فناوری اطلاعات و شاخه های آن

فناوری اطلاعات ( IT ) عبارتی است که به همه صورت های به کار رفته در تولید، ذخیره، تبادل، و کاربرد اطلاعات نسبت داده می شود؛ در اشکال مختلف مانند داده های تجاری، گفت وگوهای صوتی، تصاویر ثابت، تصاویر متحرک، چند رسانه ای، و… .
از این عبارت در هر دو حوزه مخابرات و رایانه استفاده می شود؛ منظور؛ آن فناوری است که پیش از این با نام ” انقلاب دیجیتال ” از آن یاد می شود.
فناوری اطلاعات ( IT ) عبارتی است که به همه صورت های به کار رفته در تولید، ذخیره، تبادل، و کاربرد اطلاعات نسبت داده می شود؛ در اشکال مختلف مانند داده های تجاری، گفت وگوهای صوتی، تصاویر ثابت، تصاویر متحرک، چند رسانه ای، و… .
از این عبارت در هر دو حوزه مخابرات و رایانه استفاده می شود؛ منظور؛ آن فناوری است که پیش از این با نام ” انقلاب دیجیتال ” از آن یاد می شود.
● فناوری اطلاعات و ارتباطات
فناوری اطلاعات وارتباطات ( ICT ) عبارتی است که شامل همه وسایل ارتباطی و کاربرد های آن ها می شود؛ مانند رادیو، تلویزیون، تلفن همراه، رایانه، نرم افزار و سخت افزار، شبکه، سامانه های ماهواره ای و… . همین طور خدمات گوناگونی که با آن ها در ارتباطند؛ همچون ویدئو کنفرانس و آموزش از راه دور. از این عبارت معمولا به همراه کاربردش در حوزه ای خاص استفاده می شود؛ مثل فناوری اطلاعات وارتباطات در آموزش، سلامت یا کتابخانه ها.
در خارج از ایالات متحده ( همچون اروپا ) بیش از ” فناوری ” بر ” اطلاعات وارتباطات ” تأکید می شود.
بسیاری از کشور ها در سراسر دنیا، سازمان هایی را موظف به پیشرفت ” فاتا ” کرده اند؛ زیرا معتقدند که کمبود در این زمینه، موجب عقب ماندگی اقتصادی هم خواهد شد. از منظر بین المللی، سازمان ملل متحد هم به شدت در حال ارتقای ” فناوری اطلاعات در خدمت توسعه ” است؛ به عنوان ابزاری برای بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی مردم و از میان برداشتن مرز های جغرافیایی.
گرایش های ICT که در این مقاله به آن ها پرداخته می شود، عبارتند از:
۱) شبکه ها و ارتباطات
در حوزه فناوری اطلاعات، یک شبکه مجموعه ای از نقاط و گره هاست که به وسیله راه های ارتباطی به هم متصل شده اند. یک شبکه می تواند به شبکه های دیگری هم متصل یا خود از چندین زیر شبکه تشکیل شده باشد.
متداول ترین بهمبندی ( توپولوژی ) یا پیکره بندی شبکه ها از این قرار است : گذرگاه ( باس )، ستاره، حلقه و توری مانند. از حیث فاصله، یک طبقه بندی دیگر شبکه ها عبارت است از :
▪ شبکه های داخلی یا LAN Local Area Network
▪ شبکه های گسترده یا WAN Wide Area Network
▪ شیکه های شهری یا MAN Metropolitan Area Network
شبکه هارا از منظر دیگری نیز طبقه بندی می کنند: فناوری انتقال اطلاعات ( مانند معماری IP/ TCP )؛ اینکه صوت داده یا هر دو آن ها را منتقل کند؛ از این بابت که چه کسانی از آن ها استفاده می کنند (عمومی یا خصوصی )؛ از روی ماهیت نحوه ارتباط ( از طریق خطوط تلفن یا اتصالات مجازی ) و از این حیث که رابط ( لینک ) های فزیکی اش از چه نوعی هستند؛ فیبر نوری، کابل هم محور ( کواکسیال ) یا زوج سیم به هم تابیده.
شبکه های بزرگ رایانه ای یا مخابراتی از همکاری میان شرکت های بزرگ به وجود می آیند.
