زنان تاریخ ساز ایرانی، مانند مردان سعی کرده اند که به خواسته هایی که داشته اند برسند. این زنان هرچند تاثیر گذار بوده اند اما بعضی هم ممکن است کرداری شایسته نداشته اند . ما در این بخش به معرفی چند تن از زنان تاثیرگذار ایرانی در تاریخ معاصر می پردازیم.
آرتمیـس
«آرتمیـس» یا «آرتمیـز» در لغت به معنی راست‌گفتار بزرگ است. نخستین و تنها بانوی دریاسالار جهان است. تاریخ‌نویسان یونان او را در زیبایی و برجستگی و متانت سرآمد همه زنان آن روزگار نامیده‌اند.آرتمیس نخستین بانویی بود که فرمان دریاسالاری خود را از سوی خشایارشا هخامنشی دریافت کرد.
در سال 484 پیش از میلاد فرمان بسیج دریایی برای شرکت در جنگ با یونانیان توسط خشایارشا هخامنشی صادر شد. آرتمیس، فرماندار سرزمین «کاربه» با پنج فروند کشتی جنگی که خود فرماندهی آنها را در دست داشت، به نیروی دریایی ایران پیوست. در این نبرد ایران موفق به تصرف آتن شد. در این نبرد نیروی زمینی ایران از 800 هزار پیاده و 80 هزار سواره تشکیل شده بود. نیروی دریایی ایران دارای 1200 کشتی جنگی و 300 کشتی ترابری بود.
آرتمیس در سال 480 پیش از میلاد در جنگ «سالامیس» که بین نیروی دریایی ایران و یونان درگرفت، شرکت داشت و دلاوری‌های بسیاری از خود نشان داد. او همیشه مورد ستایش دوست و حتی دشمن قرار داشت.
سیده ملکه خاتون
اولین زنی که پس از استقرار اسلام در ایران و مقارن عهد حکیم ابوعلی سینا به حکومت رسید، شیرین مشهور به ام‌الملوک و ملقب به ام رستم است که به او سیده ملکه خاتون می‌گفتند. وی دختر رستم بن شروین از سپهبدان خاندان باوند در مازندران و همسر فخرالدوله دیلمی(۳۸۷ق. ـ ۳۶۶ق.) بود. پس از فوت فخرالدوله فرزند چهارساله او به نام ابوطالب رستم ملقب به مجدالدوله را به سلطنت برگزیدند. اما سیده خاتون به دلیل صغر سن مجدالدوله و نیز بر عهده داشتن نیابت سلطنت همسرش در زمان حیات او، به کمک دو تن از وزرای مشاور خود، بر قلمرو شوهر فرمانروایی یافت.
اَبِشْ خاتون
اَبِشْ خاتون، دختر سعد بن ابی بكر بن سعد زنگی و تركان خاتون و آخرین اتابك از خاندان سُلْغُریان كه در سالهای ۶۶۲-۶۷۲ق ، جمعاً به مدت ۱۱ سال، از سوی ایلخانان مغول، اتابك شیراز بوده است.سعدی افزون بر مدح بسیاری از حاكمان سلغری همچون سعدبن ابی‌بكر و تركان خاتون دختر ایشان یعنی ابش را نیز در یكی از قصایدش ستوده است.
خیرالنساء بیگم
خیرالنسا بیگم(۹۲۶ تا ۹۵۸ شمسی) همسر محمد خدابنده پادشاه صفوی و مادر شاه‌عباس یکم بود. او زنی بانفوذ در امور سیاسی بود و به‌مدت ۲ سال اداره امور کشور را به دست گرفت و مسئولیت‌های مهمی مثل انتصاب و عزل افسران عالی‌رتبه و مقامات امپراتوری صفوی را بر عهده داشت.
ملک جهان خانم یا مهدعلیا
مهدعلیا لقب ملک جهان خانم همسر محمد شاه قاجار و مادرناصر الدین شاه قاجار است. او زنی تاثیر گذار در سیاست ایران بود. بعد از مرگ محمدشاه، باسیاست حکومت را نگه داشت تا فرزندش از تبریز برسد و تاجگذاری کند.او را عامل اصلی توطئه و قتل امیر کبیر نیز می دانند.
زینب پاشا
تابستان ۱۲۷۰ هجری قمری، زینب پاشا در ناآرامی‌های تبریز نقش مهمی به عهده داشت. در جریان نهضت تنباکو بعد از بسته شدن بازار تبریز٬ مأموران با ارعاب و فشار دوباره دکان‌ها را باز می‌کنند. گفته می‌شود زینب پاشا که عادت داشت دو گوشه چادر را به کمر ببندند همراه عده‌ای دیگر از زنان با چوب و چماق وارد بازار می‌شوند و دکان‌ها را می‌بندند.
بی‌بی‌خانم استرآبادی
بی‌بی‌خانم استرآبادی (۱۲۳۶ تا ۱۳۰۰ شمسی)اولین زنی بود که مقاله‌هایش در نشریات رسمی دوره قاجارچاپ شدند. او کتاب «معایب‌الرجال» را در پاسخ به کتاب مردسالارانه و زن‌ستیز «تأدیب‌النسوان» نوشت که کاری بسیار شجاعانه بود.
پیشنهاد مطالعه : تصویرزنان ایرانی در دوره قاجار
اشرف‌السلطنه
همسر اعتماد السلطنه، وزیر انطباعات ناصرالدین شاه بود. وی اولین عکاس زن ایران است. برخی محققان او را نخستین روزنامه‌نگار زن ایران هم می‌دانند.
