سخنرانی خوب مهارتي است كه خيلي از افراد از آن بي‌بهره‌اند. شايد شما فكر كنيد چندان نياز نيست كه به اين مهارت مسلط باشيد چون احتمالاً تنها جايي كه به كارتان مي‌آيد براي ارائه‌ي كنفرانس‌هاي درسي است. اما اين مهارت، نقشي به مراتب مهم‌تر دارد. اينكه بتوانيد خوب سخنراني و درباره‌ي موضوعي صحبت كنيد علاوه بر اينكه در مدرسه و دانشگاه به كمك‌تان مي‌آيد، ناخودآگاه شيوه‌ي حرف‌زدن‌تان را نيز تغيير مي‌دهد و باعث مي‌شود چنان خوب حرف بزنيد كه همه دوست داشته باشند به شما گوش بدهند.
پس فراگيري مهارت سخنراني‌كردن به شما كمك مي‌كند تا در مجموع، ارتباط‌تان با ديگران قوي‌تر و قوي‌تر شود. پس در اين مطلب نكاتي را باهم ياد مي‌گيريم كه كمك مي‌كنند يك سخنراني هرچه بهتر داشته باشيد.
نكات مهم براي شروع سخنرانی خوب
قدم اول در هركاري هميشه مهم‌ترين قدم است. پس خيلي اهميت دارد كه از همان ابتدا ارائه‌ي خود را به بهترين شكل آغاز كنيد تا بتوانيد دوستان‌تان را با موضوع همراه كنيد. سريع سراغ اصل موضوع نرويد و كمي مقدمه‌چيني كنيد تا ذهن مخاطب براي ورود به موضوع آماده شود.
براي اينكه ورودتان به موضوع كنفرانس جذاب‌تر باشد مي‌توانيد از شيوه‌هاي رايج شروع سخن مانند استوري تلينگ (قصه‌گويي)، طرح پرسش يا ارجاع به خبر استفاده كنيد.
استوري تلينگ (قصه‌گويي)
در اين روش شما صحبت‌هايتان را با داستاني كه در ظاهر به موضوع سخنراني ارتباطي ندارد شروع مي‌كنيد و بعد از بيان داستان، به موضوع سخنراني مي‌رسيد. براي استفاده از اين روش، يك قصه‌ي مناسب نياز داريد. كمي زمان و خلاقيت به خرج دهيد و به چنين داستاني خوب فكر كنيد و براي آن انرژي بگذاريد. مطمئن باشيد ارزشش را دارد.
براي مثال، اگر قرار است درباره‌ي درس جغرافيا كنفرانسي در كلاس ارائه بدهيد مي‌توانيد صحبت‌هاي خود را با يك خاطره از سفر به استاني ديگر شروع كنيد. طبيعي است كه اين خاطره بايد با موضوع در ارتباط باشد. در استوري تلينگ نيازي نيست واقعيت را بگوييد. مي‌توانيد از سفري خاطره بگوييد كه به آن نرفته‌ايد. مهم اين است خاطره‌ي شما جذاب باشد.
طرح پرسش
اينكه شما همان ابتداي حرف‌هايتان يك پرسش مطرح كنيد باعث مي‌شود همه‌ي افراد ناخودآگاه به شما توجه كنند. استفاده از اين شيوه براي كنفرانس‌هاي كلاسي عالي است، چون باعث مي‌شود آن‌دسته از هم‌كلاسي‌ها كه خواب‌آلود و بي‌حال هستند از همان ابتدا به شما توجه كنند!
البته پرسشي كه مطرح مي‌كنيد نبايد علمي و سخت باشد. يك پرسش مرتبط با موضوع كنفرانس خود كه مي‌تواند جواب‌هاي متعدد و ساده‌اي داشته باشد طرح كنيد تا افراد بيش‌تري بتوانند به آن جواب بدهند.
براي مثال، اگر مي‌خواهيد درباره‌ي مصرف آب و حفاظت از آن كنفرانس بدهيد از دوستان و هم‌كلاسي‌هايتان بپرسيد: «شما معمولاً براي تميزكردن خانه‌ي خودتان از چه مواد شوينده‌اي استفاده مي‌كنيد؟» اين پرسش بسيار جذاب است چون هركس مي‌تواند براي آن جوابي داشته باشد و به اين ترتيب همه‌ي افراد مي‌توانند در بحث مشاركت كنند.
از پاسخ اين پرسش مي‌توانيد به نقش شوينده‌هاي قوي در آسيب‌زدن به آب استفاده كنيد و كنفرانس خود را اين‌چنين شروع كنيد.
ارجاع به خبر
خيلي جذاب است اگر بتوانيد درباره‌ي موضوع كنفرانس خود خبري داغ و دست اول پيدا كنيد. اگر چنين خبري يافتيد، سخنراني خود را با آن خبر شروع كنيد. مي‌خواهيد درباره‌ي دوران هخامنشي كنفرانس بدهيد؟ پس ارائه‌ي خود را با خبر «كشف بقاياي يك شهر زيرزميني كه احتمال مي‌رود متعلق به دوره‌ي هخامنشيان باشد» شروع كنيد.
