روند پرداخت‌ها از طریق موبایل، در بسترهای مختلف به سرعت در حال رشد است و پیش‌بینی می‌شود تا انتهای سال ۲۰۱۶ حدود ۴٫۸ میلیارد نفر در کل دنیا به استفاده از تلفن همراه روی آورند…
روند پرداخت‌ها از طریق موبایل، در بسترهای مختلف به‌سرعت در حال رشد است. این روند از چه زمانی شروع شد و با رشد آن چه تغییری در راه است؟ پیش‌بینی می‌شود تا انتهای سال ۲۰۱۶ حدود ۴٫۸ میلیارد نفر در کل دنیا به استفاده از تلفن همراه روی آورند. گزارشی که به‌تازگی منتشر شده نشان می‌دهد در سال گذشته میلادی ۳۹ درصد کاربران آمریکایی تلفن همراه، حداقل یک پرداخت را با موبایل انجام داده‌اند. این عدد در سال ۲۰۱۴ حدود ۱۴ درصد بوده است و می‌تواند در سال ۲۰۱۷ به ۷۰ درصد برسد. با توجه به این رشد غیرعادی و البته لحاظ نفوذ تلفن همراه در بین مردم، انتظار می‌رود که صنعت پرداخت سیار و استارتاپ‌های وابسته به آن هم با توجه به تقاضای کاربران، رشد چشم گیری داشته باشد. اما این صنعت در حال حاضر چقدر بزرگ است و باید چه انتظاری از گسترش ابعاد آن در آینده داشته باشیم؟
تاریخچه پرداخت همراه
در تمام تاریخ، انسان از روش‌های پرداخت مختلفی برای به‌دست آوردن مایحتاجش استفاده کرده است. از مبادله کالا‌به‌کالا احشام، پوست حیوانات و غلات، تا جایگزین شدن طلا، سکه‌های فلزی، اسکناس و سایر اوراق بهادار، کارت‌های شارژ، کارت‌های اعتباری و نهایتا سیستم‌های پرداخت الکترونیکی. در روند تکامل همه این روش‌ها ما آدم‌ها سعی کرده‌ایم راحتی و معامله ساده را مدنظر قرار دهیم تا روشی بهتر را به کار ببندیم. این تغییرات در طول زمان اعمال شد و نهایتا در اوایل قرن بیستم، کارت‌های شارژ ارایه شدند. با این که اولین بار «ادوارد بلامی» (Edward Bellamy) در سال ۱۸۸۷ به چنین چیزی اشاره کرده بود، اما اولین کارت شارژ در سال ۱۹۲۱ به مشتریان «وسترن یونیون» عرضه شد. مدت کوتاهی پس از آن، بسیاری از مراکز اقتصادی و حتی خدماتی، اقدام به عرضه کارت‌های شارژ به مشتریانشان کردند که نیاز آن‌ها به مراجعه مکرر به شعبه اصلی بانکشان، مرتفع شود.
ماجرا در سال ۱۹۵۰ شکل جدی تری به خود گرفت و در سال ۱۹۵۸ اولین کارت اعتباری مدرن با نام BankAmericard عرضه شد که بعدها در ۱۹۷۷ به Visa تغییر نام داد. از آن زمان به بعد، تکنولوژی به‌سرعت در ارایه خدمات پرداخت بهینه و سریع به کار گرفته شد و در اواخر دهه ۷۰ تا میانه دهه ۸۰، سیستم «ویدیوتکس» (Videotex) (سیستمی مشابه تله‌تکست که ارتباط دوطرفه در آن فراهم بود) برای ارتباطات به بسترها اضافه شد. سپس در ۱۹۹۴ سیستم بانکداری و پرداخت آنلاین ایجاد شد و Mobile Web Payment یا WAP در ۱۹۹۷ به ثمر نشست و حالا هم در موج خروشان اپلیکیشن‌های پرداخت موبایلی هستیم. با در نظر گرفتن موارد یاد‌شده، در ادامه به تعدادی از مهم‌ترین اتفاقات در حوزه پرداخت الکترونیک که ما را به نقطه فعلی در قرن ۲۱ رسانده‌اند، اشاره می‌کنیم:
۱۹۸۳: «دیوید چاوم» (David Chaum) یک رمزنگار آمریکایی، کار روی یک پول دیجیتال را شروع کرد که به اختراع فرمولی برای ایجاد الگوریتم RSA منجر شد که هنوز هم در رمزنگاری وب مورد استفاده قرار می‌گیرد. این شروعی برای «ارز رمزپایه» (cryptocurrency) بود.
۱۹۹۴: در این سال اولین پرداخت آنلاین بابت یک پیتزای پپرونی و قارچ از پیتزا هات (Pizza Hut) انجام شد. البته ادعاهای زیادی به عنوان ‘اولین’ در این خصوص وجود دارد که مورد یاد شده مهم‌ترین آن‌هاست.
۱۹۹۸: سایت PayPal در این سال تاسیس شد.
