می خواستم بدونم باید چه جوری برنامه ریزی کنم؟

پرسش در خصوص برنامه ریزی درسی و تحصیلی

من امسال هفتمم. می خواستم ببینم چه جوری برنامه ریزی کنم مثلا یه بار برنامه ریزی می کنم که:
ساعت 2 تا 4 زیست، 4:30 تا 6فیزیک و……
بعد می بینی تو این ساعت درسه تموم نمیشه. از استراحتت می گذری زیست تموم. بعد می رسی به فیزیک. می بینی وقت اضافه میاد. بعد میری سراغ بعدی ریاضی. ریاضی زیاده وسطش مجبوری بری بیرون و هزار جور مشکلات دیگه.
این برنامه ریزی غلطه باید چجوری برنامه ریزی کرد؟

پاسخ آقای مسگری، مشاور تحصیلی سایت

دوست من سلام.
خیلی خوبه که از الان به فکر برنامه ریزی هستی و برای خودت برنامه می ریزی. اگر الان برنامه هات خیلی با هم جور در نمیاد اشکالی نداره. تو اصل کار رو داری انجام می دی و بعد از یه مدتی این ایرادات در برنامه ریزی هات از بین خواهد رفت.

بهت پیشنهاد می کنم مطلب زیر رو که راجع به برنامه ریزی درسیه خوب بخونی و در برنامه ریختنت این مطالب رو لحاظ کنی. اگر دیدی باز هم مشکلی داری، حتما بهم بگو!

منتظرما!

برنامه ریزی درسی

چگونه برنامه ریزی درسی داشته باشیم؟ انتخاب مسیر و رسیدن به هدف مورد نظر ما بسیار با اهمیت است؛ چرا که هم می توانیم مسیر پر پیچ خم وانحرافی را انتخاب کنیم و هم بهترین مسیر را و این بستگی به میزان علاقه ما به آن هدف و خواسته مان دارد. پس یک برنامه ریزی درسی موفق می تواند به ما در پیمودن این مسیر کمک نماید.

برای یک برنامه مشخص همیشه سوالات زیر برایمان پیش می آید :

از کجا شروع کنم؟

چگونه برنامه ریزی کنم؟

از کجا باید شروع کنم؟

چقدر وقت دارم؟

این روزها افکار خیلی ها درگیر چگونگی طراحی برنامه ریزی درسی شده است اما دوستان خوبم! نوشتن یک برنامه درسی منسجم و خوب، آن قدرها هم که تصور می کنید، سخت نیست؛ فقط کمی دقت می خواهد.

برنامه ریزی درسی چیست؟

چرا برای مطالعه به برنامه ریزی نیازمندیم؟

یک برنامه ریزی خوب چه خصوصیاتی باید داشته باشد؟
چگونه می توانیم یک برنامه ریزی خوب را طراحی کنیم؟

وقتی ما در زندگی هدفی داریم و می خواهیم برای رسیدن به آن هدف، کاری انجام دهیم، ناگزیریم که مسیری را طی کنیم.

هدف از برنامه ریزی

وقت، کالایی گرانبهاست که چون از دست رود، قابل برگشت نیست. استفادۀ موثر از وقت در تمام مراحل زندگی از جمله تحصیل، عامل سرنوشت ساز درموفقیت افراد است. آیا تا به حال فکر کرده اید که چگونه از وقت خود استفاده می کنید؟ آیا برای انجام کارهایتان از جمله مطالعه و درس خواندن برنامه ریزی دارید؟ چند ساعت در روز مطالعه می کنید؟ اتلاف وقت شما در چه مواقعی بوده است؟ چه مقدار از اوقات خود را به طور بهینه به مطالعۀ دروس خود می پردازید؟ موفقیت و شکست در دانشگاه، تابعی از نحوۀ استفاده از وقت است. در صورتی که از وقت خود به طور سنجیده، منطقی و هوشمندانه استفاده کنید، موفق خواهید شد؛ در غیر این صورت ممکن است در انجام وظایف خود با شکست مواجه شوید.

