شهرستان بوانات، با وسعت 4697 کیلومترمربع و بهمرکزیت شهر سوریان، در شمال شرق استان فارس واقع شده است.
صنایعدستی و گردشگری فارس، این منطقه علاوه بر جاذبههای تاریخی و مذهبی، طبیعتی بکر و زیبا دارد و پر از تفرجگاههای طبیعی است. آبوهوای سرد و زمستانی و کوههای پربرف، بهار و تابستان خنک و باصفایی را برای این شهرستان پدید میآورد.
شهرستان بوانات از شمال با شهرستان ابرکوه (استان یزد)، از شرق با شهرستان خاتم (استان یزد)، از جنوب با شهرستانهای ارسنجان و نیریز، و از غرب با شهرستانهای پاسارگاد و خرمبید همجوار است. شهر سوریان در 220کیلومتری شمال شرق شیراز قرار دارد.
جاذبههای گردشگری شهرستان بوانات
مسجدجامع سوریان، پل بزرگ سوریان، چهارطاقی ساسانی، امامزاده شاهمیرحمزه، قلعه تاریخی سیمکان، کاروانسرای برد شیراز، تفرجگاه پیر کدوئیه، غار کان گوهر، گورستان تاریخی سوریان، شاه خاقان، آثار تاریخی روستای شیدان، روستای هدفگردشگری بزم، امامزاده بیبیخاتون، قنات ابراهیم و شاهزادهابوالقاسم، و آثار تاریخی شهر کرهای از جاذبههای گردشگری شهرستان بوانات است.
چهارطاقی ساسانی
در روستای مُنج شهرستان بوانات و در بالای یک تپه در کنار رودخانه بنایی عظیم بوده که امروز از آن فقط چهار ستون همراه با طاقهای متصل به آنها برجای مانده است. بعضی از کارشناسان بر این باورند که بنای یادشده بنایی آیینیمذهبی بوده و متعلق به دوران ساسانی است. حوض آبی که در وسط بناست احتمالاً محل تطهیر بوده است. اهالی روستای منج از این بنا با نام «قلعه حیدربیگ» یاد میکنند. این بنای تاریخی در سال 1380 در فهرست آثار ملی ثبت شده است.
پل آجری (بزرگ) سوریان
این پل، که بر فراز رودخانه سوریان قرار گرفته، متعلق به دوره صفویه است و تاریخنگاران ساختِ آن را به نیمههای سده هفتم تا هشتم قمری نسبت میدهند؛ این پل در متون تاریخی به «پل آجری سوریان» و در منطقه، به «پل بزرگ» معروف است.
این پل در گذشته واسطه ارتباطی مردم این شهر با اهالی روستاهای جنوب این شهرستان بوده و مصالح بهکاررفته در آن سنگ گچ، ساروج و نمای آجر است. پل بزرگ یک دهنه و دو پایه با قوسی هشتی دارد که به آن جلوهای زیبا و هنری بخشیده است. این بنا را، که از آثار ثبتملی است، در سال 1384 میراثفرهنگی مرمت کرده است.
کاروانسرای برد شیراز
این بنا که در ضلع غربی شهر سوریان قرار دارد، قلعهای است مستحکم و عظیم، باقیمانده از دوران صفویه، که بعضی معتقدند بنای اولیه کاروانسرا مربوط به دوره ساسانی است. این بنا در آبادی برد شیراز واقع است و درحقیقت اُتراقگاه کاروانهای تجاری بوده که از این مسیر بهطرف شرق ایران طی طریق میکردهاند. علاوهبراین، یکی از انشعابات جاده ابریشم هم از مسیر این کاروانسرا میگذشته است.
از این بنا که در منطقهای کویری واقع شده در بعضی از کتابهای قدیم فارس بهنام «عروس کویر» یاد کردهاند. بنای فوق شش برج دیدهبانی با تیرکشهای متعدد و یک قسمت شاهنشین و انباریهای نسبتاً بزرگ و محل نگهداری احشام دارد و از آثار تاریخی ثبتملی است و تحت حفاظت میراثفرهنگی، صنایعدستی و گردشگری فارس است.
مسجدجامع سوریان
بنای اصلی این مسجد به دوران ساسانیان برمیگردد و در زمان عضدالدوله دیلمی تغییرکاربری یافته و به مسجد تبدیل شده است. مسجدجامع در دورههای گوناگون بهصورت عمده بازسازی و قسمتهایی به آن افزوده شده است. قسمتهای داخلی گنبد منقوش به آیات قرآنی است که از سده ششم برجای مانده است. این بنا در مرکز شهر سوریان و بافت قدیمی شهر قرار دارد. این اثر ثبتملی تاکنون چندین بار مرمت شده است.
