از دوره هخامنشی نقاشی دیواری به صورت مستقیم موجود نمی باشد؛ اما از نقش برجسته ها و کاشی های لعابدار و سکه های این دوره می توان دریافت که نقاشی دیواری نیز وجود داشته است. بهترین و سالم ترین آن ها نقش برجسته های تالار آپادانا می باشد.هنرمندان ایرانی مانند بیشتر هنرمندان شرقی سعی نکرده اند که از طبیعت تقلید و آن را بازنمایی کنند، بلکه خواسته اند در آن دخل و تصرف کرده و آن را با اندیشه و آرزوی خود منطبق نمایند.
هنر ایران با همه فراز و نشیب همواره دارای سه ویژگی خاص بوده است:
۱- استفاده از رنگ های تند
۲- تمایل به ریزه کاری
۳- تصرف در نقش های طبیعت
آنچه در تمام تخت جمشید جلب توجه می کند رعایت تقارن و در عین حال توجه و تاکید بر عظمت نمایی آن است.این آثار با آثار مصری شباهت دارند و در آن ها نیز همچون نقش برجسته ها و نقاشی های مصری از اصل تقابل ( روبه رو نمایی ) استفاده شده است. بدین معنی که بدن ها از رو به رو و صورت و پاها از نیمرخ می باشند. کاشی های لعابدار دوره ی هخامنشی با همان شیوه ی هنر کاشی سازی بین النهرین شکل گرفته و به اعتقاد محققان متاثر از هنر آن منطقه بوده اند.گاو های بالدار دارای سر انسان و بدن گاو هستند که به شیوه ی آشوری شکل گرفته اند،
کاخ ها و شهرهای دیگر
امروزه با ستان شناسان دریافته اند که هخامنشیان شهرها و کاخ های مهم دیگری نیز داشته اند. آن ها آرام آرام سر از خاک بیرون می آورند. این شهرهای گمشده مانند لیدوما که امروزه در نزدیکی ممسنی یافت شده ؛و کاخ بردک سیاه در نزدیکی بوشهر شاید اطلاعات بیشتری از نقاشی هخامنشی در اختیار ما بگذارند.
نقوش یافت شده در کاخ بردک سیاه
همان طور که ذکر شد در این دوره بر روی مهرهای خود نیز از هنر تصویر گری استفاده فراوان می کردند. تصاویر به جا مانده از مهرهای هخامنشی عمدتا شامل: مجالس میهمانی، صحنه های جنگ ، صحنه های شکار، تصاویر حیوانات با درخت مقدس، تصاویری از انسان و حیوان کنار هم می باشد.
تصاویر پاسارگاد و تخت جمشید
به هر حال با مطالعه بر روی این تصاویر به جا مانده در پاسارگاد و تخت جمشید پی به هنر برجسته و خاص تصویری هخامنشی می بریم. این هنر با اینکه مختلط بوده است . از اقوام مختلف شاهنشاهی هخامنشی سرچشمه گرفته بود، اما در نهایت با ترکیب آن ها و هنری برجسته و باشکوه که مختص دربار هخامنشی باشد پدید آمده است. که این هنر در نوع خود بی نظیر است.
تکنیک اجرای نقاشی دیواری های هخامنشی در چند نوع به دست آمده است، که عبارتنداز:
1 .نقاشی روی اندودگچ و آهک، 2 .نقاشی روی چوب، و 3 .نقاشی روی سنگ آهک. نقاشی روی اندود گچ و آهک همان فرسکو میباشد که به دو قسم فرسکوی حقیقی یا فرسکوی خشک تقسیم می شود و زیر این اندود گچ ممکن است دیوار گلی یا از سنگ باشد همانند نقاشیهای به دست آمده از کاخ شائورا دهانۀ غلامان
2-روش دیگر نقاشی روی چوب به جهت دوام بیشتر، روی چوب ً بر روی چوب را با وسیله ای نوک تیز کمی تراشیده و سپس رنگ مستقیما قرار می گرفت که این روش در دوره هخامنشی کاربرد داشته است. نمونه آن نقاشیهای روی چوب از تومولوس تاتارلی است
3- روش سوم که اغلب شامل صندوقهای سنگی تدفینی هستند نقاشی ها روی سنگ حک شده و سپس بدون واسطه رنگ آمیزی میشدند، مانند مقبره کارابورون .
در پرسپولیس، اسناد حسابرسی در لوح ها نشان می دهد که خزانه داری کاخ تخت جمشید با مجسمه های برجسته چوبی تزئین شده بود. حفاری در تخت جمشید نیز با کشف رنگدانه باقیمانده روی دیوار که در اصل برای تزئین دیوار مورد استفاده بوده؛ وجود نقاشی دیواری در این دوره را نشان می دهد. همچنین حفاری شوش نیز وجود نقاشیهای دیواری بر دیوار کاخها را نمایان می کند