مدیریت زمان

به این دلیل است که هر دانشجو باید مهارت لازم را برای کنترل، برنامه ریزی و مدیریت زمان دارا باشد( خصوصا مدیران آینده ). همۀ ما ادعا می کنیم که برای اجرای کارهایمان وقت کافی نداریم، حقیقت این است که همۀ ما 24 ساعت وقت در یک شبانه روز داریم و بر اساس عادت، آن را سپری می کنیم و کمتر به نحوۀ گذراندن آن توجه داریم. شاید با خود بیاندیشید که ما همیشه این گونه عمل کرده و عادت کرده ایم و نمی توانیم تغییر رویه دهیم. اما بهتر است به جای تاکید بر عادات بد خودمان، آن چه را که موجب اتلاف وقتمان شده، شناسایی و حذف کنیم و عادات خوبی را که سبب ذخیره و استفادۀ بهینه از وقت می شود را تشخیص داده و جایگزین کنیم.

انتخاب مسیر و رسیدن به هدف مورد نظر ما بسیار با اهمیت است؛ چرا که هم می توانیم مسیر پر پیچ خم وانحرافی را انتخاب کنیم و هم بهترین مسیر را واین بستگی به میزان علاقه ما به آن هدف و خواسته مان دارد.

بعضی می پندارند که برنامه ریزی زندگی آن ها را محدود می کند و لذت و شادی را از آن ها می گیرد؛ در صورتی که تنظیم وقت و زمان به ما این امکان را می دهد که برای آن چه که به عنوان هدف برگزیده ایم، برنامه بریزیم و این گونه از زندگی خود بهره بگیریم.

در مورد برنامه ریزی شاید دیگران بتوانند به ما کمک کنند اما باید این را در نظر داشته باشیم که نقش اصلی ما هستیم چرا که هیچ کس مانند ما دلسوز و نگران سرنوشتمان نیست و از جزئیات کارمان آگاه نیست.

پس برنامه ریز اصلی خودت هستی. فرصت را از دست نده و حرکت خود را منظم و با برنامه و از همین حالا شروع کن.

چگونه برنامه ریزی کنیم؟

اگر هدف ما کمرنگ باشد، شدت و ضعف مسیر برای ما کم اهمیت است و انگیزه ای برای رسیدن ما را مشتاق نمی کند اما اگر هدف ما بسیار ارزشمند باشد، راه دوم را انتخاب می کنیم و برای رسیدن به آن از هیچ تلاش و کوششی دست بر نمی داریم و می دانیم که برای رسیدن به آن سختی هایی را نیز باید متحمل شویم. بنابراین، شور و شوق رسیدن به هدف، انگیزه تلاش کردن را در ما زیاد می کند.
انتخاب مسیر همان برنامه ریزی درست و مطلوب است یعنی اگر ما هدف مشخص و معینی داشته باشیم و آن هدف برای ما بسیار ارزشمند باشد، شور و شوق رسیدن به آن، این انگیزه را در ما ایجاد می کند که چگونه برای پیمودن به بهترین نحو برنامه ریزی کنیم تا بهترین نتیجه را در راه رسیدن به هدفمان بگیریم؛ بنابراین “برنامه ریزی تنظیم راه های هدفمند برای رسیدن به هدف است.”
بدون هدف، برنامه ریزی معنایی ندارد؛ همان گونه که بدون انگیزه، هدف نیز معنایی ندارد؛ پس برای رسیدن به هدف ابتدا باید اهداف جزئی تر را طی کرد؛ مثل پلکان که برای رسیدن به آخرین پله باید ابتدا از اولین پله شروع کرد.
” طبق تحقیقات انجام شده یکی از ویژگی های بارز انسان، قدرت تفکر واندیشه است. انسان در طول زندگی خود، هرگز از تفکر و اندیشه جدا نبوده است و با تفکر صحیح توانسته است به حل مسائل ومشکلات خود بپردازد و به رشد و تعالی نائل آید.” بنابراین، در طراحی برنامه درسی می تواند با استفاده از تفکر صحیح، مسیر رسیدن به هدف خود را انتخاب کند.

