به عنوان یک ایرانی، آگاهی از سلسله های ایرانی به ترتیب از قدیم به جدید، برای ما بسیار مهم است. جمله بسیار معروفی وجود دارد که می‌گوید: «کسی که تاریخ خود را نداند، مجبور به تکرار آن است!» اولین قدم برای شناخت تاریخ و درس گرفتن از آن نیز آشنایی با فهرست حکومت های ایران است. در این مقاله از نشریه نوجوانها، قرار است تمام سلسله های ایران به ترتیب از قدیم را بررسی کنیم؛ با ما همراه باشید.
تقسیم‌بندی تاریخ ایران
تاریخ ایران را می‌توان به دوره‌های مختلفی تقسیم‌بندی کرد. هر یک از این دوران تاریخی، معمولا توسط یک اتفاق بزرگ، مهم و تاثیرگذار، از یکدیگر جدا می‌شوند.بر اساس همین معیار، متخصصان به صورت کلی تاریخ ایران را به دوره‌های زیر، تقسیم‌بندی کرده‌اند:
| نام دوره | زمان و علت پیدایش |
|---|---|
| دوران اساطیری | بر اساس اساطیر ایرانی است و صحت تاریخی ندارد؛ اما از ابتدای آفرینش آغاز می‌شود. |
| ایران پیش از تاریخ | از 1 میلیون سال تا حدود 4000 سال پیش را در می‌گیرد و شامل دوران پارینه سنگی، نوسنگی، مس سنگی و دوره برنز می‌شود. |
| دوران باستان | از پیدایش دولت مادها تا زمان حمله اعراب به ایران را شامل می‌شود. |
| دوران میانه | از زمان تسلط اعراب بر ایران تا پایان سلسله آق قویونلو را در بر می‌گیرد. |
| دوران معاصر اولیه | از تاسیس سلسله صفوی تا پایان سلسله زندیه را شامل می‌شود. |
| دوران معاصر | از شروع سلطنت قاجار تا حال حاضر را نیز در این دوره تاریخی جای می‌دهند. |
نگاهی به سلسله های ایران از ابتدا تا زمان حاضر
حدود 80 سلسله در تارخ ایران از ابتدا تا زمان حاضر حکومت کرده است. (برخی از آن‌ها در این مقاله ذکر نشده‌اند) بیشتر این سلسله‌ها با پایان سلسله قبلی آغاز می‌شده‌اند، اما برخی از آن‌ها نیز همزمان با سلسله‌های دیگر جریان داشتند.
سلسله‌های ایران قبل از اسلام (دوران باستان)
| نام سلسله | تاریخ تاسیس | تاریخ انقراض | مدت زمام‌داری | نام موسس | نام آخرین پادشاه |
|---|---|---|---|---|---|
| تمدن عیلام | 3200 ق.م | 539 ق.م | 2161 سال | - | - |
| آکدیان | 2400 ق.م | 2150 ق.م | 250 سال | سارگن | شو تورول |
| لولوئی | 2300 ق.م | 700 ق.م | 1600 سال | - | - |
| کاسیان | 1500ق.م | 1155 ق.م | 345 سال | - | - |
| آشوریان | 911 ق.م | 609 ق.م | 302 سال | ادد نیراری | آشور اوبالیت دوم |
| مادها | 678 ق.م | 550 ق.م | 128 سال | دیاکو | ایشتو ویگو |
| سکاها | 652 ق.م | 625 ق.م | 27 سال | - | - |
| بابلی‌ها | 626 ق.م | 539 ق.م | 87 سال | نبوپلسر | نبونعید |
| هخامنشیان | 550 ق.م | 330 ق.م | 220 سال | کوروش بزرگ | داریوش سوم |
| آتورپاتکان | 320 ق.م | 300 میلادی | 600 سال | آتورپات | پاکور دوم |
| کاپادوکی‌ها | 320 ق.م | 17 میلادی | 337 سال | - | - |
| سلوکیان | 312 ق.م | 63 ق.م | 249 سال | سلوکوس اول | فیلیپ دوم |
| پنتوسی‌ها | 281 ق.م | 62 ق.م | 219 سال | مهرداد یکم | پولمون دوم |
