سرگرمی مناسب برای نوجوان از موارد مهمی است که باید به آن توجه شود. از آن جا که علاقه و سرگرمی مانند انگیزه‌ها از نیازهای درونی سرچشمه می‌گیرند بنابراین محرک‌های قوی برای رفتار به‌حساب می‌آیند و باید به موقع و به طریق مطلوب، آن ها را بررسی کرد.
نیازهای نوجوان را بنا بر اهمیت، همچنین زمان رفع نیازها، باید برطرف کرد. مثلاً نیازهای دوران کودکی را نمی‌توان در دوره نوجوانی برطرف نمود و همچنین به نیازهای دورن نوجوانی نمی‌توان در دوران میانسالی پاسخ گفت. هرچه نیازهای انسان در حد معقول و متعارف و به موقع بررسی شود، فرد از حالت هیجانی و بی‌قراری به سمت آرامش حرکت می‌کند.
هدف گذاری و موضوع سرگرمی نوجوان
برای این که نوجوان با انگیزه قوی به فعالیت‌های مثبت بپردازد، باید زمینه‌های مساعدی برای کمک و راهنمائی و پیشرفت هدف او فراهم شود. در بعضی مواقع دیده می‌شود که نوجوانان به اموری علاقه‌مند می‌شوند و در اوقات فراغت به آن می‌پردازند و هیچ‌گونه هدفی به دنبال ندارد. در این‌گونه موارد باید مسیر ذهنی نوجوانان را تغییر داد و فعالیت‌های هدفمند و جهت‌دار را جایگزین آن کرد.
علاقه و سرگرمی نوجوان ها در گذشته بسیار محدود بوده است. ولی امروزه با صنعتی شدن جوامع و پیشرفت علم و تکنولوژی و بالا رفتن میزان آگاهی و اطلاعات افراد و همچنین روی کار آمدن رادیو، تلویزیون، سینما، تئاتر، عکاسی و هنرهای دیگر ، انواع ورزش‌ها، اردوهای دسته‌جمعی، سخنرانی‌ها و… نوجوانان می‌توانند این فعالیت‌ها و سرگرمی‌ها را انتخاب کرده، ضمن گذراندن اوقات فراغت خود در جهت یادگیری مهارت‌های تازه و تقویت وضعیت روانی خود قدم بردارند.
وضعیت جسمانی و روانی نوجوانان در سرگرمی‌ها و فعالیت‌های آن ها تأثیر دارد. بعضی از نوجوانان فعالیت‌های گروهی را انتخاب می کنند (مثل والیبال) و بعضی دیگر سرگرمی‌های انفرادی را دوست دارند (مثل خیاطی). بعضی سرگرمی‌های پرتحرک را دوست دارند (مثل راهپیمائی) بعضی دیگر فعالیت‌های کم‌تحرک (مثل جمع کردن مجموعه‌ای از اشیا یا کلکسیون.
بنابراین سن، فرهنگ، موقعیت فردی، امکانات و وضع اقتصادی، فن‌آوری، وضعیت جسمانی و شرایط روانی هر فرد در گرایش او به گذراندن اوقات فراغت تأثیر بسیاری دارد.
شرکت در اجتماعات
نوجوان بسیار علاقه‌مند است که در برنامه‌های فوق درسی و گردش‌های سیاحتی، زیارتی و علمی، تفریحات سالم گروهی و سخنرانی‌ها شرکت کند. گاهی نوجوانان دوست دارند که به عضویت یک انجمن مذهبی، فرهنگی، هنری، ورزشی درآیند. آن ها دوست دارند احساس کنند متعلق به جمع یا گروه یا ارگان و مؤسسه‌ای هستند و از این راه احساس استقلال می کنند و مثلاً با متعلق بودن به یک انجمن ورزشی یا علمی برای خود اعتبار می‌دانند.
این‌گونه سرگرمی‌ها اگر با هدف مثبت و سازنده صورت گیرد و فعالیت‌های اجتماعی سالم را دنبال کند بسیار مفید می‌باشد. شرکت در جشن‌های مدرسه، فامیلی و اعیاد مذهبی و ملی هم جذابیت خاصی برای نوجوان دارد.نوجوانان به این امر مهم باید توجه داشته باشند که شرکت در اجتماعاتی که ویژگی‌های منفی دارد شخصیت افراد را تخریب می‌کند و خطرات جبران ناپذیری دارد.
اگرچه در دوره نوجوانی، موقتاً نوجوان از اجتماعات فامیلی کناره‌گیری کرده و بیشتر مایل است با دوستان خود معاشرت داشته باشد ولی چنانچه این اجتماعات مورد پسند نوجوان، کنترل شده نباشد و نوجوان راهنمائی نشود، تا حدود معاشرت و عکس‌العمل‌ها و رفتارها را بشناسد، همان‌طوری که در بالا اشاره شد شخصیت نوجوان دچار دگرگونی می‌شود.
