شیردال موجود افسانه ای در ایران و جهان

قصه های مادر بزرگ ها پر از موجودات افسانه ای است که هیچ کدام در واقعیت وجود ندارند مانند اسب های بال دار که پرواز می کنند، شیرهایی که حرف می زنند و یا سر انسان دارند اما این قصه ها و موجودات افسانه ای آ ن ها ریشه در تاریخ بسیار دور کشور ما دارند. یکی از این موجودات افسانه ای که با کشفیات صد سال گذشته باستان شناسان بیش تر شناخته شده است شیر دال است.

شیردال حیوانی است که ترکیبی از بدن شیر و سر عقاب و گوش اسب دارد. این موجود افسانه ای که ریشه در اندیشه های مصریان و مردم بین النهرین داشته است بعد ها در تمدن و فرهنگ هخامنشیان نیز جایگاهی خاص پیدا کرده است. نام شیر دال ترکیبی از کلمه شیر و دال به معنای عقاب است. کلمه فارسی دال هنوز هم در مناطق غرب ایران مانند کردستان استفاده می شود.

ترکیب این حیوانات نشانه ی قدرت زیاد و فرا زمینی در این موجودات افسانه ای بوده است. این موجود افسانه ای گاهی مانند نگهبان در آستانه درگاه کاخ ها ساخته می شده است. گاهی نشانه ای از قدرت خدایان بوده است و گاهی نیز موجودی هراسناکی بوده است که خدایان با آن به نبرد می پرداخته اند.

دو نمونه از نقش مهر های عیلامی که شیر دال را در نقش موجودی ترسناک نشان می دهد و ایزدی با چهار بال با آن مبارزه می کند.

نمونه ای از تندیس شیردال از تمدن لرستان؛ این شیء فلزی دهانه اسب است که دو شیردال را در حال شکار بزکوهی نشان می دهد.

شاید آشناترین شیر دالی که دیده باشید سرستونی در تخت جمشید است که گویا در ساختمان اصلی استفاده نشده بوده و دو نمونه آن تقریبا به صورت سالم در حفاری های تخت جمشید کشف شد و اکنون بر روی ستونی سنگی قرار داده شده است. هر چند که بسیاری این سرستون را نمادی از هما پرنده ی افسانه ای که نشانه سعادت و خوش بختی است می شناسند اما این تندیس همه خصوصیات شیردال یعنی بدن شیر، سر عقاب و گوش اسب را داراست.