آن چیزی که اغلب ما با نام “مجسمه ابوالهول” می‌شناسیم، در حقیقت نمونه شاخصی از مجموعه بسیار زیاد این نوع مجسمه در مصر است که از دوران باستان به جا مانده؛ نمونه‌ای با ۱۷ متر ارتفاع و ۳۹ متر طول که تقریبا بی همتاست.
ابوالهول (به لاتین Sphinx) نام غول افسانه‌های مصر باستان است که از ترکیب پیکر شیر و سر انسان تشکیل شده است؛ مجسمه‌ای که گاه به بال پرندگانی چون عقاب هم مزین میشده و در مواردی کله گربه یا حیوانی شبیه به آن برایش تراشیده میشده است و برخی آن را مظهر آفتاب لقب داده‌اند و بسیاری هم به کارکرد محافظتی آن از دید گذشتگان اشاره کرده‌اند.
از نمونه‌های مشابه این مجسمه ها در کشورمان می‌توان به شیردال‌ها، هما و … اشاره کرد که که چند نمونه از آن ها در تخت جمشید به چشم می‌خورند.
بسیاری از مورخان ریشه این سبک مجسمه سازی را مرتبط با تمدن بین‌النهرین خوانده و فراوانی انواع آن در محدوده یونان، ایران و مصر را در همین راستا ارزیابی کرده‌اند. این در حالی است که شواهدی مانند قدمت کمتر نمونه‌های مشابه در آسیای شرقی هم موید این نظریه است.
اما شهرت ابوالهول فارغ از جثه بزرگش شاید بیش تر به این دلیل باشد که در کنار اهرام بزرگ به جای مانده از مصر باستان قرار گرفته و به نگهبانی شباهت یافته که در حال مراقبت از یکی از بزرگ ترین میراث تاریخی جهان است؛ این مجسمه غول پیکر در کنار دومین هرم بزرگ (با نام خِفرع) از مجموعه اهرام جیزه در حاشیه شمالی شهر امروزی قاهره قرار گرفته است.
شاید خالی از لطف نباشد که به روایت تصویر سری بزنیم به مجسمه‌ای که نگهبان تنها بازمانده عجایب هفت‌گانه جهان (هرم بزرگ خوفو) و هم زادهایش است؛
مجسمه ابوالهول و هرم بزرگ خوفو در تصویری که فرانسیس فریت در سال 1858 میلادی به ثبت رسانده است.
این تصویر در سال 1880 میلادی و توسط “هنری بیچارد” گرفته شده است؛ همان گونه که دیده می‌شود، بخش بزرگی از مجسمه در زیر شن‌های بیابان محو شده است.
تاریخ دقیق این عکس که در موزه بروکلین قرار دارد مشخص نیست اما براساس روش به کار رفته در عکاسی، آن را قدیمی تر از 1900 ارزیابی کرده‌اند. البته این تصویر بعدا رنگ آمیزی شده است.
در پشت مجسمه و در سمت چپ، هرم خفرع، دومین هرم از نظر بزرگی دیده می‌شود که سالم‌ترین شکل هرمی را در میان سه هرم جیزه حفظ کرده است.
این تصویر هم در که در موزه عکاسی کمبریج نگهداری می‌شود، احتمالا در سال 1899 گرفته شده است؛ هرچند این تاریخ با زمان آغاز اکتشافات در محدوده اهرام جیزه (سال 1925 میلادی) هم خوانی ندارد!
اتمام حفاری ها نشان داد که ابوالهول خیلی بزرگ تر از آن چیزی بوده که تا یک قرن پیش به نظر می‌رسیده است.