| اشکانیان | 247 ق.م | 224 میلادی | 471 سال | اشک یکم | اردوان پنجم |
| میشانی‌ها | 141 ق.م | 222 میلادی | 363 سال | - | - |
| پارس‌ها | 163 ق.م | 224 میلادی | 356 سال | دارایان یکم | اردشیر یکم |
| سورنی‌ها | 19 ق.م | 224 میلادی | 205 سال | - | - |
| ساسانیان | 224 میلادی | 651 میلادی | 427 سال | اردشیر یکم (پاپکان) | یزدگرد سوم |
| کارن‌وندیان | 550 میلادی | سده یازدهم میلادی | 450 سال | - | ملک محمود ولاش |
سلسله‌های ایران بعد از اسلام (دوران میانه)
| نام سلسله | تاریخ تاسیس | تاریخ انقراض | مدت زمام‌داری | نام موسس | نام آخرین پادشاه |
|---|---|---|---|---|---|
| خلفای راشدین | 632 میلادی | 661 میلادی | 29 سال | ابوبکر | امام حسن |
| اموی‌ها | 661 میلادی | 750 میلادی | 89 سال | معاویه | مروان دوم |
| عباسیان | 750 میلادی | 1258 میلادی | 508 سال | عبدالله بن محمد | مستعصم |
| باوندیان | 651 میلادی | 1349 میلادی | 698 سال | باو | حسن دوم |
| پادوسبانیان | 665 میلادی | 1598 میلادی | 933 سال | پادوسبان یکم | جهانگیر چهارم |
| علویان طبرستان | 864 میلادی | سده چهاردهم میلادی | 436 سال | حسن بن زید | حسن بن قاسم |
| طاهریان | 821 میلادی | 873 میلادی | 52 سال | طاهر بن حسین | محمد بن طاهر |
| سامانیان | 819 میلادی | 999 میلادی | 180 سال | نصر یکم | منصر سامانی |
| صفاریان | 861 میلادی | 1003 میلادی | 142 سال | یعقوب لیث | خلف بن احمد |
| غوریان | 879 میلادی | 1215 میلادی | 336 سال | علاالدین جهانسوز | قطب‌الدین ایبک |
| ساجیان | 889 میلادی | 929 میلادی | 40 سال | ابولسالج دیوداد بن دیودست | - |
| سلاریان | 919 میلادی | 1062 میلادی | 143 سال | سالار – محمد بن مسافر | مسافر بن ابراهیم دوم |
| زیاریان | 930 میلادی | 1090 میلادی | 160 سال | مردآویچ | گیلانشاه |
| آل بویه | 934 میلادی | 1062 میلادی | 133 سال | عماد الدوله علی | ملک رحیم |
| غزنویان | 977 میلادی | 1168 میلادی | 209 سال | آلپ تکین | خسرو ملک |
| آل کاکویه | 1008 میلادی | 1141 میلادی | 133سال | ابوجعفر محمد بن رستم | گرشاسپ دوم |
| سلجوقیان | 1037 میلادی | 1194 میلادی | 157سال | طغرل بیک | طغرل سوم |
| خوارزمشاهیان | 1077 میلادی | 1231 میلادی | 154سال | انوشتکین | جلال‌الدین |
| اسماعیلیان | 1090 میلادی | 1273 میلادی | 166سال | حسن صباح | رکن‌الدین خورشاه |
| اتابکان آذربایجان | 1135 میلادی | 1225 میلادی | 90 سال | ایلدگز | - |
| اتابکان یزد | 1141 میلادی | 1319 میلادی | 178 سال | رکن الدین سام | عزالدین لنگر |
| اتابکان فارس | 1148 میلادی | 1282 میلادی | 134 سال | سنقر بن مودود | ابش خاتون |
| قراختاییان | 1223 میلادی | 1306 میلادی | 83 سال | براق حاجب | قطب الدین شاه جهان سلطان |
| ایلخانیان | 1256 میلادی | 1335 میلادی | 79 سال | هولاکو خان | ابوسعید بهادرخان |
| چوپانیان | 1335 میلادی | 1357 میلادی | 22 سال | شیخ حسن چوپانی | ملک اشرف چوپانی |