نكات مهم براي اينكه سخنراني از ابتدا تا انتها جذاب باشد
هر قسمت از سخنراني شما در جايگاه خودش مهم است. ممكن است كسي خيلي خوب بتواند سخنراني را شروع كند اما از ميانه‌ي ارائه، صحبت‌هايش خسته‌كننده شوند. پس مهم است بدانيم بايد چه كار كنيم تا مخاطب‌مان در ميانه‌ي سخنراني خسته نشود و در دلش لحظه‌شماري نكند تا زودتر حرف‌هايمان تمام شود!
براي اينكه ارائه‌ي جذابي داشته باشيد از روش‌هاي زير كمك بگيريد:
برای سخنرانی خوب از وسايل ارائه‌ي تصويري استفاده كنيد
خيلي از دوستان شما بارها و بارها در كلاس كنفرانس داده‌اند اما چند نفر از آن‌ها از تصوير براي ارائه‌ي خود كمك گرفته‌اند؟ اين، كاري بسيار مهم است كه اغلب دانش‌آموزان در كنفرانس‌هاي كلاسي به آن توجه نمي‌كنند. اكنون شما جزو اولين دانش‌آموزان كلاس‌تان باشيد كه براي ارائه‌ي كنفرانس از وسايل تصويري كمك مي‌گيرد.
پاورپوينت، از متداول‌ترين وسايل ارائه‌ي تصويري كنفرانس است. يك پاورپوينت جذاب از صحبت‌هاي خودتان آماده كنيد و آن را در كلاس نمايش دهيد. استفاده از پاورپوينت هم باعث مي‌شود هم‌كلاسي‌هايتان به كنفرانس شما بيش‌تر توجه كنند و هم به خودتان كمك مي‌كند تا اگر سرنخ را گم كرديد از روي پاورپوينت رشته‌ي سخن را مجدد در دست بگيريد.
اگر امكانش را داشته باشيد كه تصوير و حتي ويدئوهاي كوتاه هم به كنفرانس خود اضافه كنيد فوق‌العاده مي‌شود. مطمئن باشيد دوستان‌تان چنين كنفرانسي را هميشه به ذهن خواهند سپرد!
بر آنچه مي‌خواهيد بگوييد مسلط باشيد
ممكن است شما مطلبي را با دو‌سه‌بار خواندن ياد بگيريد و به ذهن بسپاريد. اما وقتي قرار باشد همان مطلب را به فردي ديگر ارائه بدهيد متوجه خواهيد شد بر موضوع تسلط كافي نداريد. در واقع، اين‌طور مي‌شود كه مي‌گوييد: «خودم مي‌دانم چه مي‌خواهم بگويم اما نمي‌توانم بيانش كنم.»
اين اتفاق كاملاً طبيعي است. براي ياددادن، بايد بارها و بارها مطلب را خواند و بر آن مسلط شد. پس برای داشتم سخنرانی خوب روي موضوع کنفرانس‌تان كاملاً تمركز كنيد و آن‌قدر آن را بخوانيد و با خود مرور كنيد كه مطمئن شويد كاملاً بر آن مسلط شده‌ايد.
براي همين مهم است تا جايي كه مي‌توانيد از روي كاغذ كنفرانس ندهيد. براي اينكه يك سخنراني خوب داشته باشيد بايد آن‌قدر روي موضوع مسلط باشيد كه كاغذها را كنار بگذاريد. در اين حالت، مخاطب ناخودآگاه فكر مي‌كند شما آن‌قدر دانا هستيد كه نيازي نداريد از يادداشت‌ها كمك بگيريد. اين حالت، براي مخاطب جذاب است.
لحن جذاب و حركات بدن داشته باشيد
حتماً شما هم قبول داريد كه بعضي از معلم‌ها قشنگ‌تر از بقيه حرف مي‌زنند! اين موضوع دلايل گوناگوني دارد كه البته يكي از آن‌ها لحن معلم است. اگر لحن كسي كه دارد صحبت مي‌كند يك‌نواخت باشد و هيچ فراز و فرودي نداشته باشد، مخاطب بعد از چند دقيقه خسته مي‌شود و ديگر موضوع برايش جذابيت ندارد. اما رعايت فراز و فرود در سخن و دادن هيجان به صدا در جاي مناسب، باعث مي‌شود مخاطب بيش‌تر و بيش‌تر به شما توجه كند.
علاوه بر اين، حركات بدن نيز بسيار مهم است. هميشه معلم‌هايي كه هنگام صحبت‌كردن، در كلاس راه مي‌روند و دست‌هايشان را تكان مي‌دهند جذاب‌تر از آن‌هايي هستند كه پشت ميز مي‌نشينند و دست‌هايشان را ثابت نگه مي‌دارند. پس از همين ترفند معلم‌هاي كاربلد استفاده كنيد و مانند يك فرد باتجربه كنفرانس‌تان را ارائه بدهيد.
