یکی از مهمترین کشفهای باستانشناسی ایران کشف مجسمه هرکول در کرمانشاه بوده که در دهه ۱۳۳۵ توسط علی سلمانی، کارگری در پروژه جادهسازی کرمانشاه-همدان، کشف شد. زمانی که در حین پاکسازی منطقه بیستون، چنگکهای بولدوزر به یک شی سخت برخورد کرده با هشدار علی سلمانی، کارگران متوجه شدند که یک مجسمه باستانی در زیر سنگها قرار دارد.
این کشف باعث متوقف شدن پروژه جادهسازی شد و کارگران با کمک علی سلمانی مجسمه هرکول را دیدند. این مجسمه که به نقش برجسته هرکول یونانی نسبت داده شده، به عنوان تنها اثر باقیمانده از دوره سلوکیان ایران شناخته میشود و در حال حاضر جزو میراث جهانی یونسکو و فهرست ملی ایران است.
مجسمه هرکول در کناره شاهراه شرقی-غربی جاده ابریشم یا جاده بزرگ خراسان در محوطه تاریخی بیستون نزدیک کرمانشاه از سنگ تراشیده شده است. پیکره «هرکول» به صورت شخصی تنومند تماماً عریان و با مو و ریش مجعد در حال استراحت روی پوست شیر نشان داده شده است.
این تندیس بر سکویی به طول 2.20 متر به پهلوی چپ به طور نیمخیز به آرنج تکیه کرده و در دست چپ پیالهای دارد که تا نزدیک صورت نگه داشته است و دست راستش روی پای راست قرار گرفته و پای چپ را تکیه گاه پای دیگر کرده است.
طول مجسمه 1.47 متر که به طور برجسته از سنگ کوه تراشیده شده و از طرف پشت به کوه متصل است.
در عقب مجسمه نقوش و کتیبهای به زبان یونانی قدیم روی سنگ نقش شده است .نقوش آن شامل درخت زیتونی است که از شاخه آن کماندان و تیردانی آویزان شده است. در کنار این درخت گرز مخروطی شکل گرهداری حجاری شده که برجستگی آن نسبت به سایر نقوش بیشتر است. کتیبه به خط یونانی قدیم در هفت سطر روی لوحی به ابعاد ۳۳ × ۴۳ سانتیمتر که نمای آن به شکل معابد یونانی ساخته شده نوشتهاند.
در زیر تنه مجسمه هرکول نقش شیری دیده میشود که درازای آن از سر تا دم ۲۰۰ سانتیمتر و بلندی دم آن ۱۱۴ سانتیمتر است. زمان ساخت مجسمه «هرکول» توسط باستانشناسان سال ۱۵۳ قبل از میلاد تعیین شده است .مجسمه «هرکول» در پنجم آذر ماه 1380 در لیست میراث ملی ایران و به شماره 4482 به ثبت رسیده است.
سرِ مجسمه هرکول دردسر زیاد کشیده است. براساس اسناد و اطلاعات موجود، سر پیکره یک بار در سال ۱۳۵۶ توسط سارقان اموال فرهنگی دزدیده و پس از مدتی برگردانده شد. سال ۱۳۵۸ دست، جام و بخشهایی از پیکره نیز مخدوش و تخریب شد. سال ۱۳۷۲ سر هرکول دوباره سرقت شد که آسیبهای جدی نیز به آن وارد شد تا سرانجام، سازمان میراث فرهنگی استان کرمانشاه تصمیم گرفت سر این پیکره تاریخی را به انبار اموال فرهنگی بسپارد.
نگاهی به مجسمه داوود، اثر میکل آنژ