هیچ کس دلش نمی‌خواهد که تحقیر شود، چه بزرگسال باشد و چه نوجوان و چه حتی کودک؛ همه دوست دارند که احترامشان به بهترین شکل حفظ شود. اگر نوجوان هستید بدون شک احتمال دارد که بارها توسط والدین و حتی دیگران تحقیر شده باشید، اگر پدر یا مادر هستید نیز بدون شک احتمال دارد که ناخواسته به فرزند خود احساس حقارت داده باشید.
سوال اینجاست که آیا تحقیر می‌تواند عواقب و پیامدهای منفی به همراه داشته باشد؟ قطعا همین‌طور است. تحقیر نوجوانان و شکستن آن‌ها می‌تواند عواقب جبران‌‌ناپذیری برای شخصیت آن‌ها به همراه داشته باشد و در شکل‌گیری هویت آن‌ها خلل ایجاد کند. در این مطلب از نوجوانها می‌خواهیم به همین موضوع بپردازیم؛ با ما همراه باشید.
تحقیر نوجوانان به چه معناست؟
قبل از هر چیز باید این موضوع را مشخص کنیم که منظور از تحقیر نوجوانان چیست و چه چیزهایی را می‌توان مصداق تحقیر در نظر گرفت. خیلی از رفتارها توسط والدین و اطرافیان در دایره تحقیر کردن قرار نمی‌گیرند، اما همچنان می‌توانند پیامدهای منفی برای نوجوان به همراه داشته باشند و حساسیت او را برانگیزند.
از جمله مهم‌ترین مصادیق تحقیر نوجوانان باید به موارد زیر اشاره کنیم:
- عدم اجازه صحبت به نوجوان و سرکوب اظهار نظرهای او در هر موقعیتی
- تصمیم‌گیری به جای نوجوان برای زندگی او به بهانه دلسوزی و آینده‌نگری
- عدم دخالت دادن نوجوان در امور مهم خانوادگی و نادیده گرفتن خواست او
- عیب‌جویی بیش از اندازه از نوجوان و انتقادهای شدید در هر حالتی
- خرد کردن شخصیت نوجوان در میان جمع به هر شکل و نحوی
- گله و شکایت از رفتارهای نوجوان پیش نزدیکان و از بین بردن غرور او
- مقایسه کردن دائمی نوجوان با دیگران و سرکوفت زدن به او
- توهین و فحاشی به نوجوان، فریاد زدن سر نوجوان و غیره…
پیامدهای تحقیر نوجوانان چیست؟
حال که می‌دانیم چه چیزهایی در زمره تحقیر و توهین به شخصیت نوجوان به حساب می‌آیند، وقت آن رسیده است که نگاهی به پیامدها و عواقبشان نیز داشته باشیم. نتایج تحقیر نوجوان گاه خرد و گذرا هستند و گاهی هم می‌توانند برای کل زندگی‌اش او را تحت تاثیر قرار دهند. همچنین بد نیست بدانید که بسیاری از پیامدهای تحقیر نوجوان به یکدیگر وابسته هستند، برخی موجب بروز برخی دیگر می‌شوند و گاه یکدیگر را تشدید می‌کنند.
مهم‌ترین عواقب تحقیر نوجوان به شرح زیر است:
1. از بین رفتن اعتماد به نفس
اولین و مهم‌ترین پیامد تحقیر نوجوان، شکستن اعتماد به نفس اوست. از بین رفتن اعتماد به نفس نوجوان می‌تواند در تمام ابعاد زندگی او تاثیر مخرب داشته باشد و او را از بسیاری از پیشرفت‌ها محروم کند.
2. ابتلا به افسردگی
نوجوان با تحقیر دائمی سرخورده خواهد شد و احساس بی‌ارزشی خواهد کرد. همین باعث می‌شود که ترجیح بدهد هیچ کاری نکند، گوشه نشین شود، قدمی برای بهبود زندگی بر ندارد و در نهایت دچار شکست‌های پیاپی در زندگی شود.
3. عدم هدفمندی در زندگی
افسردگی ناشی از تحقیر نوجوان می‌تواند انگیزه او را برای پیشرفت از بین ببرد. از آنجایی که نوجوان خودش را بی‌ارزش احساس می‌کند، به همین دلیل برای انجام هیچ کاری رمق و شوق نخواهد داشت و همیشه ناامید است.
4. تنهایی و انزوا
نوجوان‌هایی که همیشه مورد خشونت و تحقیر قرار می‌گیرند، اکثرا بسیار تنها هستند، زیرا اعتماد به نفس کافی برای ارتباط با دیگران را ندارند. به همین دلیل ترجیح می‌دهند از همه دور باشند و این کار موجب انزواطلبی آن‌ها خواهد شد. همچنین این موضوع می‌تواند اجتماع‌گریزی را نیز در نوجوان تحریک کند.
5. کاهش تمرکز و یادگیری
خیلی اوقات تحقیر نوجوانان می‌تواند منجر به نشخوار فکری در آن‌ها شود. همین نشخوار فکری می‌تواند تمرکز آن‌ها را از بین ببرد و کاری کند که یادگیری آن‌ها افت کند. با افت یادگیری، نمرات او در مدرسه کم شده و از این طریق نیز سرخورده خواهند شد.
6. پرخاشگری و نفرت از اطرافیان
تحقیر نوجوان می‌تواند موجب بروز عقده‌های بسیار در درون او شود. نوجوان با هر بار تحقیر بیشتر از کسی که او را تحقیر کرده متنفر می‌شود و این کار می‌تواند موجب از بین رفتن ارتباط او با والدین و اطرافیانش شود.
