انتخاب کتاب خوب مسئله‌ای است که همه‌ی کتاب‌خوان‌ها یک‌بار در زندگی به شکلی جدی با آن رو به‌رو شده‌اند. اگر شما هم تصمیم گرفته‌اید کم‌کم به جمع افراد کتاب‌خوان بپیوندید حتماً در قدم اول با این مسئله مواجه شده‌اید. باید بگوییم حقیقتاً انتخاب کتاب‌های خوب کاری سخت است و کمی هم به گذر زمان و کسب تجربه نیاز دارد.
شاید شما هم این حرف را شنیده باشید که «با هر کتابی میشود خواندن را شروع کرد». اما این اشتباه است. بسیار مهم است که ما برای برداشتن اولین قدم‌های کتاب‌خوانی، کتاب‌های خوب انتخاب کنیم. چون اولین کتاب‌ها نگاه ما را به مطالعه و نیز مسیر کتاب‌خوانی‌مان را تعیین می‌کنند.
در ادامه، ما راهکارهایی را برای انتخاب کتاب خوب پیشنهاد می‌دهیم.
از خودتان بپرسید
از خودتان بپرسید چه کتاب‌هایی را دوست دارید و صادقانه به آن جواب بدهید. ممکن است دوستان شما کتاب‌هایی با محتوای عاطفی بخوانند یا ممکن است به کتاب‌های فانتزی علاقه داشته باشند. این به این معنا نیست که شما هم باید سراغ همان کتاب‌ها بروید. سراغ موضوعاتی بروید که حقیقتاً به آن‌ها علاقه دارید؛ تاریخ، روان‌شناسی، نجوم، ادبیات معمایی و جنایی یا داستان‌های رئال. موضوعات بسیار متنوع‌اند.
برای انتخاب کتاب‌های خوب خودتان را محدود نکنید
علاقه‌ی اغلب افراد در مطالعه، به یک حوزه محدود نمی‌شود. یعنی افراد دوست دارند در چند موضوع گوناگون مطالعه کنند. پس کاملاً طبیعی است که بخواهید هم داستان بخوانید، هم روان‌شناسی و هم نجوم. هیچ ایرادی هم ندارد که این موضوعات از هم دور هستند. علاقه‌تان را محدود نکنید. سراغ همه‌ی موضوعاتی که دوست دارید بروید. کم‌کم و با گذر زمان متوجه می‌شوید در کدام موضوع یا موضوعات باید متمرکزتر مطالعه کنید.
کتابی خوانده‌اید که آن را دوست داشته باشید؟
احتمالاً شما پیش از این و به شکل پراکنده، مطالعه داشته‌اید و چند کتابی خوانده‌اید. اگر این‌طور است، از خودتان بپرسید آیا به موضوعات آن کتاب‌ها علاقه داشته‌اید؟ اگر بله، می‌توانید باز هم سراغ کتاب‌هایی بروید که پیرامون همان موضوع هستند. اما اگر به آن کتاب‌ها علاقه نداشته‌اید دیگر می‌دانید که آن‌ها موضوعات مورد علاقه‌تان نیستند و نباید سراغ‌شان بروید.
کتابی انتخاب کنید که شما را به دنبال خودش بکشاند
برای شروع کتاب‌خوانی، بسیار مهم است کتابی انتخاب کنید که برایتان جذاب باشد و بتواند شما را با خودش پیش ببرد. برخی از افراد فکر می‌کنند حتماً باید سراغ کتاب‌هایی بروند که موضوعات سنگین دارند و خودشان را به زحمت می‌اندازند تا یک کتاب را به آخر برسانند. این کار فقط باعث میشود انسان از مطالعه دلزده شود. کتابی انتخاب کنید که با تمام وجود دوست دارید آن را تا انتها بخوانید.
قبل از خرید کتاب، بخشی از آن را بخوانید
چه برای خرید کتاب به کتاب‌فروشی رفته باشید و چه خرید آنلاین انجام بدهید، در هر صورت این امکان برایتان فراهم است که پیش از خرید، بخشی از کتاب را بخوانید. این کار باعث میشود هم با موضوع کتاب آشنا شوید و هم ببینید قلم آن چطور است.
