محمد بن زکریای رازی کاشف الکل
نامش محمد ، پدرش زکریا ، کنیه اش ابوبکر است که تازیان او را ارازی و به لاتین رازس خوانند . وی یکی از بزرگترین پزشکان ، شیمی دانان ، فیلسوفان جهان و از مفاخر ایران است که بین سالهای 240 تا 251 در ری به دنیا آمد و میان سالهای 313 تا 320 هجری قمری در همان جا درگذشت .پدرش بازرگان و اهل ری بود و می خواست فرزندش را نیز به کسب و تجارت وادارد ، ولی محمد ، راضی بدین امر نمی شد . او ابتدای عمرش را به فراگرفتن دانش به کار نبرد ، بلکه گاهی شعر می گفت و در دوران جوانی به تحصیل عود و غنا می پرداخت .
پس از گذراندن دوران جوانی ، در ری به آموختن فلسفه و نجوم و شیمی پرداخت . در 35 سالگی برای آموختن طب به بغداد رفت و پس از تکمیل معلومات به ری بازگشت و به درمان بیماران پرداخت و در این کار چنان مهارت و شهرت یافت ، که از دورترین جاها بیماران به خدمتش می آمدند . سرانجام بیمارستان شهرری را برپا نمود و خود ریاست آن را بر عهده گرفت.
تدریس
بیمارستان ری ، گذشته از آن که مرکز درمان بود ، مرکز دانشمندان ، حکما و پزشکان نیز محسوب می شد . او در این بیمارستان مجلس درس بزرگی داشت که در آن تدریس می کرد و چون از نقاط مختلف برای درمان به ری می آمدند ، نخست شاگردانش به تشخیص بیماران می پرداختند و اگر ناتوان بودند ، رازی خود بیمار را معاینه و بیماری را تشخیص می داد و بدین ترتیب « علم الامراض » و « علائم الامراض » را برای شاگردان ذکر می کرد .او پس از آن که مدت ها در ری به طبابت مشغول بود ، بنا بر خواهش خلفا به بغداد رفت و ریاست بیمارستان آنجا را برعهده گرفت .
منتهای شهرت او زمانی بود که ریاست بیمارستان بغداد را داشت . میان سالهای 289 تا 313 ه . ق گاهی در بغداد و زمانی در ری می زیست و با تمام خلفای عباسی و فرمانروایان سامانی رفت و آمد داشت و برایشان کتابهایی تالیف کرد .
پژوهش
رازی علاوه بر آن که در باب شیمی ، کتب ، رسالات و کارهای قدما را می دانست ، خود نیز تتبعاتی در آن به عمل آورد و بر عقاید پیشینیان خرده می گرفت و بعضی از آنها را رد می کرد او یک سلسله اختراعات و اکتشافات در علم شیمی نمود . دو ماده اختراع کرد که در زندگی امروز مقامی بزرگ دارند ؛ یکی « الکل » و دیگر « اسید سولفوریک » یا « جوهر گوگرد » .رازی الکل را از تقطیر مواد قندی و نشاسته ای به دست آورد و آن را ( الکحول ) نامید.
جوهر گوگرد را از تجزیه ی « سولفات فرو یا زاج سبز » پیدا کرد و آن را « زیت الزاج » نامید و امروزه در صنعت « ام الصنایع » نامیده می شود . بدین مناسبت است که گروهی از دانشمندان و جویندگان دانش ، مقامش را در شیمی کمتر از پزشکی نمی دانند و معتقدند که اساس علم شیمی و اصطلاحات مربوط به آن و راههای گوناگون تهیه مواد را رازی به عالم نشان داده است .
رازی در آخر عمر بر اثر کثرت مطالعه و تحریر به آب چشم مبتلا شد و پس از چندی کور گردید . با این که با خلفا و حکمرانان ارتباط داشت از کسی کمک نگرفت . در خانه خود زندگی را به تلخی گذراند و در ری در حالت انزوا بزیست تا آن که مُرد . رازی تالیفات بسیاری در طب ، فلسفه ، کیمیا ، حکمت ، نجوم و هیئت دارد که عده ی آنها از 200 متجاوز است .
منبع :نام آوران ایران و جهان مولفان : نصراله آژنگ ، محمد عالم گیر تهرانی
