مقاله امروز به طور ویژه برای خود نوجوانها است؛ البته والدین نیز می‌توانند برای درک بیشتر فرزندان نوجوان خود این مطلب را مطالعه کنند. همیشه گفته‌ایم که سال‌ها نوجوانی، سال‌های شکل‌گیری هویت نوجوان است. نوجوان معمولا به‌صورت ناخودآگاه هویت و شخصیت خود را در این دوره از زندگی‌اش شکل می‌دهد؛ اما چقدر بهتر خواهد بود اگر تغییرات هویتی و شخصیتی این دوره، همراه با آگاهی و خودشناسی انجام شوند.
هدف از مقاله امروز بررسی این موضوع است. اگر به عنوان یک نوجوان همیشه می‌خواستید بدانید که در دوره نوجوانی چطور می‌توان با دانش و آگاهی شخصیت خود را شکل داد و هویتی مستقل از والدین و دیگران به دست آورد، این مطلب برای شما است.
اهمیت شکل‌گیری هویت و شخصیت در نوجوانی
اولین سوالی که باید به آن جواب داد، آن است که چرا باید در دوره نوجوانی با آگاهی روی شکل‌گیری شخصیت و هویت مستقل خود تمرکز کنیم؟ خیلی از افراد بدون توجه به این موضوع تا سنین بالا پیش می‌روند؛ اما آیا داشتن خودشناسی و یک شخصیت قوی می‌تواند تفاوتی در زندگی ما ایجاد کند یا خیر؟
پاسخی که متخصصان در این زمینه ارائه داده‌اند چنین است: «داشتن تصوری درست از هویت خود و خودشناسی می‌تواند روی تصمیم‌گیری‌های بزرگ زندگی ما تاثیر مستقیم داشته باشد. از انتخاب غذای موردعلاقه گرفته تا تصمیم‌گیری برای انتخاب شریک زندگی، همگی تحت‌تاثیر آن هویتی هستند که ما از خود در ذهن داریم؛ آن شخصیتی که ما برای خود ساخته‌ایم.»
از دیگر دلایلی که می‌توان برای اهمیت خودشناسی و ساخت هویت شخصی در دوره نوجوانی نام برد، باید به موارد زیر اشاره کنیم:
- ساخت هویت مستقل و شناخت آن می‌تواند به شما در درک بهتر ارزشمندی وجودتان کمک کند.
- خودشناسی و ساخت یک شخصیت مستقل به شما کمک می‌کند که خودتان را هرطور که هستید بپذیرید.
- شناخت هویت شخصی خود به شما کمک می‌کند که به نقاط قوت خود افتخار کنید و همین‌طور با تشخیص نقاط ضعف، به بهبود آن‌ها کمک کنید.
- اصلا درک درست داشتن از هویت شخصی کمک می‌کند که نقاط ضعف خود را خیلی راحت‌تر تشخیص دهید.
آیا توانسته‌ایم هویتی مستقل برای خود بسازیم؟
تا قبل از خواندن این مقاله، احتمالا بدون آگاهی کافی هویت و شخصیتی مستقل برای خود شکل داده‌اید؛ اما بعد از خواندن این مطلب بینشی مناسب درباره آن چه ساخته‌اید و آن چه که باید بسازید دست خواهید یافت. برای اینکه بدانیم آیا ما هویتی مستقل و مطلوب برای خود درست کرده‌ایم یا، بهتر است که سوالات زیر را از خود بپرسیم:
- آیا برای خوشحال کردن دیگران به آن‌ها بله می‌گویید؟ هرچند که این کار گاهی اوقات واجب است، اما انجام همیشگی آن می‌تواند استقلال شخصیتی شما را زیر سوال ببرد.
- نقاط قوت و استعدادهای من چیست؟ آیا شما درک درستی از توانایی‌ها، استعدادها و به طور کلی نقاط قوت خود دارید؟ برای خودشناسی علاوه بر شناخت این نقاط، باید توانایی استفاده از آن‌ها را نیز داشته باشید.
- چه چیزی می‌تواند من را شاد کند؟ شناخت اینکه چه چیزی برای شما لذت بخش است و چه چیزی می‌تواند موجب آرامش شما شود بسیار مهم است. برای شناخت بهتر خود باید این موارد را شناسایی کنید.
- چه چیزهایی برای من ارزش دارند؟ هر کس ارزش‌های شخصی خودش را دارد که البته باید مطابق با همان ارزش‌ها زندگی کند. برای شناخت خود لازم است که ارزش‌هایی را برای خود تعیین کنید.
- آیا انتخاب‌های من به خواست خودم است؟ انتخاب‌های شما باید در راستای خواسته‌های خودتان باشد و نه در راستای خواسته‌های خانواده، جامعه یا دیگران؛ در غیر این صورت نمی‌توان هویتی مستقل برای خود در نظر گرفت.