درباره‌ی کتاب‌های غیرداستانی، مطالعه‌ی فهرست کتاب نیز به شما کمک می‌کند تا بدانید آیا این کتاب دقیقاً به آنچه شما دوست دارید می‌پردازد یا نه.
برای انتخاب کتاب‌های خوب صفحات کتاب‌خوانی را دنبال کنید
امروزه گروه‌های کتاب‌خوانی متعددی در فضای مجازی وجود دارد. تعدادی از این صفحات را دنبال کنید و ببینید آن‌ها چه کتاب‌هایی را برای مطالعه پیشنهاد می‌دهند. درباره‌ی اینکه آیا پیشنهادهای این صفحات حرفه‌ای هست یا نه، نگران نباشید. پس از مدتی که فعالیت‌شان را پیگیری کنید، متوجه می‌شوید کدام حرفه‌ای‌تر و کدام مبتدی‌تر است. سپس می‌توانید دنبال‌کردن را به صفحات حرفه‌ای محدود کنید.
معرفی و نقد کتاب‌ها را در نشریات و سایت‌ها بخوانید
یکی دیگر از راه‌های انتخاب کتاب خوب این است که معرفی یا نقد کتاب‌ها را در روزنامه و مجله یا سایت‌ها بخوانید. در این مورد نیز مانند مورد قبلی، لازم است نقد و معرفیِ کتاب سایت‌ها و نشریاتی را دنبال کنید که حرفه‌ای کار می‌کنند. با گذر زمان و جست‌وجوی درست، کم‌کم با حرفه‌ای‌های این حوزه هم آشنا می‌شوید.
برای خواندن کتاب‌های خوب در کتاب‌خانه عضو شوید
عضویت در یک کتاب‌خانه‌ی محلی فرصتی عالی است. اگرچه کتاب‌خانه‌های محلی اغلب به‌روز نیستند و کتاب‌های جدید را ندارند اما همیشه تعداد قابل توجهی از کتاب‌های معروف موفق و ارزشمند را دارند. برای شروع کتاب‌خوانی لازم نیست حتماً جدیدترین کتاب‌ها را بخوانید (هرچند اگر این امکان را داشته باشید عالی است). همین که با کتاب‌های خوب شروع کنید مهم است.
کتاب‌خانه این امکان را به شما می‌دهد که چند کتاب از قفسه بردارید و در سالن مطالعه بنشینید و سر فرصت آن‌ها را ورق بزنید. بعد می‌توانید تشخیص بدهید که کدام کتاب را دوست دارید و همان را امانت بگیرید.
در کتاب‌خانه، کتاب به امانت داده میشود و شما هزینه‌ای بابت هر کتاب پرداخت نمی‌کنید. این فرصتی خوب است تا اگر کتابی را دوست نداشتید و نخواستید تا انتها بخوانید به کتاب‌خانه برگردانید و کتابی دیگر بگیرید، بدون اینکه از نظر مالی متضرر شده باشید.
کتاب‌ها و پیشنهادهای نویسنده‌ی مورد علاقه‌تان را دنبال کنید
اگر تا به حال کتابی خوانده‌اید که آن را دوست داشته‌اید، می‌توانید سراغ آثار دیگر همان نویسنده بروید. علاوه بر این، برخی از نویسنده‌ها، کتاب‌هایی را برای مطالعه پیشنهاد می‌دهند. ممکن است نویسنده‌ی مورد علاقه‌ی شما هم فهرستی از کتاب‌ها پیشنهادی داشته باشد. با جست‌وجو در اینترنت می‌توانید به این فهرست پیشنهادی دسترسی پیدا کنید.
از دیگران بپرسید
همیشه اطراف همه‌ی ما چند فرد کتاب‌خوان وجود دارد. این فرد ممکن است یکی از دوستان، معلم‌ها، اقوام و حتی یکی از اعضای خانواده باشد. می‌توانید از آن‌ها برای انتخاب کتاب مناسب مشورت بگیرید. اما در نهایت به یاد داشته باشید قرار نیست دقیقاً همان کتابی را که این افراد به شما پیشنهاد می‌دهند بخوانید. باید ببینید آیا آن کتاب به موضوع مورد علاقه‌ی شما می‌پردازد یا نه. اگر موضوع مورد علاقه‌تان بود، می‌توانید خواندن آن را شروع کنید.