۲) هوش مصنوعی
هوش مصنوعی به شبیه سازی هوش بشری اطلاق می شود که به وسیله ماشین ــ مخصوصا سامانه های رایانه ای ــ پردازش می شود. این پردازش ها عبارتند از: یادگیری ( کسب اطلاعات و قوانین ناشی از اطلاعات )، استدلال ( استفاده از قوانین برای استنتاج ) و خود اصلاح گری. کاربرد های مشهور هوش مصنوعی عبارتند از : سیستم های خبره، تشخیص صوت و بینایی ماشین.
۳) تجارت الکترونیکی
منظور از تجارت الکترونیکی، خرید و فروش کالا و خدمات بر روی اینترنت است؛ خصوصا از طریق وب. توجه داشته باشید که ” وب ” ( اختراع تیم برنرزلی ) تنها یکی از کاربرد های ” اینترنت ” ( اختراع وینتون سرف ) است. به صورت عملی، گاهی از عبارت کسب و کار الکترونیکی نیز بدین منظور استفاده می شود. در حوزه خورده فروشی بر خط ( آن لاین ) از عبارت ” خرده فروشی الکترونیکی ” بهره می برند.
۴) آموزش الکترونیکی
معمولا از عبارات ” آموزش الکترونیکی ” و ” دانشگاه مجازی ” به جای یکدیگر استفاده می شود؛ چه بسا، برای توصیف سیستم آموزش الکترونیکی صراحتا عبارت ” دانشگاه مجازی ” به کار برده شود و بدین خاطر، طراحی سیستم دانشگاه مجازی یه طور کلی متفاوت از سیستم آموزش الکترونیکی است.
آموزش الکترونیکی می تواند به آسانی فرستادن یک نامه الکترونیکی باشد؛ اما مفهوم دانشکاه مجازی چیزی فراتر از این هاست. دانشگاه مجازی عبارت است از ایجاد یک محیط دانشگاهی خیالی که در آن کارکنان، مدیران، دانشجویان، و استادان می توانند بدون توجه به مکانی که در آن هستند، در هر لحظه به تبادل اطلاعات بپردازند. این کار با کمک پیشرفت هایی که در فناوری ارتباطات به وجود آمده، عملی شده است که باید امکاناتی را در اختیار دانشجویان قرار دهد؛ مانند سیستم مدیریت اطلاعات ایمن، جریان اطلاعات کار آمد، و رسانه ارتباطی ارزان قیمت. هدف نهایی، دستیابی به یک کنترل بهتر برای مدیریت دانشگاه است تا در کارایی و هزینه ها پیشرفت صورت گیرد. اخیرا در کشورمان نیز چندین دانشگاه دولتی اقدام به ارائه دوره های مجازی ــ به ویژه در مقطع کارشناسی ارشد و رشته های مربوط به ICT ــ کرده اند؛ از جمله دانشگاه صنعتی امیر کبیر، علم وصنعت ایران، وشیراز. چندین دانشگاه دانشگاه دیگر نیز در حال ملحق شدن به این گروه هستند. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، می توانید به وب سایت دانشگاه های فوق مراجعه فرمایید.
۵) امنیت اطلاعات
با چندین جنبه مختلف از ” اطمینان ” سر و کار دارد.
عبارت متداول دیگری که برای این منظور به کار می رود، ” تضمین اطلاعات ” است. امنیت اطلاعات، به سیستم های رایانه ای یا برگه های الکترونیکی ــ که به وسیله ماشین خوانده می شود ــ محدود نیست؛ بلکه در همه جنبه های محافظت از داده ها و اطلاعات ــ به هر شکلی که باشند ــ مربوط است.
در فرهنگ واژگان ” سیستم امنیت اطلاعاتی ملی ” ایالات متحده امریکا، مقابل عبارت ” امنیت سیستم های اطلاعاتی ” مرسوم به INFOSEC چنین آمده است : ” حفاظت سیستم های اطلاعاتی در برابر دسترسی های غیر مجاز یا تعدیل اطلاعات، در هنگام ذخیره، پردازش یا انتقال، و در برابر خدمت نرساندن به کاربران مجاز یا تدارک دیدن خدمات به کاربرانی غیر مجاز و همچنین مقیاس های لازم برای شناسایی، مستند سازی و مقابله کردن با یک چنین تهدید هایی ” .
سه عنصر پذیرفته شه از امنیت اطلاعات عبارتند از :
۱) محرمانگی
۲) جامعیت
۳) دسترسی.