آن‌ماری شیمل؛ اسلام‌پژوه، شرق‌شناس و مولوی‌شناس غربی

 آن‌ماری شیمل کیست و چه خدماتی به به فرهنگ ایران وشرق کرده است ؟

گاهی فکرهای عجیبی در سر آدم می افتد. گاهی شوری دنباله دار سراغ آدم می آید که نمی دانی از کجا پیدایش شده اما به خودت که می آیی می بینی می خواهی دنبال آن چیزی بروی که در سرت ولوله به پا کرده است. «آنه ماری» 15 ساله بود که تصمیم گرفت زبان عربی یاد بگیرد. راستی این فکر از کجا به ذهن او رسید؟ او در کشور آلمان زندگی می کرد، مسلمان نبود و به نظر، زبان عربی از او و فرهنگ او بسیار دور بود، پس چرا خواست سراغ یادگیری زبان عربی برود؟

معلم آنه ماری فقط به تدریس زبان عربی اکتفا نکرد. او که می دید دانش آموزش به دانستن در مورد شرق علاقه دارد، فرهنگ عربی و اسلامی را نیز به او آموخت. آنه ماری در 16 سالگی دوران دبیرستان را تمام کرد و برای آموختن زبان و ادبیات عرب و اسلام شناسی وارد دانشگاه برلین شد.

او در رشته تاریخ ادیان و سپس در رشته تاریخ مذهب مدرک دکترایش را گرفت و مشغول تدریس در دانشگاه های مختلف جهان شد و به این ترتیب یافته های خود را در زمینه اسلام شناسی و شرق شناسی در اختیار دانشجویان بسیاری قرار داد.

پروفسور آن‌ماری شیمل علاقه زیادی به افکار مولانا، شاعر ایرانی داشت. او در این زمینه تحقیقات و مطالعات زیادی انجام داد و شعرهایی از مولانا را نیز به زبان آلمانی ترجمه کرد. کتاب «شکوه شمس» و «من بادم و تو آتش» از آثار او در زمینه مولوی شناسی است که به زبان فارسی ترجمه شده است. او در این زمینه می نویسد:

«گستره شعر مولانا آن قدر وسیع است و از نظر جنبه های مختلف تجربه عرفانی به قدری غنی است و در عین حال به قدری انسانی که طی قرن ها بارها تفسیر شده است و بخش عظیمی از شعر عرفانی اسلام از او متأثر شده است. شگفت انگیز نیست که اشعار او در گستره امپراتوری عثمانی و یا در سواحل هندوستان و شرق بنگلادش و یا در سراسر گیتی خوانده شود.»

مطالعات بسیار آن ماری شیمل در زمینه اسلام باعث شکل گیری دیدی حقیقی نسبت به این دین در او شد. دیدی که با آنچه در غرب نشان داده می شود، متفاوت است. او گفته است:

«برای من مایه تأسف است که قضاوت کلی رسانه های غرب درباره اسلام جنبه منفی دارد. برای آن ها اسلام دینی بیگانه است که با آن آشنایی ندارند و از دیدگاه منفی به آن می نگرند. هیچ کس هم در پی کشف علت اصلی ایجاد این تصویر منفی از اسلام بر نمی آید. هر کس که با اسلام اندک آشنایی داشته باشد، می داند که این آیین، تروریسم را محکوم می کند. گزارش های سطحی تصویر نادرستی از اسلام ترسیم می کنند و مردم هم آن ها را باور می کنند.»

برای درک عمیق دنیای آن‌ماری شیمل باید به خاطرات و زندگی او سفر کرد. باید او را از نزدیک دید و حس کرد. کتاب «زندگی غربی – شرقی من» زندگینامه این محقق فقید است که می تواند ما را بیشتر با افکار و سبک زندگی اش آشنا کند.

درگذشت آن‌ماری شیمل

آن ماری شیمل، اسلام پژوه، شرق شناس و مولوی شناس غربی، در سال 2003 میلادی و در سن هشتاد سالگی درگذشت، در حالی که تا پایان عمر در اندیشه اسلام بود و آن شور روزهای نوجوانی در وجودش بیدار بود. همین است که روی سنگ مزار او حدیثی از امام علی (ع) نوشته شده است: الناس نیام فاذا ماتوا انتبهوا: مردم خوابند؛ وقتی می‌میرند بیدار خواهند شد.

• طه حسین، نابغه نابینا