سراغ فهرست‌های معتبر بروید
هرساله در سراسر جهان فهرست‌هایی با عنوان «برترین کتاب‌ها به انتخاب…» منتشر می‌شوند. این فهرست‌ها را افراد و گروه‌هایی منتشر می‌کنند که کاملاً معتبرند. اگر بتوانید در اینترنت مقالات انگلیسی را جست‌وجو کنید این فهرست‌ها را خواهید دید. بسیاری از کتاب‌های این فهرست‌ها در ایران نیز ترجمه و منتشر شده‌اند.
یکی از فهرست‌های معتبر در ایران فهرست «لاک‌پشت پرنده» است. لاک‌پشت پرنده پایان هر فصل بهترین کتاب‌های منتشرشده‌ی کودک و نوجوان را اعلام می‌کند. برای آشنایی با آخرین فهرست منتشرشده‌ی لاک‌پشت پرنده و کتاب‌هایی که در آن معرفی شده است به مطلب بهترین کتاب‌های نوجوان در جدیدترین فهرست لاک‌پشت پرنده مراجعه کنید.
نکات مهم و قابل توجه هنگام انتخاب کتاب‌های خوب
مواردی وجود دارند که هنگام خرید کتاب باید به آن‌ها توجه کنید. این موارد به شما کمک می‌کنند تا انتخاب درست‌تری داشته باشید.
موضوع کتاب
همان‌طور که گفتیم، موضوع کتاب بسیار مهم است. کتاب را ورق بزنید و ببینید آیا به موضوع مورد علاقه‌تان پرداخته است. اگر این‌طور است، می‌توانید آن را انتخاب کنید.
نویسنده یا مترجم
این‌طور نیست که نویسنده‌ها و مترجم‌های ناشناس کارهای ضعیفی ارائه بدهند. اما برای شروع کتاب‌خوانی بهتر است سراغ نویسنده‌ها و مترجم‌هایی بروید که شناخته‌شده هستند. برای اینکه بدانید کدام نویسنده‌ها و مترجم‌ها معروف و معتبر هستند می‌توانید در اینترنت جست‌وجو کنید.
ناشر کتاب
ناشر نیز مانند نویسنده و مترجم بسیار مهم است. البته که حتی ناشرهای متوسط هم کتاب‌های خوب دارند، اما برای شروع بهتر است سراغ کتاب‌هایی بروید که ناشران معتبر آن‌ها را منتشر کرده‌اند. ناشری که اعتبار به دست آورده است، ملاک‌های جدی‌تری برای انتخاب کتاب‌هایی که منتشر می‌کند دارد. بنابراین وقتی سراغ این ناشرها می‌روید خیالتان راحت است که یک کتاب خوب می‌خوانید.
تا جایی که ممکن است نیز سراغ ناشرانی بروید که تخصصی کار می‌کنند. حوزه‌ی نوجوان نیز یکی از آن حوزه‌هایی است که ناشران تخصصی معتبر متعددی دارد و دست شما برای انتخاب باز است.
قطع کتاب
شاید فکر کنید قطع کتاب در تصمیم‌گری شما برای انتخاب کتاب خوب مؤثر نیست. اما این مورد بسیار مهم است. کتابی را که قطع و وزن مناسب دارد می‌توانید در کیف‌تان بگذارید و با خودتان به هرجایی ببرید تا در زمان‌های آزاد کمی مطالعه کنید. اما اگر کتاب قطعی بزرگ داشته باشد یا تعداد صفحات آن بسیار زیاد باشد نمی‌تواند شما را همه‌جا همراهی کند!
رده‌ی سنی کتاب
درست است که کتاب‌های خوب فراوانی در همه‌ی رده‌های سنی وجود دارد، اما بهتر است کتاب‌خوانی را با کتاب‌های مناسب سن خود آغاز کنید. بسیاری از نوجوانها در روزهای آغاز کتاب‌خوانی سراغ کتاب‌های بزرگسال می‌روند تا برای مثال، هرچه زودتر ادبیات کلاسیک جهان را بخوانند. اما اغلب نتیجه‌ی این کار آن چیزی نیست که فکر می‌کنید.