منبر مسجدجامع سوریان
این منبر در سال 771 ق به دستور مظفرالملک، از محل ماترک خواجه سعدبنزنگی و از چوب چنار، ساخته شده است و دارای 11 پله است. این منبر دارای طراحی زیبا و منبتکاری بیمانندی است و هماکنون در موزه ایران باستان تهران نگهداری میشود.
امامزاده شاهمیرحمزه(ع)
بقعه شاه میر حمزهبن موسیبن جعفر(ع) از بناهای مذهبی بوانات است که در روستای بزم و 18کیلومتری جنوبشرق شهر سوریان قرار دارد و در میان مردم شهرستان به «امامزاده بزم» معروف است.
تاریخ بنای یادشده به دوران صفویه میرسد و براساس نوشتههای متون تاریخی، معجر چوبی آن که از سه طرف منقوش و کندهکاری شده، بهدستور شاه عباس ساخته شده است.
از نکات مهم این بنا گنبدی بلند بهارتفاع حدود 16 متر با کاشیکاریهای فیروزهای، مدور و منقوش به کتیبههای کوچک با خط کوفی بنّایی است که پیرامون بنا را با آن تزیین کردهاند. هم چنین در محوطه این بنا، قناتی با آب گوارا و درختان چنار کهنسالی که قدمت برخی از آنها به بیش از چندصد سال میرسد وجود دارد که به این منطقه جلوه ویژهای داده است.
این بنا از آثار ثبتملی و تحت حفاظت ادارهکل میراثفرهنگی، صنایعدستی و گردشگری فارس است.
چشمه پیر کَدوئیه
در این مکان چشمههای جوشانی جاری است که بخش گستردهای را زیر پوشش خود قرار داده است. در نزدیکی چشمه، درختان تنومند و بزرگی است که توجه هر بینندهای را بهخود جلب میکند.
هرساله تعداد بیشماری از گردشگران شهرستانهای مجاور، برای گذران اوقات فراغت خود به این محل سفر میکنند. این چشمه در غرب روستای مزایجان و در 40کیلومتری شهر سوریان قرار گرفته است. در گذشته، آب این چشمه نزد عشایر و دامداران منطقه از تقدس خاصی برخوردار بوده است.
بهعنوان مثال هنگامی که عشایر از گرمسیر به مناطق بوانات کوچ میکردند هنگام ورود به مراتع بوانات بر این اعتقاد بودند که باید دامهای خود را در مراسمی بهنام «گوشواران» (گوسفندشوران) از امراض و بلایا در امان نگه دارند. همچنین این مکان بهلحاظ تحقیقات تاریخی و فرهنگی بااهمیت است.
گردشگاه محمد حنفیه
این مکان، باقیمانده از بنایی آیینی از دورانهای پیشازاسلام و مورداحترام اهالی منطقه است و نزد مردم عامه به «قدمگاه محمد حنفیه» معروف است. وجود درختان سرسبز و خرم و چشمهای زیبا که از دل تختهسنگی بزرگ جاری است این مکان را به تفرجگاهی خوشمنظره و زیبا تبدیل کرده است. گردشگاه محمد حنفیه در جنوب شهر سوریان و در دامنه کوه خاتون قرار گرفته است. بهگفته باستانشناسان، قبل از اسلام سنت هدیه دادن به الهه آب در میان مردم این مکان رواج داشته است.
این تفرجگاه در جنوب شهر سوریان و در دامنه کوه خاتون قرار گرفته است.
روستای گردشگری قنات ابراهیم و شاهزادهابوالقاسم
قبرستان تاریخی روستای قنات ابراهیم، در کنار جاده اصلی سرچهان، یکی از آثار ثبتملی است. روستای تاریخی و گردشگری شاهزادهابوالقاسم با پیشینهای طولانی و طبیعتی دلانگیز و سرسبز و یکی از روستاهای گردشگری بخش سرچهان است. ساختمان بسیار زیبای امامزاده، قبرستان تاریخی و درختان سربهفلککشیده این روستا باعث شده تا سالانه تعداد بسیار زیادی گردشگر از استان فارس و استانهای همجوار بیایند و از این منطقه بازدید کنند. در جوار این امامزاده محوطهسازی بسیار زیبایی برای اسکان مسافران مهیا شده است.
صنایعدستی
قالی، گلیم، تابلوفرش و خراطی از صنایعدستی شهرستان بوانات است.
هم چنین کشمش، گردو، جوزقند، انگور و مویز از سوغات بوانات و آش چله، دلمه، آش اسفند و قورمه از خوراکیهای محلی این منطقه است.