اشرف پهلوی
اشرف پهلوی خواهر دوقلوی محمدرضا شاه پهلوی بود. یکی از عمده‌ترین اقدماتی که اشرف بدان دست زد، یک سلسله فعالیت‌های اجتماعی بود، که در قالب آن به امور سیاسی و از همین طریق کسب درآمد برای خود می‌پرداخت.حتی محمدرضاشاه نیز به صوری بودن، این اقدامات توسط اشرف در تاسیس این بنیادها اعتراف داشت . کارهای به ظاهر خیر او وسیله‌ای برای اغفال مردم بود . اقداماتی هم که به عنوان خیریه انجام می‌داد، تنها بخشی از درآمد حاصله بود. انگیزه محمدرضا برای گماردن وی در راس مراکز، سازمان‌ها و هیات‌های نمایندگی نیز مهار اشرف و کسب وجهه برای او بود، بدون اینکه اعتقادی به کارایی و مدیریت اشرف داشته باشد. او زنی قدرتمند اما آلوده به فساد بود.
فاطمه توانایی
اولین زن پرستار ایرانی است..سال 1310، او در آموزشگاه پرستاری شهر رشت ثبت‌نام کرد و سال 1314 به‌عنوان اولین پرستار زن، فارغ‌التحصیل؛ و اول در بیمارستان «دکتر فریم آمریکایی» و بعد در بیمارستان «پورسینا» مشغول‌به‌کار شد.
بی بی مریم بختیاری از زنان تاثیرگذار ایرانی
از زنان مبارز عصر مشروطیت است. او از زنان تحصیل کرده و روشنفکر عصر بود و به طرفداری از آزادی خواهانِ جنبشِ مشروطه برخاست. وی به دلیل زندگی ایلیاتی در فنون تیراندازی و سوارکاری ماهر بود و چون همسر و جانشینِ خان بود عده‌ای سوار در اختیار داشت و در مواقع ضروری به یاری مشروطه خواهان می‌پرداخت. به پاس حمایت‌های سرسختانه بی بی مریم، کمان تمثال میناکاری و الماس نشان و همچنین صلیب آهنین ویلهلم دوم امپراتور آلمان را که مهم ترین نشان دولت آلمان بود از وی دریافت کرد. او تنها زن در دنیا بود که توانست به دریافت این نشان نائل شود.
صدیقه (روح‌انگیز) سامی‌نژاد
نخستین بازیگر زن ایرانی است که در سال ۱۳۷۲ با بازی موفق خود در فیلم دختر لر که عبدالحسین سپنتا در هندوستان ساخته بود روی صحنه آمد و نامش را در لیست اولین‌ها به ثبت رساند.
عفت تجارت چی
نخستین زن خلبان ایران است که موفق شد به صورت مستقل پرواز کند و نخستین پرواز او به عنوان اولین زن خلبان در ۲۷ آبان ماه ۱۳۱۹ شمسی انجام شد.
شهلا صلح‌جو
نخستین زن ستاره‌شناس ایران است. او در دوره‌ای معاون رصدخانه ابوریحان بیرونی در شیراز بود.
دکتر آلینوش طریان از زنان تاثیرگذار ایرانی
مادر ستاره شناسی ایران است و دکتری تخصصی خود را از دانشگاه سوربون فرانسه گرفت. از جمله کارهای علمی او می توان به ارائه درس های فیزیک خورشیدی و فیزیک ستارگان برای نخستین بار و پایه گذاری نخستین رصد خانه فیزیک خورشیدی کشور اشاره کرد.
زهرا سالاریه
انوشه انصاری
اولین زن فضا نورد ایرانی در جهان است. او در سال 2015 جایزه «پیشگام فضا» را از جامعه ملی فضای آمریکا دریافت کرد. خانم انوشه انصاری مهندس و نخبه ایرانی و بنیانگذار شرکت ” Prodea Systems ” می باشد که در سال 2001 توانست با سود 10.8 میلیون دلاری روبرو شود. او اولین خانم و چهارمین مسافر فضا است که هزینه مسافرت را خودش پرداخت نمود و در کنار همسرش آقای امیر انصاری مدیرعامل شرکت ” Prodea Systems ” مشغول فعالیت می باشد.
مریم میرزاخانی از زنان تاثیرگذار ایرانی
میرزاخانی در دانشگاه استنفورد آمریکا تدریس می کرد و در سال 2014 به خاطر کار روی «دینامیک و هندسه سطوح ریمانی و فضاهای پیمانه‌ای آنها» مدال فیلدز را که بزرگترین جایزه در علم ریاضیات است از آن خود کرد. او تنها زن و اولین فرد ایرانی است که این مدال را برد.
فاطمه مقیمی
م‍ژگان روستایی از زنان تاثیرگذار ایرانی
میترا زنگویی
اولین زن غواص ایران است. او از اولین تجربه غواصی‌اش در عمق ۱۸متری اینطور حرف می زند: «خیلی برایم هیجان انگیز بود. با اینکه من سال ها در استخر شنا کرده بودم اما دریا برایم تعریف دیگری داشت. به محیط آشنا نبودم و احساس ترس می کردم اما وقتی داخل آب رفتم فهمیدم اینجا یک دنیای دیگر است و خدا را در آن می توان دید».
