عمو نوروز و حاجی فیروز نشانه رسیدن بهار

در این ایام از قبل شروع سال تا آخر تعطیلات آیین ها و مراسم متفاوتی برگزار می شود. جشن هایی شامل چهارشنبه سوری، فال کوزه، قاشق زنی، فالگوش،  کجاوه بازی، شال اندازی، آش نذری، کوزه شکستن، شیر سنگی، پختن حلوا، جشن های خیابانی عمو نوروز، حاجی فیروز و سیزده به در است.

در این جشن ها  شخصیت های قابل توجه در نوروز یعنی عمو نوروز، میر نوروزی و حاجی فیروز بسیار جالب توجه هستند.برای میر نوروزی مجرمی محکوم به مرگ را انتخاب می کردند و او به پنج روز آخر سال را به جای شاه حکومت می کرد و بعد از این پنج روز او را می کشتند و دوباره پادشاه به حکومتش بر می گشت.

حافظ هم در این بیت به همین نکته اشاره می کند:

سخن در پرده می گویم، چو گل از غنچه بیروی آی

گه بیش از چند روزی نیست حکم  میر نوروزی

انگیزه اجرای این مراسم یادآوری به هم ریختن نظم اجتماعی و تکرار اسطوره اولیه آفرینش و خلقت از دل بی نظمی اولیه آن به اعتقاد ایرانیان باستان بوده است. امروزه دیگر نشانه ای از میر نوروزی و برگزاری این مراسم دیده نمی شود.

قاصد بهار

حاجی فیروز دومین شخصیتی است که در ایام  بهار و عید در میان مردم حاضر می شود. او با چهره ای سیاه و لباسی قرمز بر تن و کلاهی بر سر و دایره ای در دست شادمانه آواز می خواند. او برای همه ما شور و نشاط و شادی می آورد. مردم حضور حاجی فیروز را نوید بخش بهار و پیک شادی می دانند.

قاشق زنی

در ایران باستان مردم اعتقاد داشتند که در چهار شنبه آخر سال روح مردگانشان از آسمان به زمین می اید. برای همین در روی پشت بام خانه هایشان غداهای مختلفی قرار داده تا این میهمانان که از آسمان می آیند گرسنه و تشنه نمانند.

این رسم در زمان ابوریحان بیرونی هم ادامه داشته است. بنا به این آیین چون می گفتند روح مردگان غیر قابل دیدن هستند پس پسران و دختران جوان روی خود را پوشانده و ناشناس به در خانه ها می رفتند و با قاشق بر روی ظرفی مسی کوبیده که نشانه غذا خوردن می باشد. صاحب خانه نیز بنا به رسم باید مقداری غذا در ظرف این جوان های ناشناس بریزد.

این غذاها برای روح مردگان است و باعث شادی آن ها می شود . آن ها برای این انسان های خیر روزی فراوان به ارمغان خواهند آورد.می گویند آجیل و غذایی که این گونه پخش می شود مشکل گشاست.در این آیین خانواده های فقیر از طریق ثروتمندان برای خود و مردگانشان غذا تهیه می کنند.

فال گوش ایستادن

معمولا برای این مراسم مردم در پناه دیواری می ایستادند و به حرف های عابران گوش می دادند. اگر اولین سخنی را که از عابران می شنیدند حرف های خوب و نوید بخش بود آن سال را سال خوبی می دانستند و اگر این سخنان ناامید کننده بود آن حرف ها را به فال بد می گرفتند.

جشن نوروز در گذر زمان