“نگرش ها و رفتار والدین می تواند تسهیل کننده ویا مانع در جریان رشد تکامل کودک باشد. والدین سخت گیر و خشن مانع می شوند تا فرزندانشان از روابط مثبت و سازنده با همسالان خویش که برای استقلال آن ها موءثراست بهره بگیرند. در حالی که والدین پذیرا وفهمیده منبع امنیت برای نوجوانان نگران ومضطرب خویش خواهند بود. چنین والدینی نه تنها در حل مشکلات نوجوان بااوهمراه و همیارند، بلکه نوجوان را به مستقل شدن وپذیرش مسئولیت تشویق می کنند. ارزش های والدین در رشد نوجوان از اهمیت خاص برخورداراست والدینی که دارای معیارهاوارزش های والایی هستندودرزندگی به آن هاعمل می کنند اغلب فرزندانشان نیز در مواجهه باضوابط ورفتارتعارض انگیزدارای همان ارزش های والا خواهند بودبرعکس والدینی که احساس مسئولیت نمی کنندوآن چنان مادی می اندیشندکه در زندگی برای مشکلات فرزندانشان به هیچ گونه پاسخ اخلاقی اعتقاد ندارند ارزش ها ومعیارها و بالاخره فلسفه ی خویش اززندگی را به فرزندانشان القاء می کنند.”
انتظارات نوجوانان از والدین
“انتظارات نوجوان از بزرگسالانی که درنظر او و زندگیش اهمیت دارند را می توان به شرح زیربیان نمود:
نوجوانان علاقه مندند که والدینشان آن هارا درک کرده و محرم اسرارشان باشند.نوجوانان علاقه مندند مورد اعتماد والدینشان باشند برای یک نوجوان دردمند هیچ چیزی آرامش بخش تر از وجود والدینی که بتواند آزادانه حرفش رابه آن ها بگوید نیست.آن ها دوست دارند مشکلاتشان را خود حل کنندوبراساس کمک های والدین یا معلمان درتصمیم گیری آزاد باشند.نوجوانان دوست دارند که مورد علاقه ی والدینشان باشندوهمچنین تمایل دارند که والدین مسئولی داشته باشند این مسئله به آن ها یک احساس اطمینان وامنیت می بخشد.نوجوانان در حد متعادلی انتظار همخوانی دررفتار والدین خویش رادارند.عدم توافق بین والدین موجب ناهمخوانی دررفتار با کودک ونوجوان است.آن ها دوس[i]ت ندارند دریک دنیای نامطمئن زندگی کنند دنیایی که درآن به خاطر یک عمل یک روز مجازات شوند و روز دیگر همان عمل به کلی نادیده گرفته شود.نوجوانان به تشویق وتحسین درکاری که شایستگی آن را دارند نیازمندند.
اخلاق نوجوانان بازتابی از رفتار والدین است.
