مراسم محرم در بوشهر
عزاداری و مراسم‌های ویژه‌ی ماه محرم در استان بوشهر از لحاظ آیینی، موسیقی و نمایشی بسیار برجسته است و یکی از غنی‌ترین آیین‌های مذهبی در ایران به شمار می‌رود. این مراسم برای مخاطبان جاذبه ایجاد می‌کند و محتوای همه‌ی عزاداری‌ها واقعه‌ی روز کربلاست.
همه‌ی این مراسم‌ها با آدابی خاص، که از نسل‌های گذشته به جا مانده است، به بهترین شکل انجام می‌شود. از استان بوشهر ۱۵۳ اثر معنوی به ثبت ملی رسیده است.
سنج و دمام
شروع عزاداری بوشهر با سنج و دمام است. این از سنت صیادان بوشهر به یادگار مانده است. تعداد دمام حتماً باید عددی فرد باشد. یکی از افراد سردسته‌ی دمام‌زن‌هاست و به «اِشکون‌زن» معروف است. این فرد معمولاً از افراد با تجربه و ماهر انتخاب می‌شود. بعد از گذشتن روز ۱۳ محرم، سنج و دمام فقط جمعه‌ها و تا پایان ماه صفر زده می‌شود.
جز در مراسمات محرم و صفر، در سایر عزاداری ها هم سنج و دمام زده می‌شود که نشان‌دهنده‌ی آغاز عزاداری است.
آیین صبحدم
آیین صبحدم بیشتر مخصوص عزاداری بانوان بوشهری است که آن را در شب عاشورا بر گزار می‌کنند.
در این آیین بانوان بوشهری از گهواره‌ای که عروسکی را به نماد حضرت علی‌اصغر(ع) در آن می‌گذارند. و علمی که به یاد علمداری حضرت ابوالفضل(ع) در روز عاشورا در جلو حرکت می‌دهند استفاده می‌شود. سپس با نوحه‌خوانی از خورشید در‌خواست می‌کنند که فردا صبح طلوع نکند و با طلوع خود باعث شهادت امام حسین نشود.
تعزیه‌خوانی در محرم
قدیمی‌ترین سند به جا مانده از اجرای تعزیه در ایران مربوط به جزیره‌ی خارک از توابع استان بوشهر است. مهم‌ترین مراسم‌های محرم تعزیه مربوط به نمایش تاسوعا، روز عاشورا، شب غریبان و ۱۳ محرم است. تعزیه‌خوانی در استان بوشهر معمولاً از اول محرم آغاز می‌شود و تا آخر ماه صفر ادامه دارد.
سوسن قریشی