| آل مظفر | 1335 میلادی | 1393 میلادی | 58 سال | امیر مبارز الدین | شاه شجاع |
| جلایریان | 1337 میلادی | 1376 میلادی | 39 سال | شیخ حسن بزرگ | سلطان احمد |
| سربداران | 1337 میلادی | 1376 میلادی | 39 سال | امیر عبدالرزاق | خواجه علی موید |
| آل اینجو | 1335 میلادی | 1357 میلادی | 22 سال | شرف الدین محمود شاه | ابواسحاق |
| مرعشیان | 1359 میلادی | 1596 میلادی | 237 سال | میر بزرگ | میرمراد بن میرزا خان |
| تیموریان | 1370 میلادی | 1507 میلادی | 137 سال | تیمور لنگ | بدیع الزمان میرزا |
| کیاییان | 1370 میلادی | 1593 | 222 سال | سید امیر کیای ملاطی | خان احمد خان |
| قره قویونلو | 1406 میلادی | 1468 میلادی | 62 سال | قره محمد | حسن علی میرزا |
| آق قویونلو | 1468 میلادی | 1508 میلادی | 40 سال | اوزون حسن | سلطان مراد |
سلسله‌های ایران بعد از اسلام (دوران معاصر اولیه)
| نام سلسله | تاریخ تاسیس | تاریخ انقراض | مدت زمام‌داری | نام موسس | نام آخرین پادشاه |
|---|---|---|---|---|---|
| صفویان | 1501 میلادی | 235 سال | شاه اسماعیل اول | شاه اسماعیل اول | شاه عباس سوم |
| هوتکیان | 1722 میلادی | 7 سال | محمود افغان | محمود افغان | اشرف افغان |
| افشاریان | 1736 میلادی | 60 سال | نادرشاه افشار | نادرشاه افشار | شاهرخ شاه افشار |
| زندیان | 1751 میلادی | 43 سال | کریم خان زند | کریم خان زند | لطف علی خان زند |
سلسله‌های ایران بعد از اسلام (دوران معاصر)
| نام سلسله | تاریخ تاسیس | تاریخ انقراض | مدت زمام‌داری | نام موسس | نام آخرین پادشاه |
|---|---|---|---|---|---|
| قاجاریان | 1796 میلادی | 1925 میلادی | 130 سال | آغا محمد خان قاجار | احمد شاه |
| شاهنشاهی پهلوی | 1925 میلادی | 1979 میلادی | 55 سال | رضا شاه | محمد رضا شاه |
| دولت موقت ایران | 1979 میلادی | 1979 میلادی | 2 ماه | مهدی بازرگان | - |
| جمهوری اسلامی | 1979 میلادی | تا حال حاضر | 44 سال | امام خمینی | - |
پیشنهاد مطالعه: پادشاهان قاجار
کلام آخر
در این مقاله از مجله اینترنتی نوجوانها، با تاریخ ایران عزیزمان آشنا شدیم. در این مقاله، تمام سلسله های ایران به ترتیب از قدیم به جدید را مطالعه کردیم. به‌علاوه، از نام اولین و آخرین پادشاه هر یک، مدت‌زمان زمام‌داری و همین‌طور از تاریخ استیلا و سقوط آن‌ها نیز آگاهی پیدا کردیم. امیدواریم که این مقاله برای شما مفید واقع شود و یک قدم شما را به آشنایی با تاریخ این مرز و بوم، نزدیک‌تر کرده باشد!
آنچه دیگران جست و جو کرده اند:
- سلسله های ایران از قدیم
- سلسله های ایرانی از قدیم به جدید
- سلسله های ایران از قدیم به ترتیب
- سلسله ها به ترتیب از قدیم
- سلسله های ایران به ترتیب ازقدیم
- سلسلهای ایران به ترتیب از قدیم
- سلسله های ایران از قدیم به جدید
- سلسه های ایران به ترتیب از قدیم
- فرمانروایان ایرانی به ترتیب از قدیم به جدید تیمورلنگ
- سلسله های ایرانی از قدیم به ترتیب