کیفیت روابط انسانی پدران ومادران با فرزندانشان در ساختن شخصیت کودک ونوجوان نقش حیاتی داردوبه مقتضای حدیث”الوالداسرابید” پدر ومادر نیکو سرمشقی برای جگرگوشه های خودهستند. خانه نخستین گام را د رراه زندگی اجتماعی رادارد وباید محیط آن را در هر سطح که باشد ازآلودگی های اخلاقی به دور داشت وباصبرو شکیبایی آیین مردمی رابه کودکان ونوجوانان روح تعدل و آرامش رادر آن ها تقویت می کند وهمین تعادل روحی است که از انحرافات اخلاقی نوجوانان جلوگیری می نماید وبدیهی است که ایجادمحیط مساعد در خانواده برای پرورش وتربیت جوانان باید قبل از هر چیزعوامل هم زیستی مسالمت آمیزرادر روابط پدرومادربایکدیگربه همراه داشته باشد. در حدیث شریف آمده است که دربرابرکودکان ونوجوانان مسائلی رامطرح نکنید که هنوز آمادگی پذیرش آن رااثبات” یانفیا” ندارند وازخشونت و درشتی حتی الامکان اجتناب کنید مگر مواردی که مصلحت کودک اقتضا کند. وتشخیص این مورد خودکاری بس دشوار است وپدران ومادران با تجربه می توانند بابینش وتدبیر تواءم بامهرو محبت فرزندان عزیز خودرا توجیه و ارشاد نمایند واز لغزش های اخلاقی آن ها جلوگیری کنند. باید دانست که فساد جامعه ویا وجود دسته ای منحرف وتبهکار هرچند در سرنوشت اجتماعی جوانان بی تاثیر نیست ولی مناصحت پدران ومادران در موقع خود به مثابه ی دارویی است که روح جوان را ازهر گونه آلودگی های اخلاقی مصونیت می بخشد بنابراین نابسامانی بعضی از جوانان را نباید تنها مولود عوامل اجتماعی دانست بلکه در درجه ی اول کانون این بیماری را باید در کیفیت روابط خانوادگی پدران ومادران جستجو کرد بارها اتفاق افتاده است که مابا بی اعتنایی به شخصیت کودک وعدم توجه به مسایل روانی مطالبی رادر جمع خانواده مطرح می کنیم که تاثیر غیرمستقیم آن ها در روحیه ی کودک بسیارنامطلوب است.
رفتار رسول اکرم(ص) با فرزندانش رفتاری انسانی منبعث از روح عظیم ربانی آن حضرت بود که همه ی صحابه را به شگفتی وامی داشت. گویند چون حضرت فاطمه (س) برپدر بزرگوارش وارد می شد حضرت به احترام وی از جای برمی خاستندودست نوازش برشانه ی فاطمه (س) می نهادندواورا نزدیک خود می نشاندند و بر گونه اش بوسه می زدند وبارها می فرمودند:” الابناء ودایع و امانات ” فرزندان ودیعه های آسمانی هستند که خداوند متعال آن ها را به پدران ومادران ارزانی بخشیده است.بایددر رعایت حقوق این ودیعه های الهی سعی وکوشش نماییم. بنابراین والدین نخستین مربیان کودکان هستند که باید در ایجاد روابط بین فرزندان از یکسو وروابط آن ها باسایرین از سوی دیگر اصول اخلاقی و ارزش های انسانی را معمول دارند تا بتوانند سعادت و خوشبختی عزیزان خود را در زندگی اجتماعی فراهم آورندو برای تامین آتیه ی کودکان خود از برخی لذایذ زندگی چشم بپوشند و در راه فرزندان خود ایثار کنند.در جایی که کیش مقدس اسلام مسلمانان را به فداکاری و ایثار دعوت می کند به طریق اولی پدران و مادران در ایثار و فداکاری نسبت به فرزندانشان در صف نخست قراردارند.
از حضرت زین العابدین (ع) در صحیفه سجادیه آمده است:”نیایش به درگاه حضرت حق در مقام تکریم والدین؛ الهی مرا آن گونه فرزندی قرار ده که از پدر و مادر چون سلطان مقتدر بهراسند و طاعت و فرمانبرداری آنان را برای من از آبی که بر لب تشنه رسد گواراتر ساز تا بتوانم خواسته ی آنان را بر میل و خواسته ی خود مقدم دارم وخشنودی آن ها را دبر خشنودی خود ترجیح دهم هرچند ناچیز باشد و خوبی خود را در حق آنان خرد پندارم هر چند که عظیم باشد. چه حقی اولاتر و چه احسانی برتر و چه سنتی عظیم تر از آن که من با آنان به عدل وداد رفتار کنم. پروردگارا! چه رنج ها که در نگه داری من متحمل نشدند و چه ایام درازی که به تربیت من نپرداختند و چه سختی ها که در راه تامین رفاه و آسایش من بر خود روا نداشتند هیهات چگونه می توان حق والدین را ادا کرد و من از ادای حقوق آنان این گونه که شاید و باید فرومانده ام ومن نمی توانم وظیفه ی خود را در خدمت به آنان که در خود مقام ابوین است انجام دهم.
ادامه دارد…