روش برنامه ریزی درسی

در برنامه ریزی درسی می توان به هردو صورت عمل کرد؛ یا طراحی واستفاده از برنامه ای که هدفمند، سازمان یافته ودقیق است که به شیوه منظم قابل اجراست و بر اساس زمان های مشخص تنظیم واجرا می شود و یا براساس ذهنیت افراد شکل می گیرد و فرد با توجه به توانایی اش بدون در نظر گرفتن زمان مشخص شروع به مطالعه می کند و بر اساس نیاز خود به کارهای تفریحی و استراحت می پردازد. در هر صورت این به خود شما بستگی دارد. هر شیوه ای را که با روحیه شما سازگار است برگزیده تا با اجرای آن بهترین و بیش ترین نتیجه را به دست آورید و به هدف خود دست یابید.

در این جا هدف ما اجرای نوع اول است.

آن چه در طراحی برنامه ریزی درسی مؤثر است:

نکاتی که در طراحی برنامه درسی خوب موثر می باشد، به شرح زیر است:

بررسی کتاب های درسی

در انتخاب محتوای کتاب های درسی باید درباره مطالبی که در برنامه گنجانده می شود، تصمیم بگیرید. ابتدا همه کتاب هایی را که باید مطالعه شود، گردآوری کنید و درباره حجم آن ها، سخت و آسان بودن آن ها و مدت زمانی که به هر فصل و بخش اختصاص می یابد، نظر دهید و تعیین کنید که به هر کدام در طول روز، هفته و ماه، می بایست چه مدت زمانی برای مطالعه اختصاص داده شود. توجه داشته باشید که در تنظیم وقت نباید فقط به کتاب هایی که علاقه مندید، اهمیت دهید؛ در این گونه موارد، منطقی فکر کنید و برای کتاب هایی که محتوای آن ها سخت تر است، زمان بیش تری را برای مطالعه در نظر بگیرید .

از کجا شروع کنیم

برای جلوگیری از سردرگمی باید بدانیم که از کجا باید شروع کنیم؛ یعنی وقتی کتاب های مورد نظر خود را سبک و سنگین کردیم و مدت زمان لازم را برای مطالعه به آنان اختصاص دادیم، می بایست تعیین کنیم که ابتدا از چه کتاب هایی شروع کنیم. بعضی از افراد از کتاب های سخت شروع می کنند تا به کتاب های آسان برسند. بعضی دیگر از کتاب های آسان به مشکل شروع می کنند و بعضی دیگر ترجبح می دهند که کتاب های آسان و مشکل را با هم بخوانند؛ در هر صورت این که یک کتاب را تا آخر می خوانید و بعد سراغ کتاب دیکری می روید و یا برنامه روزانه شما متنوع است و فصل های چند کتاب را برای مطالعه روزانه خود انتخاب می کنید، یک مسئله شخصی است و بستگی به عادت مطالعه شما دارد.

آن چه در این جا اهمیت دارد این است که سعی کنید درس های مشکل را به ساعت هایی که احساس می کنید بهتر می توانید بخوانید و بازدهی بیش تری دارید، اختصاص دهید و درس های آسان تر را به روزهای دیگر موکول کنید؛ همچنین ترتیب کتاب هایی که برای مطالعه انتخاب می کنید، می بایست به گونه ای باشد که در حین مطالعه و یادآوری مطالب در آن ها تداخل ایجاد نشود.

جایگاه هر درس را مشخص کنید و تعیین کنید که ابتدا چه تکالیفی را انجام دهید، بهتر است و چه تکالیفی را با تاخیر انجام دهید، برایتان مشکلی پیش نمی آید.

