اختصاصی نشریه اینترنتی نوجوان ها
H2O مایع لازمه زندگی است. حدود 66 درصد بدن انسان از این مایع یعنی آب تشکیل شده است و از طریق خون به سلول ها رفته و در فضای بین سلولی جای می گیرد. در هر لحظه نیز از راه های مختلف مانند عرق، ادرار، بازدم و … از بدن دفع می شود. جایگزین شدن آب از دست رفته در بدن ضروری است اما ورود بیش از حد لازم آب به بدن است که خطرناک می باشد و ممکن است منجر به مرگ شود!
بسیاری از نمونه های غم انگیزی از مرگ با آب وجود دارد. طبق آمار، یک ششم از دوندگان دو ماراتن که بعد از مسابقات با نوشیدن زیاد آب دچار هیپوناترِمی یا رقیق شدن بیش از حد خون شده اند، جان خود را از دست داده اند.
“هیپوناترمی” کلمه ای است که ریشه اش از زبان یونانی و لاتین گرفته شده است و به معنای “وجود نداشتن نمک کافی در خون” می باشد. تحقیقات نشان داده است که در واقع غلظت کمتر از 135 میلی گرم سدیم در هر لیتر خون باعث این پدیده می شود. غلظت طبیعی سدیم در خون بین 135 تا 145 میلی گرم در یک لیتر است. به موارد شدید هیپوناترمی “مسمومیت با آب” گفته می شود. علائم این بیماری شامل سردرد، خستگی، حالت تهوع، استفراغ، ادرار کردن مکرر و عدم تعادل روانی می شود.
در بدن انسان وظیفه کلیه ها، کنترل مقدار آب، نمک و دیگر املاح برای خروج از بدن توسط غربال کردن خون با میلیون ها سلول خود است. هنگامی که شخص در یک زمان کوتاه بیش از حد نیاز آب بنوشد، کلیه ها نمی توانند سریعا” آب اضافه را از خون گرفته و دفع نمایند، در نتیجه این آب در خون باقی مانده و در زمان کمی خون از آب اشباع می شود و به طور خودکار این آب به سمت قسمت هایی منتقل می شود که در آن جا غلظت نمک و دیگر مواد حلال بیش تر باشد. به همین دلیل آب از خون جدا شده و به سمت سلول ها حرکت می کند و باعث می شود سلول مانند بالن متورم گردد.
اکثر سلول ها بدنه ای با بافت کششی دارند زیرا بافت های انعطاف پذیر آن ها از چربی و عضله تشکیل شده است اما این مورد برای سلول های عصبی صدق نمی کند. سلول های مغز نیز داخل قفسۀ استخوانی سفت و محکم قرار گرفته است که تنها فضای اندکی برای تبادل خون و مایع نخاعی در آن وجود دارد. ولف گانگ، عصب شناس بالینی در دانشگاه دوک می گوید: در جمجمه تقریبا” هیچ فضایی برای گسترش و تورم وجود ندارد، بنابراین هر گونه تورم در مغز فورا” خود را نشان می دهد. در هیپوناترمی شدید هم به خاطر ورود آب به سلول های مغز که منجر به تورم آن ها می شود، سریعا” با عکس العمل این قسمت مواجه خواهد شد که با تشنج، کما، ایست تنفسی، تورم ساقه مغز و نهایتا” مرگ مغزی خود را نشان می دهد.
در چه مواردی این خطر وجود دارد؟
زمانی که بدن در حال فعالیت بدنی شدید مانند دو ماراتن،می باشد، از آنجا که مصرف مایعات بیش از حد است و در این گونه موارد به طور خودکار برای از دست ندادن آب زیاد از بدن، هورمون ضد ادرار در خون ترشح می شود و به کلیه دستور حفظ آب داده می شود به همین علت اگر بلافاصله بعد از مسابقه، حجم زیادی آب به بدن برسد، مشکل بوجود می آید.
چه میزان آب را با خیال راحت بنوشیم؟
هر کلیه سالم در حال استراحت، هر یک ساعت 800 تا 1000 میلی متر را می تواند دفع کند، در نتیجه فرد عادی می تواند با سرعت 800 لیتر در ساعت بدون پیش آمدن مشکلی آب بنوشد. اما بدن همین فرد اگر در شرایط خاص قرار بگیرد، میزان دفع آب از کلیه به 100 میلی لیتر آب در ساعت تغییر می کند.
در حال ورزش شما باید به تناسب عرقی که حین انجام فعالیت از بدن تان خارج می شود، آب بنوشید. به طور متوسط بدن شما حین عرق کردن به 500 میلی لیتر آب در ساعت احتیاج دارد.
از آن جا که هنگام فعالیت های سنگین مانند همان دو ماراتن، میزان عرق دفع شده از بدن قابل اندازه گیری نیست، بهترین شاخص برای شما، میزان تشنگی است. تنها تا مقداری مجاز به نوشیدن اولیه آب بعد از انجام فعالیت فیزیکی هستید که احساس تشنگی شما رفع شود، بیش از این مقدار و در حد سیراب شدن ممکن است خطرناک باشد.