هم‌كلاسي‌هايتان را وارد بحث كنيد
شما توانسته‌ايد در شروع كنفرانس با كمك روش‌هاي مختلف مخاطب‌تان را وارد بحث كنيد؛ خيلي عالي است! اما مهم است كه همچنان بتوانيد مخاطب را درگير بحث نگه داريد. مابين سخنراني، يك سؤال مطرح كنيد تا مجدد بتوانيد بحث تازه راه بيندازيد و آن‌هايي را كه احياناً خواب‌آلود شده‌اند از خواب بيدار كنيد!
فراموش نكنيد سؤال‌كردن در ميانه‌ي كنفرانس به معناي مچ‌گيري نيست. اين كار، روشي براي بازگرداندن حواس هم‌كلاسي‌ها به صحبت‌هايتان است. پس سؤالات دوستانه مطرح كنيد و طوري رفتار نكنيد كه هم‌كلاسي‌هايتان احساس كنند داريد مچ‌گيري مي‌كنيد!
سخنراني را كوتاه كنيد
هيچ‌كس حوصله ندارد يك نفر بالاي كلاس بايستد و مدت‌زماني طولاني درباره‌ي يك موضوع حرف بزند. اگر تجربه‌ي شركت در كنفرانس‌هاي خارج از مدرسه را داشته باشيد، حتماً براي يك‌بار هم كه شده اسير يكي از سخنران‌هاي پرحرف شده‌ايد و حسابي حوصله‌تان سر رفته! اين حسي است كه همه‌ي آدم‌ها دارند. پس مدت‌زمان كنفرانس‌تان را تا جاي ممكن كوتاه كنيد. فراموش نكنيد كه سخنراني خوب بايد مختصر و البته مفيد باشد.
نكته‌اي مهم براي پايان يك سخنرانی خوب
پايان كنفرانس نيز به اندازه ابتدا و ادامه‌ي آن مهم است. بنابراين، اينجا نيز بايد نكاتي را رعايت كنيد. بحث خود را يك‌باره تمام نكنيد. هميشه از صحبت‌هايتان نتيجه‌گيري كنيد و خلاصه‌اي از آنچه گفتيد ارائه بدهيد. همچنين مي‌توانيد درباره‌ي چشم‌انداز (آينده) موضوع‌تان بگوييد. براي مثال، اگر موضوع كنفرانس شما پادشاهان هخامنشي بوده است و اگر به خبر اكتشاف باستان‌شناسان اشاره كرده‌ايد، در پايان سخنراني بگوييد:
«در نهايت اينكه اكتشافات كمك مي‌كنند تا درباره‌ي گذشته بيش‌تر و بيش‌تر بدانيم. هنوز رازهاي زيادي درباره‌ي تاريخ وجود دارد كه برملا نشده‌اند. شما فكر مي‌كنيد زماني مي‌رسد كه اكتشافات باعث شوند متوجه شويم بخشي از تاريخ، آن‌طور كه ما تا به حال فكر مي‌كرديم، نبوده است؟ به نظرتان اصلاً بشر مي‌تواند به همه‌ي رازهاي تاريخ پي ببرد يا برخي از آن‌ها براي هميشه سربسته مي‌مانند؟»
به اين ترتيب، هم شما درباره‌ي چشم‌انداز موضوع‌تان صحبت كرده‌ايد و هم با سؤال‌هايي جذاب، ذهن مخاطب را درگير كرده‌ايد تا همچنان به موضوع كنفرانس شما فكر كند و براي يك‌بار ديگر، در انتهاي كنفرانس، موفق شده‌ايد خواب را از سر كلاس بپرانيد و هم‌كلاسي‌ها را با خودتان همراه كنيد!
فرصتي بدهيد تا هم‌كلاسي‌هايتان سؤال كنند
اينكه در پايان زمان كنفرانس فرصتي كوتاه را درنظر بگيريد تا هم‌كلاسي‌هايتان بتوانند سؤال‌هايشان را مطرح كنند بسيار مهم است. البته براي پاسخ‌دادن به سؤالات آن‌ها لازم است حتماً بر موضوع كنفرانس خود مسلط باشيد. اگر مي‌خواهيد در اين بخش يك نوجوان آگاه و دانا به‌نظر بياييد و بقيه را تحت تأثير قرار دهيد، حتماً پيرامون موضوع كنفرانس‌تان بيش‌تر مطالعه كنيد و از چند بحثي كه با موضوع شما مرتبط مي‌شوند آگاه شويد. در واقع، بايد اطلاعات‌تان را كمي از موضوع كنفرانس‌تان فراتر ببريد.
شما چه تجربه‌اي از ارائه‌ي كنفرانس‌هاي كلاسي داريد؟
حتماً شما هم بارها در كلاس درباره‌ي موضوعات گوناگون كنفرانس داده‌ايد. از تجربه‌ي كنفرانس‌هايتان بنويسيد و بگوييد براي اينكه سخنرانی خوب داشته باشيد چه كارهايي انجام مي‌دهيد.