7. میل به خودکشی
در نهایت، اگر پیامدهای مذکور که پیش‌تر به آن‌ها اشاره کردیم بیشتر از حد تحمل نوجوان زیاد شوند و همچنین برای مدتی طولانی از جانب والدین ادامه پیدا کنند، احتمال بسیاری وجود دارد که نوجوان برای رهایی از تمام فشارها، دست به خودکشی بزند.
چند توصیه برای نوجوانانی که تحقیر را تجربه می‌کنند
این مقاله هم برای والدین است و هم برای نوجوانان. اگر به عنوان یک نوجوان مدام در حال تجربه تحقیر از جانب والدین یا دیگر اطرافیان خود هستید، بدانید که ما شما را درک می‌کنیم. برای اینکه بتوانید حرکتی مثبت در جهت بهبود حال خود بردارید، بد نیست که نکات مهم زیر را به یاد داشته باشید:
- اولین و ساده‌ترین قدم برای شما آن است که شروع به نوشتن کنید؛ هر چیزی را که تجربه کرده‌اید مو به مو بنویسید و تمامی افکار و احساسات خود را در نوشته خالی کنید. این کار می‌تواند بسیار شما را سبک کند.
- صحبت کردن با دوستان مورد اعتماد نیز یکی دیگر از راهکارهای خوب برای کاهش آسیب‌های ناشی از تحقیر است. کسی که بتواند شما را درک کند و به حرف شما گوش دهد، بدون شک می‌تواند به بهتر شدن حالتان نیز کمک کند.
- همچنین صحبت کردن با یک فرد بزرگتر از خودتان که آگاهی کافی را داشته باشد، می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد. اگر آن فرد شاهد تحقیر شما نیز باشد که چه بهتر؛ شما می‌توانید درباره جزئیات احساسات خود با آن‌ها صحبت کنید و از آن‌ها برای بهتر شدن حال خود کمک بگیرید.
- در نهایت، بهتر است که به مشاور مراجعه کنید. متخصصان روانشناس بدون شک می‌توانند بهترین راهکار برای شما باشند و شما را بهتر از هر کس دیگری درک کنند. مشاوران نه‌تنها می‌توانند به بهتر شدن حال شما کمک کنند، بلکه می‌توانند شما را برای داشتن رفتار درست در قبال کسی که تحقیرتان کرده راهنمایی کنند.
چند توصیه برای والدینی که عادت به تحقیر دارند
بدون شک هیچ پدر یا مادر دوست ندارد که خواسته یا ناخواسته فرزند خود را تحقیر کند و او را بشکند. خیلی اوقات والدین به دلیل ترس‌ها، نگرانی‌ها و عقده‌ها و خلاهای درونی خود دست به رفتار نادرست می‌زنند که نتیجه‌اش تحقیر نوجوان و آسیب وارد شدن به احساسات اوست. اگر حس می‌کنید که ناخواسته چنین رفتارهای اشتباهی از شما سر زده است، بد نیست که نکات زیر را به یاد داشته باشید:
- شما راهنمای نوجوان خود هستید، درباره زندگی او اظهار نظر نکنید.
- انتقادهای زیاد و بی‌جا بدون شک می‌تواند برای نوجوان مضر باشد، از این کار پرهیز کنید.
- یادتان باشد که نوجوان شما یک انسان مستقل است و می‌تواند انتخاب‌های خودش را داشته باشد.
- اگر دلسوز نوجوان خود هستید، تنها او را راهنمایی کنید، به جایش تصمیم‌گیری نکنید.
- هرگز نوجوان را در جمع تنبیه نکنید، در جمع به او تذکر ندهید، در جمع از او انتقاد نکنید.
- سعی کنید به جای کنترل‌گری و فرو رفتن در نقش والد، دوست و رفیق برای فرزند خود باشید.
- همیشه یادتان باشد که شما دانای کل نیستید و خیلی اوقات نیز ممکن است شما اشتباه کنید و حق با نوجوان باشد.
- به جای تمرکز روز نقاط ضعف نوجوان، از نقاط قوت و استعدادهای او صحبت کنید، سعی کنید خوبی‌هایش را پررنگ‌تر کرده و از او تعریف کنید.
- بیش از اندازه سخت‌گیر نباشید، نوجوان شما حق دارد که زندگی آزادانه اما در داخل چارچوب داشته باشد.
- اگر نوجوان شما از انجام کاری حس خوبی می‌گیرد، او را به انجام همان کار تشویق کنید.
- سعی کنید همیشه و در همه حال روی تقویت عزت نفس نوجوان خود تمرکز کنید.
کلام آخر
در این مقاله برای شما از پیامدهای تحقیر نوجوانان و عواقب این کار صحبت کردیم. ابتدا به مصداق‌های تحقیر نوجوانان پرداختیم و دیدیم که تحقیر کردن به چه معناست. همچنین در کنار تمام این موارد توصیه‌هایی را نیز برای نوجوانان قربانی تحقیر و والدینی که ناخواسته تحقیر می‌کنند ارائه دادیم. در نهایت بد نیست که نظر شما را نیز جویا شویم؛ به نظر شما تحقیر نوجوان دیگر چه پیامدهایی را به دنبال خواهد داشت؟ تجربیات خود را با ما نیز در میان بگذارید.