مطالعه‌ی کتاب‌های بزرگسال در ابتدای راه، هر چند که آن کتاب‌ها فاخر باشند، شما را دلزده می‌کنند. اما پس از اینکه یک کتاب‌خوان واقعی شدید می‌توانید سراغ کتاب‌های بزرگسال هم بروید، حتی اگر هنوز در سن نوجوانی باشید.
کیفیت چاپ
بله، به نظر عجیب می‌ٱید! اما کیفیت چاپ کتاب بسیار مهم است. اینکه از چه کاغذی استفاده شده، فونت آن چیست و چه سایزی دارد و صفحه‌بندی کتاب چطور است. اما شاید بگویید چطور کتابی پیدا کنیم که کیفیتی بالا داشته باشد؟ اگر سراغ ناشران معتبر بروید این اتفاق خود به خود می‌افتد.
ویرایش کتاب
ویرایش، حرفه‌ای است که تا همین چندسال پیش در کشور ما خیلی به آن بها داده نمی‌شد اما اکنون ناشران معتبر و حرفه‌ای ویراستارهای کاربلد استخدام می‌کنند تا کتاب‌ها را به بهترین شکل ویرایش کنند. بسیاری از نویسندگان و مترجمان به حوزه‌ی خود، یعنی داستان‌نویسی و ترجمه، مسلطند اما به ویرایش و درست‌نویسی مسلط نیستند. در این مواقع، ویرایش به کتاب کمک می‌کند تا متنی روان‌تر و جذاب‌تر داشته باشد و خواننده از خواندن آن خسته نشود.
جوایز کتاب در انتخاب کتاب خوب نقش دارند!
معمولاً کتاب‌هایی که جایزه می‌برند کتاب‌هایی ارزشمندند و برای مطالعه انتخاب مناسبی هستند. در سراسر دنیا، بنیادهای متعددی در زمینه‌ی اهدای نشان و جایزه به کتاب‌ها فعالیت می‌کنند. می‌توانید به جایزه‌های معتبر حوزه‌ی نوجوان اعتماد کنید و سراغ کتابی بروید که یک جایزه‌ی معتبر جهانی گرفته است.
جایزه‌ی نشان نیوبری و فهرستی از کتاب‌های خوب
یکی از جایزه‌های معتبر که به کتاب‌های نوجوان اهدا میشود نشان (مدال) نیوبری است. این جایزه، نخستین جایزه‌ی ادبی کودک و نوجوان در دنیاست و از سال ۱۹۲۲ و از سوی انجمن کتاب‌خانه‌های آمریکا به نویسنده‌ای داده میشود که بهترین اثر داستانی را در حوزه‌ی ادبیات کودک و نوجوان آمریکا خلق کرده باشد. علاوه بر این، نشان نیوبری هر سال فهرستی از کتاب‌های برگزیده نیز منتشر می‌کند.
این جایزه به یادبود جان نیوبری، ناشر قرن ۱۸، نام‌گذاری شده است و با هدف تشویق نویسندگان حوزه‌ی کودک و نوجوان برای خلق اثر بهتر در مسیر علاقه‌مند کردن کودکان و نوجوانان به ادبیات، اهدا میشود.
اکنون با اسامی برخی از کتاب‌های خوب نوجوانی که نشان نیوبری را دریافت کرده‌اند آشنا می‌شوید.