چه چیزهایی می‌توانند بر خودآگاهی ما تاثیر بگذارد؟
اگر نتوانسته‌اید به سوالات بالا پاسخ دهید، هیچ اشکالی ندارد. خیلی از افراد دچار این مشکل هستند. برای اینکه بتوانید به درک درست و بهتری از چیزهایی که ممکن است شخصیت شما را شکل دهند برسید، باید به عواملی که در ادامه برای شما مطرح خواهیم کرد نیز توجه کنید:
فردیت
فردیت به آن معناست که شما در طول زمان، شخصیتی کاملات متفاوت از دیگران برای خود شکل می‌دهید؛ یعنی رفتارها، گفتار، عادات و ویژگی‌های متفاوتی از دیگران دارید. این موارد از زمان کودکی شکل می‌گیرند و در دوران نوجوانی به اوج خود می‌رسند.
وابستگی
وابستگی هر فرد در ابتدای زندگی به والدینش است. در صورتی که این وابستگی به شکل نادرست و به دلیل رفتارهای نادرست والدین شکل بگیرد، در بزرگسالی می‌تواند بر موارد بسیاری از جمله روابط عاطفی تاثیر منفی بگذارد.
تعلق
از نیازهای هر انسان آن است که به چیزی، کسی یا جایی احساس تعلق داشته باشد. حال برای به دست آوردن این حس، فرد ممکن است در هر محیطی چهره‌های متفاوتی را از خود نشان دهد. این کار هرچند گاهی نیاز است، اما خارج شدن آن از کنترل می‌تواند باعث شکل‌گیری شخصیتی چندگانه برای شما شود.
چطور به خودآگاهی قدرتمندی برسیم؟
اکنون که می‌دانیم چرا خودآگاهی مهم است و چه عواملی به خودآگاهی ما وابسته هستند، باید بدانیم که چطور می‌توان به خودآگاهی رسید و در نهایت، شخصیت و هویتی مستقل در دوره نوجوانی برای خود شکل داد. انجام کارهایی که در ادامه برای شما توضیح خواهیم داد، می‌تواند کمک‌کننده باشد:
ارزش‌های خود را تعیین کنید
اولین قدم آن است که برای خود ارزش‌هایی را تعیین کنید؛ یعنی بگویید چه چیزی از نظر شما درست و چه چیزی از نظر شما غلط است و سپس به همان‌ها پایبند باشید. البته این موارد در طول زمان با افزایش دانش و آگاهی شما تعیین خواهند کرد.
خودتان مسیر زندگی را انتخاب کنید
بسیار اهمیت دارد که خودتان برای زندگی خودتان انتخاب کنید. انتخاب‌های شما باید در راستای خواسته‌ها، نیازها، خط قرمزها و سلامت روان خودتان باشد. البته باید توجه داشته باشید که این انتخاب‌ها رنگ و بوی خودشیفنگی و خودخواهی به خود نگیرند.
زمانی را برای تنها بودن داشته باشید
تنها بودن همیشه هم بد نیست؛ همان‌طور که برای شناخت دیگران با آن‌ها زمان می‌گذرانیم، برای شناخت خودتان نیز به زمان نیاز داریم، اما تنهایی. دور ماندن و گوشه‌گیری گاه نه تنها بد نیست، بلکه می‌تواند مقدمه‌ای برای رشد باشد.
برای رسیدن به ایدآل‌های خود برنامه‌ریزی کنید
همه ما بدون شک نقاط ضعفی در شخصیت و نفس خود احساس می‌کنیم که باعث می‌شوند ما از آن تصویر ایدئالی که از خود در ذهن داریم دور شویم. فکر کردن به این موضوع شاید در ابتدا کمی ترسناک باشد، اما در ادامه کمک می‌کند که ما برای رسیدن به تصویر ایدئال خود برنامه‌ریزی کنیم.
از دیگران کمک بگیرید
مسیر رشد و شکل‌گیری هویت را نباید تنهایی طی کنید. در این مسیر باید از والدین و به‌خصوص از افراد متخصص کمک بگیرید. زمانی که احساس ناامیدی و شکست دارید یا اینکه فکر می‌کند جواب سوالی را پیدا نکرده‌اید، بهتر است که به متخصصان مراجعه کنید و از آن‌ها برای رشد بهتر کمک بگیرید.
کلام آخر
در این مقاله از وبسایت نوجوانها برای شما از مراحل شکل‌گیری و رشد شخصیتی و هویتی در دوره نوجوانی صحبت کردیم. دوره نوجوانی برای شکل‌گیری هویت مستقل افراد بسیار مهم است و به همین دلیل باید آن را بسیار جدی گرفت. امید آن است که مطالب این مقاله بتواند کمک کوچکی به نوجوان باشد تا بتوانند به خودآگاهی و خودشناسی برسند.
در آخر، بد نیست که نظر شما را نیز جویا شویم؛ به نظر شما دیگر چه عواملی می‌توانند در شکل‌گیری شخصیت نوجوانان تاثیرگذار باشند؟ تجربه و دانش خود را با ما نیز به اشتراک بگذارید.