۱۹۹۹: در این سال به لطف اریکسون و «تلنور موبیل» (Telnor Mobil)، امکان استفاده از تلفن‌های همراه به عنوان بلیت سینما به وجود آمد.
۲۰۰۳: در این سال، ۹۵ میلیون کاربر تلفن همراه در کل دنیا، پرداختشان را با تلفن همراه انجام دادند.
۲۰۰۷: آیفون و سیستم عامل اندروید در این سال معرفی و عرضه شدند.
۲۰۰۸: «بیت‌کوین» (Bitcoin) اختراع شد.
۲۰۱۱: گوگل، Google Wallet را ارایه کرد.
۲۰۱۴: در این سال Apple Pay معرفی شد و یک سال پس از آن Android Pay و Samsung Pay هم معرفی و عرضه شدند.
۲۰۲۰: پیش‌بینی می‌شود ۹۰ درصد از کاربران تلفن هوشمند حداقل یک پرداخت موبایلی را تا این سال انجام داده باشند. انتظار می‌رود حجم مبادلات انجام شده با این روش در سال ۲۰۱۷ به ۶۰ میلیارد دلار برسد.
انواع پرداخت‌های همراه
یک روش، پرداخت از طریق درگاه سایت‌های فروش آنلاین است که در آن‌ها مشتری از طریق مرورگر، سایت را باز کرده، کالاها یا خدماتی را انتخاب می‌کند و پس از تکمیل سفارش، پرداخت را انجام می‌دهد. در این پرداخت مشتری با کمک رمزش پرداخت را به انجام می‌رساند. برای توضیح نوع دیگر، می‌توان به یک مثال عملی مثل خرید از طریق اپلیکیشن موبایلی جایی مثل استارباکس اشاره کرد؛ اما پرداخت نهایی را می‌توان از طریق سرویسی مثل PayPal انجام داد که اطلاعات به‌صورت غیرمستقیم و با واسطه PayPal انجام می‌شوند. نمونه‌هایی مثل Venmo هم هستند که پرداخت‌ها از طریق آن‌ها به‌صورت نقطه‌به‌نقطه از طریق ابزار کاربر انجام می‌شوند. بد نیست بدانید تنها از طریق Venmo در ژانویه‌ی سال جاری میلادی بیش از یک میلیارد دلار پول جابجا شده است. اما استفاده از BLE یا Bluetooth Low Energy هم روشی دیگر است که پرداخت‌ها می‌تواند با کمک آن هم انجام شود.
PayPal با کمک تکنولوژی iBeacon از این روش برای امنیت بیش تر حساب‌های کاربرانش بهره می‌برد. سرانجام، تکنولوژی NFC یا Near Field Communication با ورود به ابزارهای کاربران اجازه می‌دهد اطلاعات به‌صورت مستقیم منتقل و پرداخت‌ها به‌سرعت انجام شود. از این تکنولوژی در Android Pay ،Apple Pay و Samsung Pay پشتیبانی می‌شود. اغلب فروشندگان از تکنولوژی‌های BLE و NFC و از طریق فرستنده‌ها و برچسب‌های NFC برای اتصال به موبایل‌ها استفاده می‌کنند. با کمک بلوتوث، ارتباط با ابزار کاربران در فواصلی دورتر در محیط ممکن خواهد بود و به این ترتیب مشتریان می‌توانند تخفیف‌ها و کوپن‌های تخفیفی را که از طرف فروشگاه برایشان ارسال می‌شود دریافت کنند. اما در NFC، تنها برای ارتباطات یک‌به‌یک و فوری استفاده می‌شود و فاصله کم تری برای انجام عملیات لازم است.
انقلابی در سیستم‌های پرداخت همراه
پرداخت‌های همراه به سرعت در حال تحول هستند. در حال حاضر شرکت‌های زیادی در این صنعت، به کمک تکنولوژی‌های پیشرفته، به مشتریان و کسب و کارها خدمات و سرویس‌هایی رقابتی ارایه می‌دهند که روال پرداخت‌ها را با کمک تلفن‌های همراهشان با راحتی بیش تری انجام دهند. برای مثال گوگل اخیرا از اپلیکیشن Hands Free رونمایی کرد. در این اپلیکیشن مثل اغلب اپلیکیشن‌های پرداخت موبایلی، از بلوتوث یا وای‌فای استفاده می‌شود. جز این که با کمک این اپلیکیشن شما می‌توانید بدون خارج کردن موبایل از کیف یا جیبتان، پرداخت را انجام دهید. گوگل در این اپلیکیشن با شناسایی الگوی راه رفتن و حرکت بدن شما، شناساییتان می‌کند و احراز هویت برای نهایی‌کردن پرداخت، از این طریق انجام می‌شود.