تازه‌وارد
نویسنده: جری کرفت
مترجم: مریم رئیسی
ناشر: پرتقال
مرسی سوآرز بزرگ میشود
نویسنده: مگ مدینا
مترجم: مریم رئیسی
ناشر: پرتقال
فلورا و اولیس
نویسنده: کیت دی کامیلو
مترجم: کیوان عبیدی آشتیانی
ناشر: افق
ایوان منحصر به‌فرد
نویسنده: کاترین اپلگیت
مترجم: کیوان عبیدی آشتیانی
ناشر: افق
ایستگاه آخر
نویسنده: مت دلاپنا
مترجم: پروین علی‌پور
ناشر: زعفران
بخشنده
نویسنده: لوییس لوری
مترجم: کیوان عبیدی آشتیانی
ناشر: نشرچشمه
تابستان قوها
نویسنده: بتسی بایارس
مترجم: پروین علی‌پور
ناشر: افق
کتک‌خور سلطنتی
نویسنده: سید فلاش من
مترجم: نسرین نوش‌امینی
ناشر: هوپا
جایی که کوه بوسه می‌زند بر ماه
نویسنده: گریس لین
مترجم: پروین علی‌پور
ناشر: افق
کبوترهای وحشی
نویسنده: ایمی تیمبرلیک
مترجم: نیلوفر امن‌زاده
ناشر: پرتقال
جنگی که نجاتم داد
نویسنده: کیمبرلی بروبیکر بردلی
مترجم: مرضیه ورشوساز
ناشر: پرتقال
دختری که ماه را نوشید
نویسنده: کلی بارن هیل
مترجم: فروغ منصورقناعی
ناشر: پرتقال
دنیای بی‌کران سلام!
نویسنده: ارین انترادا کلی
مترجم: آناهیتا حضرتی کیاوندانی
ناشر: پرتقال
اگر ببری به دام تو افتاد
نویسنده: تای کلر
مترجم: نیلی انصار
ناشر: پرتقال
دختر سرگردویی
نویسنده: کارولین شروین
مترجم: شادی فرزین، پروانه فتاحی
ناشر: محراب قلم
چین‌خوردگی در زمان
نویسنده: مادلین لینگل
مترجم: گلناز صالح کریمی
ناشر: هوپا
تو را در بازی کشتند
نویسنده: الن راسکین
مترجم: آیدا پورنگ‌فر
ناشر: خزه
روزنامه‌فروش
نویسنده: وینس واتر
مترجم: پروین علی‌پور
ناشر: نشرچشمه
وقتی به من می‌رسی
نویسنده: ربکا استید
مترجم: کیوان عبیدی آشتیانی
ناشر: افق
خانم فریزبی
نویسنده: رابرت ابراین
نویسنده: پرستو پورگیلانی
ناشر: پیدایش
هیتی، عروسک یک‌صد ساله
نویسنده: راشل فیلد
مترجم: محمد قصاع
ناشر: محراب قلم
برآورنده‌ی آروز
نویسنده: بیل بریتین
مترجم: ناهید قهرمانی
ناشر: نشرچمشه
موش کوچولو
نویسنده: کیت دی کاملیو
مترجم: حسین ابراهیمی (الوند)
ناشر: افق
قول شرف
نویسنده: ماریون دین بوئر
مترجم: پروین علی‌پور
ناشر: نشرچشمه
چشم‌انداز شنبه‌ها
نویسنده: ای ال کونینزبرگ
مترجم: شهلا انتظاریان
ناشر: پیدایش
ستاره‌ها را بشمار
نویسنده: لوییس لری
مترجم: پروین علی‌پور
ناشر: افق
بن‌بست نورولت
نویسنده: جک گانتوس
مترجم: کیوان عبیدی آشتیانی
ناشر: افق
با کفش‌های دیگران راه برو
نویسنده: شرون کریچ
مترجم: کیوان عبیدی آشتیانی
ناشر: نشرچشمه
نیروی برتر لاکی
نویسنده: سوزان پاترون
مترجم: آنیتا یارمحمدی
ناشر: پیدایش
خانه‌ی خودمان
نویسنده: سینتیا کادوهاتا
مترجم: شقایق قندهاری
ناشر: افق
ماه بر فراز مانیفست
نویسنده: کلر وندرپول
مترجم: کیوان عبیدی آشتیانی
ناشر: افق
آخرین گودال
نویسنده: لوییس سکر
مترجم: حسین ابراهیمی (الوند)
ناشر: قدیانی
***
شما کدام‌یک از این کتاب‌های خوب را خوانده‌اید؟ اگر بخواهید کتاب جدیدتان را از این فهرست انتخاب کنید سراغ کدام‌یک از آن‌ها می‌روید؟
یک پاسخ
هفته کتاب گرامی‌باد