علاقه و سرگرمی مناسب برای نوجوان ها
بازی و فعالیت‌های ورزشی
بازی و ورزش یکی از علاقه و سرگرمی نوجوان ها است. برخی معتقدند که بازی در انسان مبنای غریزی دارد. و باعث توجه از امور یکنواخت به اموری تازه می شود. گفته می‌شود که ورزش آدمی را آماده ایفاء نقش‌های او در زندگی می‌کند.
حس احترام به مقررات و داشتن انضباط را در فرد تقویت می‌نماید. حس اشتراک هم‌اندیشی و همکاری را برمی‌انگیزد. و باعث تجدید قوا می‌شود. ورزش‌ها و بازی‌های گروهی باعث همبستگی افراد و سبب پیوند آن ها با گروه و جامعه می‌گردد.
فعالیت‌های هنری
بسیاری از نوجوانان به انجام کارهای هنری از جمله عکاسی، فیلم برداری، نقاشی، خیاطی، کارهای دستی و… علاقه‌مند می‌باشند. این‌گونه فعالیت‌ها در ایجاد خلاقیت و سازندگی فرد نقش بسیار مؤثری دارد. این‌کارها نه تنها برای گذراندن اوقات فراغت سودمند است. بلکه ممکن است زیربنای حرفه‌ای را هم در بعضی از افراد به‌وجود آورد.
بعضی از نوجوانان علاقه‌مندی زیاد به عکس گرفتن و قرار دادن آن ها در آلبوم دارند. و یا علاقه‌مند به فیلم برداری از صحنه‌ها و مناظر مختلف هستند. این که نوجوانان چه موضوعاتی را برای فیلم برداری و عکاسی انتخاب کنند. و از چه طریقی می توانند در این مسیر پیشرفتی داشته باشند، میتواند حتی درتعیین گرایش تحصیلی و حرفه‌ای آن ها در آینده نقش داشته باشد و در بالا بردن بهداشت روانی فرد مؤثر باشد .
اگر فعالیت‌های مثبت مورد تأیید و تشویق قرار گیرد، اعتماد به‌نفس نوجوانان را تقویت می‌کند.البته از آن جا که انجام این فعالیت‌ها مستلزم صرف هزینه‌های زیادی است ممکن است بعد از مدت کوتاهی سرگرمی دیگری جایگزین آن شود.
بسیاری از نوجوانان اوقات فراغت خود را با کتاب خواندن می‌گذرانند ولی این که نوجوان چه نوع کتابی را انتخاب کند و در چه سنی است و هدف او از خواندن آن کتاب چیست باید مورد بررسی و هدایت قرار گیرد. کتاب‌هائی در زمینه فلسفه، مذهب و همچنین کتاب‌های سیاسی، پلیسی، اجتماعی و داستان‌های مهیج از جمله کتاب‌هائی هستند که نظر نوجوانان را به خود جلب می‌کند.
هر کدام از این موضوعات میتواند در نحوهٔ تفکر و جهان‌بینی نوجوانان تأثیر زیادی داشته باشد. معمولاً نوجوانان کتاب و مجله های عکس‌دار را ترجیح می‌دهند و به آن ها توجه بیشتری‌دارند. بعضی از نوجوانان هم علاقه به کتاب های درسی و به دست آوردن معلومات از کتاب‌های علمی دارند. علت علاقه‌مندی نوجوانان به کتاب های مختلف میتواند :
１. استفاده از راهنمائی ها و بر انگیختن حس کنجکاوی.
２. گسترش علاقه ها و سرگرمی‌های فردی و کشف علاقه های جدید.
３. کسب تجربه درکارهای اجتماعی و حرفه‌ای و… باشد.
نویسندگی به‌صورت نامه نوشتن به دوستان، شرح حال نوشتن، داشتن دفترچه خاطرات و جمعآوری یادداشت‌های روزانه از سرگرمی‌های دیگر نوجوانان محسوب می‌شود و میتواند کمک زیادی به خودشناسی آنان کند.
تهیه مجموعه‌ای از اشیاء
جمعآوری اشیاء مختلف و طبقه‌بندی آن ها براساس ویژگی های مشترک، یکی از رفتارهای طبیعی و مشغول‌کنندهٔ نوجوانان است؛ مثل جمع آوری تمبر، پروانه‌ها، اسکناس‌ها، صدف‌ها و همچنین برگ‌ها یا هر چیز ی که انواع مختلف آن موجود باشد . البته این کار به شرط این که وقت زیادی را از نوجوانان نگیرد و آن ها را از انجام کار و تکلیف خود باز ندارد،بسیار مفید است.
پیشنهاد مطالعه:
