بسیاری نوجوانان پرسیده اند که چگونه یک نوجوان می تواند تنبلی را کنار بگذارد؟ یا دوست نوجوانی گفته است :من کمی تنبلم چجوری بگم یعنی نسبت به درس خوندن یا کار، بسیار کم کارم. شب آخر امتحان مروری می کنم و می خوابم نگران بعد هستم مثلا کنکور را انقدر می گویم هنوز وقت است که وقت تمام شود و فرصتی برای خواندن پیدا نکنم یا من بازی سازم و زبان برنامه نویسی c# را یاد گرفتم ولی حتی ذره ای دل به کار نمی دهم.
در مدرسه معلمان وقتی می بینند میزان اطلاعات من در زمینه کامپیوتر بسیار زیاد است مرا به گوشه ای می کشانند و می گویند ما از تو انتظار داریم و تو باید درس بخونی و از این حرفا یا نسبت به حرفی که میزنم بی تفاوتم. مثلا می گویم از فردا شروع به ساخت بازی می کنم اما فردا حتی طرف بازی سازی هم نمیروم. نگرانم در انتخاب رشته دچار مشکل شوم. از شما کمک می خواهم.
پاسخ
بهتره بگم دوست باهوشم! و البته کمی تنبل. باید سعی کنی بر این تنبلی غلبه کنی و مطمئن هستم که غلبه خواهی کرد.تنبلی انواع و دلایل مختلفی دارد:
۱- مهمترین دلیل تنبلی کمال گرایی است
رابطه کمال گرایی و تنبلی یک رابطه روشن و اثبات شده است. یادتان باشد همیشه سنگ بزرگ نشانه نزدن است و اهداف کمال گرایانه اهدافی هستند که ترسیم می شوند تا اجرا نشوند. لذا از کمال گرایی دست بشویید.
۲- دومین دلیل تنبلی مبهم بودن اهداف تعریف شده است
تنبلی چه موقع رخ می دهد؟ موقعی که ما هدفی داریم ولی به سوی آن گام بر نمی داریم، درست است؟ چرا گام بر نمی داریم؟ چون ذهن ما بر اساس عینیات کار می کند یعنی یک هدف باید دقیقا با عدد و رقم مشخص باشد، مثال؛
– هدف مبهم: می خواهم درس بخوانم و تلاش کنم تا موفق شوم.
مشکل اینجاست که مغز ما نمی فهمد برای تلاش و موفقیت دقیقا چکار باید بکند.
– هدف عینی: من باید روزی ۳۰ صفحه از کتاب فیزیکم را بخوانم.
قبل از اینکه خودتان را به تنبلی متهم کنید و عذاب دهید، دقیقا هدف خود را مشخص کنید. بله هدف تلاش و موفقیت در درس خواندن است. این هدفی است که ما برای خودمان داریم اما باید آن را بصورت کاملا عینی برای مغزمان تعریف کنیم. پس کاغذ و قلمی بردارید و اهدافتان را با رعایت اولویت و بصورت کاملا عینی روی آن بنویسید.
۳- در هر زمان فقط روی یک هدف تمرکز داشته باشید
بیشتر تنبلها (لااقل متهمین به تنبلی) را قشر جوان تشکیل می دهند که دلیل آن بی تجربگی است. اغلب جوانان دوست دارند ره صد ساله را یک شبه طی کنند به همین خاطر اغلب می خواهند چند کار را با هم انجام دهند. ولی بدانید ذهن انسان در هر زمان تنها می تواند بر یک چیز تمرکز کند. فشار اضافی برای تمرکز بر چند چیز تنها به افزایش اضطراب می انجامد. این اضطراب فرد را فلج می کند. پس یادتان باشد با هر دست تنها یک هندونه را بلند کنید!
۴- مهارتتان در زمینه مورد نظر را بالا ببرید
یک دلیل دیگر تنبلی اینست که ما مهارت لازم در انجام وظیفه موردنظر را نداریم. وقتی اقدام به کاری می کنیم که در آن مهارت نداریم تنها احساس ناکامی نصیب ما می شود. این مورد در تنبلی تحصیلی خیلی شایع است. لذا یا در زمینه ای فعالیت کنید که در آن مهارت دارید یا اگر می خواهید در زمینه جدیدی فعالیت کنید، حتما مهارت های لازم را بیاموزید. در این مورد حتما از کسانی که تجربه بیشتری دارند استفاده کنید.
۵- الگو، سبک زندگی و جهان بینی تان را عوض کنید
الگوها کسانی هستند که ما از آنها تقلید می کنیم. گاهی ما در خانواده ای رشد می کنیم که منفعل بودن در آن رایج است و ناخودآگاه این سبک زندگی و جهانبینی به ما نیز منتقل شده است لذا برای خلاص شدن از این سبک زندگی برای مدتی با افراد فعال حشر و نشر کنید. دوستی با افراد فعال باعث می شود جهانبینی آنها به ما نیز منتقل شود.
۶- سوگیری نسبت به کارهای خاص
بعضی افراد عموما تنبل نیستند ولی در بعضی زمینه ها (مثلا تحصیل) تنبلی می کنند و نمی توانند عملکرد خوبی داشته باشند. در چنین مواقعی خیلی مهم است که ریشه این تنبلی را دریابیم. معمولا ریشه تنبلی در بعضی کارهای خاص، ترس و تردیدی است که از آن کارها در ذهن ما شکل گرفته و ریشه این ترس، شکستی است که در گذشته در این زمینه متحمل شده ایم. در این صورت یا بر ترستان غلبه کنید یا وارد آن کار خاص نشوید.
۷- گاهی تنبلی ناشی از یک عادت بد است
بعضی افراد کارها را انجام می دهند ولی در دقیقه ۹۰! این یک عادت بد است زیرا در خیلی از مواقع ما کار را انجام داده ایم ولی چون سر موعد انجام نشده بدرد ما نمی خورد و به حساب تنبلی ما گذاشته می شود. مثلا موعد پرداختن قسط ها یا موعد تحویل دادن رساله دانشجویی و …
بهترین کار در چنینی مواقعی اینست که این عادت خود را کنار بگذاریم. با خود قرارداد ببندید که از این به بعد هر کاری پیش آمد داغ داغ آن را به انجام برسانید و اگر این کار را کردید به خود پاداش دهید.
۸- افسردگی و اضطراب
گاهی تنبلی کردن ناشی از یک بیماری روانی است. اضطراب و افسردگی شایعترین دلایل روانی تنبلی هستند. راهکارهای زیادی برای کاهش اضطراب و افسردگی بدون مصرف دارو وجود دارد (برای آموختن راهکارهای کاهش اضطراب به اینجا مراجعه کنید). همچنین می توانید به یک روان شناس مراجعه کنید تا او اضطراب یا افسردگی تان را درمان کند.
۹- راحت طلبی
نظریه REBT معتقد است یکی از دلایل تنبلی، راحت طلبی و تن آسایی است. قطعا دنبال کردن اهداف و آرزوها نیاز به تلاش دارد و تلاش هم خستگی و زحمت دارد. به طور معمول اهداف ما انگیزه لازم برای پذیرش سختی های راه رسیدن به آن اهداف را ایجاد می کنند لذا اگر احساس کردید راحت طلبی سد راه رسیدن شما به هدف است، اهداف خود را مورد بازیابی قرار دهید؛ آیا این هدف واقعا چیزیست که شما بدنبال آن هستید؟ این هدف را خودتان انتخاب کرده اید یا والدین، معلمان، دوستان، تلویزیون و …؟ آیا رسیدن به این هدف اولویت اول شماست؟ وقتی مغز انگیزه لازم برای رسیدن به هدفی را فراهم نمی کند بدانیدآن هدف یک هدف تقلبی یا تحمیلی است. پس هدف های زندگی تان را خودتان تعیین کنید.
در نهایت باید متذکر شوم، تنبلی از معدود معضلاتی است که افراد می توانند با آن سازگار شوند و خو بگیرند (مثلا ما یا نمی توانیم یا با خیلی سخت می توانیم با وسواس سازگار شویم) اما متاسفانه از آنجائی که همیشه کسانی هستند (والدین، بستگان، دولتها و …) که جور افراد تنبل را به‌دوش بکشند، زندگی تنبلانه و انگلی می تواند به‌راحتی در انسان نهادینه شود، لذا دست به هر کاری که می توانید بزنید ولی با تنبلی سازگار نشوید.
