وقتی پروین اعتصامی نوجوان بود

نام من رخشنده اعتصامی است. شما مرا به نام پروین اعتصامی می شناسید. من در 25 اسفند ماه سال 1285 شمسی در تبریز به دنیا آمدم. نام مادرم اختر فتوحی است .و پدرم میرزا یوسف اعتصامی . پدرم از مردم آشتیان بود که در جوانی به خاطر شغلش به تبریز آمده بود.من تنها دختر خانواده بودم و چهار برادر داشتم.

نقش پدر درشکوفایی این استعداد

در 6 سالگی همراه خانواده به تهران آمدم. شغل پدرم نویسندگی و مترجمی بود .او امتیاز اولین چاپخانه و انتشار مجله ادبی در ایران را داشت. خانه ی ما همیشه از شاعران و نویسندگان بزرگ و ادب دوست پر بود. به همین دلیل از کودکی به مطالعه کتاب های مختلف به خصوص شعر و شاعری علاقه مند بودم. پدرم استعدادم را در شعر و ادبیات درک کرده بود. مرا از 5 سالگی با خواندن کتاب های شاعران بزرگ با وزن شعر ها و شیوه های یادگیری آن ها آشنا کرد.

از یازده سالگی با دیوان اشعار فردوسی، نظامی، مولوی، ناصرخسرو، منوچهری، انوری و فرخی که همه از شاعران بزرگ زبان فارسی هستند، آشنا شدم. برای تمرین شعر گفتن، پدر گاهی شعر های قدیمی را به من می داد و از من می خواست تا هم قافیه این شعرها یا مثل آن ها را بگویم.

اولین اثر پروین اعتصامی

  زبان فارسی و عربی را با کمک معلم های خصوصی در منزل یاد گرفتم. از  کمک استادان بزرگی مثل ” ملک الشعرای بهار و دهخدا ” که از آشنایان و دوستان خانوادگی پدرم بودند هم در یادگیری اصول شعر و شاعری استفاده می کردم. هیچ گاه  استقبال گرم پدر از شعر های کودکانه ام را که از سن هشت سالگی شروع کردم از یاد نمی برم. دوازده ساله بودم که شعری به نام ” ای مرغک ” را سرودم. بعضی از بیت های آن چنین بود:

 ای مُرغک خُرد، ز آشیانه     پرواز کن و پریدن آموز

         تا کی حرکات کودکانه؟       در باغ و چمن چمیدن آموز  

              رام تو نمی شود زمانه        رام از چه شدی؟ رمیدن آموز …

تحصیلات پروین اعتصامی

در ادامه برای تحصیلات و آموختن زبان انگلیسی وارد مدرسه خصوصی “ایران کلیسا ” شدم . با موفقیت در سال 1303 فارغ التحصیل شدم. در جشن پایانی مقاله ای به نام ” زن و تاریخ”خواندم. که در ارتباط با وضع نامناسب اجتماعی، بی سوادی و بی خبری زنان ایران بود . که بسیار مورد توجه مدیر مدرسه قرار گرفت. بعد از اتمام تحصیلات در همان مدرسه به تدریس زبان انگلیسی مشغول شدم.

پروین اعتصامی در نوزدهم تیرماه ۱۳۱۳ با پسر عموی پدرش فضل‌الله اعتصامی (رئیس شهربانی کرمانشاه) ازدواج ناموفقی داشت. یک سال بعد از جدایی،  در کتاب خانه دانش سرای عالی به عنوان کتاب دار به مشغول به کار شد.

او به تشویق ملک‌الشعرای بهار در سال ۱۳۱۵ دیوان شعر خود را منتشر کرد. این دیوان شامل بیش از صد و پنجاه قصیده، قطعه، غزل و مثنوی که او تا قبل از 30 سالگی سروده بود می شد.مردم استقبال زیادی از اشعار او کردند . بسیاری باور نمی کردند که آن ها را یک زن سروده است. استادان معروف آن زمان مانند دهخدا و علامهء قزوینی هر کدام مقاله هایی درباره اشعار او نوشتند و شعر و هنرش را ستودند.

تیشه ای بود که شد باعث ویرانی من             پدر آن تیشه که بر خاک تو زد دست اجل…

دست اجل …

دیوان پروین شامل ۲۴۸ قطعه شعر می‌باشد . از آن میان ۶۵ قطعه به صورت مناظره است. اشعار پروین اعتصامی بیش تر در قالب قطعه های ادبی است. که موضوعات اجتماعی را با نگاه انتقادی به تصویر کشیده‌ است. پروین اعتصامی بعد از کسب افتخارات فراوان ؛ و درست در زمانی که برادرش – ابوالفتح اعتصامی – دیوانش را برای چاپ دوم آن حاضر می کرد؛ ناگهان در روز سوم فروردین 1320 بستری شد . سر انجام در نیمه شب شانزدهم فروردین 1320 در سن 35 سالگی در آغوش مادرش چشم از جهان فرو بست .او در کنار آرامگاه پدرش در شهر قم به خاک سپرده شد.

اشک یتیم

روزی گذشت پادشهی از گذرگهی

فریاد شوق بر سر هر کوی و بام خاست

پرسید زان میانه یکی کودک یتیم

کاین تابناک چیست که بر تاج پادشاست

آن یک جواب داد چه دانیم ما که چیست

پیداست آنقدر که متاعی گرانبهاست

نزدیک رفت پیرزنی کوژپشت و گفت

این اشک دیدهٔ من و خون دل شماست

ما را به رخت و چوب شبانی فریفته است

این گرگ سال هاست که با گله آشناست

آن پارسا که ده خرد و ملک، رهزن است

آن پادشا که مال رعیت خورد گداست

بر قطره سرشک یتیمان نظاره کن

تا بنگری که روشنی گوهر از کجاست

پروین، به کجروان سخن از راستی چه سود

کو آنچنان کسی که نرنجد ز حرف راست