هم زمان، موسسات بانکی بزرگ دنیا مثل JPMorgan Chase ،Bank of America ،Wells Fargo & Co و U.S Bancorp، در سرمایه‌گذاری‌ای مشترک که clearXchange نام‌گذاری شده، به مشتریان یکدیگر اجازه می‌دهند پرداخت‌ها بین زیرمجموعه‌های این موسسات، بلادرنگ و به صورت سیار اعمال شود. بهعلاوه، آزمایشاتی در گوگل در حال انجام است که نتیجه آن‌ها بر سرعت، راحتی و امنیت پرداخت‌های همراه و موبایلی در آینده نزدیک تاثیر خواهد گذاشت. زمانی که از «پرداخت» به عنوان یک قابلیت جانبی نام برده می‌شود، اپل، اندروید و سامسونگ چندان هم جای پای محکمی ندارند. در حال حاضر شرکت‌های بسیاری در عرصه تکنولوژی، در حال عرضه بسترهای پرداخت موبایلی خودشان هستند. در آینده نه‌چندان دور باید منتظر ورود گجت‌های پوشیدنی به این عرصه باشیم.
تصور نکنید پرداخت‌های موبایلی تنها به تلفن هوشمند یا تبلت شما محدود می‌شوند. انتظار می‌رود امکان انجام پرداخت‌ها از طریق ابزارهای پوشیدنی مثل دستبندها یا ژاکت‌های هوشمند در آینده نزدیک، عملی شود. بلومبرگ پیش‌بینی کرده که تا سال ۲۰۱۹ ارزش تراکنش‌هایی که به صورت مستقیم از طریق روش‌های پرداخت با تلفن هوشمند انجام شده‌اند به رقم ۲۱۰ میلیارد دلار خواهد رسید. این رقم در سال ۲۰۱۵ تنها ۸٫۷ میلیارد دلار بود؛ این به معنی ورود فروشگاه‌های زنجیره‌ای بزرگ و حتی بانک‌ها به عرصه رقابت با Apple Pay و Android Pay است. به نظر می‌رسد ورود رقبای بیش تر در این حوزه، بهبود روش‌ها و سرعت بیش تر انجام تراکنش‌ها را با کمک ابزارهای متنوع‌تر در برخواهد داشت.
بهعلاوه نشانه‌هایی هم از ورود پول دیجیتال به دنیای پرداخت‌های موبایل دیده می‌شود. تکنولوژی پشت بیت‌کوین، این نوآوری را به یکی از مهم‌ترین و قابل‌اتکاترین پول‌های دیجیتال را ساخته است. در واقع انتظار می‌رود این پول رمزنگاری‌شده، کل صنایع اقتصادی را مختلف متحول کند. شاید به همین خاطر است که از همین‌حالا شرکتی مثل Movile در حال ارزیابی پتانسیل بیت‌کوین برای استفاده در پرداخت‌های درونبرنامهای بازی‌هایش است. در این میان، شبکه‌های اجتماعی و حتی اپلیکیشن‌های پیام‌رسان هم به این عرصه وارد شده‌اند. شما می‌توانید به‌‌طور مستقیم در یک شبکه اجتماعی مثل فیسبوک نسبت به خرید یک محصول اقدام کنید.
بزرگ‌داده‌ها (Big Data)، فرستنده‌ها و حسگرها هم اینک برای کمک به فروشندگان برای جذب مشتریان بیش تر آماده‌اند. با کمک Big Data فروشنده‌ها و شرکت‌های خرده‌فروش، امکان ارسال کوپن‌های هدفمند به مشتریان بالقوه‌تر را خواهند داشت و حتی می‌توانند از پیشنهاد پرداخت با روش‌های پیشرفته‌تر برای هر مشتری هم بهره ببرند. آیین‌نامه‌های یکپارچه می‌توانند روند استانداردسازی را راهبری کنند. در حال حاضر هیچ استاندارد جهانی یکپارچه‌ای در حوزه پرداخت‌ها وجود ندارد؛ اما فشارهایی برای ایجاد یک تکنولوژی استاندارد و همه‌گیر در کل دنیا وجود دارد. این مساله می‌تواند مسیر را برای صدور پروانه‌ها و مجوزهای لازم برای ارائه‌دهندگان چنین خدماتی در کل دنیا تغییر دهد که حرکتی مثبت خواهد بود.
با توجه به وجود شرکت‌هایی مثل Venmo و هزاران شرکت دیگر مثل Square که در حال پردازش میلیون‌ها تراکنش و میلیاردها دلار هستند، در صورت عدم مهار صنعت پرداخت‌های موبایل، ممکن است با هرج‌و‌مرج‌هایی در این صنعت مواجه شویم. البته جا برای تمامی مدعیان این عرصه وجود دارد. اما پیش از بروز هرج‌و‌مرج یاد شده، بسیاری از مشکلات -مانند مشکلات امنیتی- باید مرتفع شوند. به هرحال با توجه به سرعت رشد و تحول در این حوزه، روند تکامل باید بهینه و مطلوب پیش رود که این موضوع جذاب تا سال ۲۰۲۰ -که بیش از ۹۰ درصد از صاحبان تلفن‌های هوشمند جذب آن شده‌اند- به بلوغ و ثباتی قابل‌اعتماد رسیده باشد.