انعطاف پذیری

برنامه درسی را طوری طراحی کنید که امکان تغییر در آن باشد تا هنگام اجرای آن اگر احساس کردید که برنامه خیلی راحت و آسان و یا خیلی سخت و فشرده است، بتوانید نواقص آن را برطرف کنید و با نظارت و بازنگری به ساماندهی مجدد آن بپردازید؛ چرا که انرژی شما در برنامه ریزی سخت و فشرده به زودی هدر می رود و توان ادامه برنامه را نخواهید داشت و در برنامه ریزی راحت و آسان، مدت زمانی را که باید به مطالعه می پرداختید، هدر می دهید و در واقع حداکثر استفاده را از حداقل زمان نمی کنید و ممکن است که برای ادامه مطالعه، وقت کم بیاورید؛ بنابراین برنامه را به گونه ای طراحی کنید که امکان تغییرات لازم در آن امکان پذیر باشد.

نکاتی مهم که در برنامه ریزی باید با آن توجه کنیم

– ابتدا لازم است از زمانی که از خواب بر می خیزید تا زمانی که مجددا به رختخواب می روید، تمام فعالیت های اصلی خود را همراه با زمانی که صرف هر یک از فعالیت ها می شود یادداشت کنید. حال در می یابید که چه مدت را صرف مطالعه کرده اید؟ چه مقدار اتلاف وقت داشته اید؟ به ضعف خود پی می برید و این باعث می شود که روزهای بعد، بهتر عمل کنید و ضعفی که داشته اید را جبران نمایید.

– برای هر تغییر و حرکتی، ابتدا شناخت ضروری است. در این مرحله شما به این شناخت رسیده اید که نقاط قوت و ضعف را در برنامه بدست آورید. حال با توجه به آن برنامۀ خود را تنظیم می کنید.

– نیازهای شخصی خود را در نظر بگیرید. ( استراحت، استحمام، نماز، غذا، شستشو و …)

– اوقات حداکثر و حداقل کارایی خود را بشناسید. افراد با هم متفاوتند و در ساعاتی بیش ترین انرژی و در زمانی دیگر کمترین انرژی را برای یادگیری دارند.

– برای هر ساعت مطالعه، حدودا ده دقیقه استراحت در نظر بگیرید. این استراحت باعث می شود که شما با انرژی بیش تری درس بخوانید.

– در طول استراحت فیلم نبینید و کار فکری انجام ندهید. به سلول های مغز استراحت داده و به کارهایی از قبیل خوردن میوه، ورزش، تن آرامی و … بپردازید.

– درس هایی با موضوع های مشابه را پشت سر هم قرار ندهید زیرا یادگیری آن ها به طور پیاپی موجب تداخل می شود و خستگی ذهنی ایجاد می کند.

– در برنامه ریزی خود درسی را که همان روز فرا گرفته اید + دروسی که روز بعد کلاسش را دارید بگنجانید.

– سر ساعت معین شروع کنید، مثلا اگر قرار است ساعت 9 شروع کنید، نگذارید به ساعت 9:30 بکشد. وقتی کاری را سر ساعت تنظیم شده انجام دهید، ذهن شما کم کم شرطی می شود و به راحتی تمرکز حواس پیدا می کنید.

– کارهای مزاحم مانند نگاه کردن به تلویزیون، صحبت کردن با دیگران، مکالمۀ تلفنی غیر ضروری و طولانی را در اوقات مطالعه ترک کنید.

– خواندن را فورا شروع کنید. بهانه تراشی نکنید و کارهای عقب افتادۀ خودتان را در اوقات مطالعه انجام ندهید.

– برنامه باید انعطاف داشته باشد. ساعت های اضافی را در برنامه قرار دهید که اگر برنامۀ پیش بینی نشده رخ داد بتوانید فرصتی را برای جبران وقت تلف شده در نظر بگیرید.

– برنامۀ خود را هفتگی تنظیم کنید تا در طول هفته به راحتی بتوانید آن را اجرا کنید.

– زمان خواب خود را تنظیم کنید تا خواب زیاد موجب اتلاف وقت شما نشود.

– با ارادۀ تمام، برنامۀ درسی خود را اجرا کنید.

– وقتی در طول هفته در اجرای برنامۀ خود موفق بودید به خود پاداش دهید.