شده بود که کشتی های ایرانی به راحتی بتوانند ازخلیج فارس تا مصر حرکت کنند. داریوش لوحه‌ای سنگی با خطوط میخی پارسی، عیلامی، بابلی و مصری برای یادبود این آبراهه به یادگارگذاشت که در آن نوشته شده بود:

منم داریوش، شاه شاهان، شاه کشورهایی که تمام نژادها مسکون است. شاه این سرزمین بزرگ تا آن دورها، پسر ویشتاسب هخامنشی… من پارسی هستم و به همراهی پارسیان، مصر را گرفتم. امر کردم این کانال را بکنند از رود نیل که از مصر جاری است تا دریایی که از پارس بدان روند. این آبراه کنده شد چنان‌که فرمان دادم و کشتی‌ها از مصر بوسیله این کانال به‌سوی پارس روانه شدند چنان‌که اراده من بود.

این کتیبه که چند سال پیش به هنگام حفر مجدد کانال سوئز کشف شداکنون در موزه لورپاریس نگهداری می شود.

همه‌ی نقشه‌ها واطلس‌های جهان از دیرباز نام خلیج فارس را برای دریای جنوبی ایران به کار برده اند. قدیمی ترین این نقشه ها، نقشه‌ی‌ هکاتوس است که در سال۵۰۰ پیش از میلاد یعنی 2500حدود سال پیش رسم شده است و به این نام اشاره کرده است. چند نمونه ای نقشه های تاریخی که نام خلیج فارس بر روی آن ها دیده می شود را می توانید در زیر ببینید.

نام خلیج فارس نامی رسمی است

در سال 1967 میلادی در شهر ژنو برای هماهنگ سازی نام های جغرافیایی کنفرانسی برگزار شد ودر آن جا، نام این آبراهه به صراحت خلیج فارس ذکر شده است. هم چنین به هنگام درگیری های مرزی بین ایران و عراق در سال 1971 میلادی دبیرخانه سازمان ملل، نامه ای صادر کرده است که در آن نوشته شده است : “عرف جاری در دبیر خانه براین است که در اسناد ونقشه‌های جغرافیایی، منطقه آبی بین ایران و کشورهای عربی، خلیج فارس نامیده شود.”

برای بزرگداشت این روز چه کاری می توانیم انجام دهیم

بهترین کار برای بزرگداشت یک مناسبت یادگیری در باره آن موضوع است تا با ذهنی باز وبه دور از هرگونه تقلید به اهمیت این مناسبت پی ببریم. کتابهای زیر می توانند ما را با حال و هوای خلیج فارس آشنا کنند :

• بچه‌های کشتی رافائل، نویسنده:محمد رضا مرزوقی، انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان

داستان در بوشهر می گذرد و حکایت بچه هایی است که مشتاق هستند کشتی رافائل را ببنید. کشتی رافائل یکی از زیباترین وبزرگ ترین کشتی ها تفریحی جهان بود که قبل از انقلاب از ایتالیا خریداری شده بود. هنگامی که ایران درگیر جنگ تحمیلی با عراق شد، رافائل هدف موشک هواپیماهای عراقی قرار گرفت و در میان بهت و حیرت همگان، سوخت و پس از این حادثه به تدریج به زیر آب رفت و غرق شد.

• قلب زیبای بابور، نویسنده جمشید خانیان، انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان

این داستان عاشقانه  که تا به حال 7 بار تجدید چاپ شده است؛ در جزایر خلیج فارس اتفاق می افتد. سال‌ها پیش وقتی هنوز بابور پا به‌دنیا نگذاشته بود مرد سیاه‌پوستی به نام کهور در روستای بندر ملو زندگی می‌کرد. روزی به‌محض‌ اینکه کشتی بادبانی ناخدا ماجد از سفر صید مروارید بازگشت، ناخدا به کهور پیغام فرستاد که هرچه زودتر نزد او برود .کهور در خانه‌ٔ ناخدا کسی را می‌بیند که زندگی او را برای همیشه تغییر می‌دهد. حزبا، دختر ناخدا. پدر حزبا به‌شدت با علاقه و عشق بین این دو جوان مخالفت می‌کند…..

• هنگام لاک پشت ها، نویسنده عباس عبدی، انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان

کتاب داستان عادل پسری نوجوان است که در جزیره هنگام زندگی می‌کند. پدر عادل مدتی پیش در دریا مرده است و حالا او با قایق پدرش کار می‌کند تا کمک خرج خانواده‌اش باشد. ….

• شکارچی کوسه کر، نویسنده عباس عبدی، انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان

کتاب داستان اسماعیل و خانواده‌اش است که در روستای سلخ در جزیره قشم زندگی می‌کنند وشغل مردان خانواده صیادی است. کاری که گاهی خطر مرگ دارد.اسماعیل مجبور می‌شود مدرسه را رها کند تا در صیادی به پدر و پدربزرگش کمک کند. آن‌ها یک شب به شکار کوسه کر یا وال کوسه که بزرگ‌ترین کوسه دنیاست می‌روند تا بتوانند از روغن آن برای ساخت لنج استفاده کنند…

• خلیج فارس از گذشته تا حال، نوشته : محمود نوروزی فربه همراه عکس های نصرالله کسرائیان ،انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان

در این کتاب که مصور و رنگی است؛ جغرافیا، تاریخ، شرایط اقتصادی، دین و آداب و رسوم مردم خلیج فارس بررسی گردیده است. معرفی رودهای خلیج فارس، بندرهای خلیج فارس، شیخ‌نشین‌های خلیج فارس، و مشاهیر خلیج فارس، برخی از مطالب کتاب هستند . در پایان نیز، تصاویری از نقشه‌های تاریخی خلیج فارس به چاپ رسیده است.

• مجموعه مصور تاریخی خلیج فارس، انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان

علاوه بر کتاب خواندن می توانید در این روز کاردستی هایی با صدف های خلیج فارس بسازید. یا ماهی های خلیج فارس را نقاشی کنید. حتی می توانید به مادرتان کمک کنید تا به افتخار این روز با ماهی یا میگوی خلیج فارس خوراک های خوشمزه بپزید.

پیشنهاد شما برای گرامیداشت روزملی خلیج همیشه فارس چیست ؟