کشف جمجمه های کریستالی در بقایای تمدن باستانی آمریکای مرکزی، در چند دهه اخیر به عنوان موضوعی پر رمز و راز با منبعی ناشناخته مورد بحث بوده است.
تاکنون تعداد انگشت‌شماری از این جمجمه های کریستالی کشف شده‌اند و تلاش‌های زبده‌ترین باستان‌شناسان برای مطالعه و بررسی آنان بی نتیجه بوده است. اینکه چه کسی، چه زمانی و چگونه این جمجمه ها را ساخته، از جمله سوالاتی هستند که با وجود گذشت چندین دهه از اکتشاف آنان، بی پاسخ باقی مانده‌اند. جمجمه کریستالی در تصاویر زیر، متعلق به موزه بریتانیا در لندن است که در ابتدا تصور می‌شد توسط آزتک‌ها (Aztec) یا سرخ‌پوست‌های باستانی در مکزیک ساخته شده باشد. اما مطالعات بیشتر بر روی این نمونه، نشان از جعلی بودن آنان داشت.
جمجمه های کریستالی ، آن‌چنان هم که در ابتدا تصور می‌شود، موضوعی واقعا مرموز و یا غیر معمول نیستند؛ چرا که هر ساله تعداد بسیاری از آنان توسط بریزیلی‌ها، چینی‌ها و آلمانی‌ها تولید می‌شود. اما در این میان، تعداد انگشت‌شماری از این جمجمه ها وجود دارند که در قرن اخیر، مورد توجه باستان شناسان، دانشمندان، روحانیون و مقامات موزه‌های مختلف سراسر جهان قرار گرفته‌اند.
جمجمه های کریستالی (بلورین)، ممکن است قدمتی چند ده هزار ساله داشته باشند!
به طور کلی، تعداد انگشت‌شماری از این جمجمه های کریستالی در مجموعه‌های خصوصی و عمومی وجود دارند. بعضی از آنان شفاف و برخی دیگر از جنس کوارتز دودی و یا رنگی هستند. همچنین تعدادی از این جمجمه های کریستالی ، در اندازه‌ی جمجمه انسان بوده و با جزئیات بسیار بالا طراحی شده‌اند، این در حالی‌ست که برخی دیگر دارای این خصوصیات نبوده و جزئیات کمتری در طراحی آن به کار رفته است. با این حال، باستان‌شناسان بر این عقیده هستند که تمامی این جمجمه ها، متعلق به مکزیک و منطقه آمریکای مرکزی هستند.
بسیاری بر این باورند که این جمجمه ها، هزاران و یا ده‌ها هزار سال پیش توسط تمدنی در منطقه آمریکای مرکزی ساخته شده‌اند. برخی دیگر این جمجمه های کریستالی را به آثار بر جای مانده از جزیره گمشده آتلانتیس و عده‌ای هم آن را به ملاقات فرازمینی‌ها با آزتک‌ها نسبت می‌دهند.
افسانه‌های موجود درباره این جمجمه های کریستالی ، در بسیاری از موارد به دانش و قدرت قابل توجه بومیان این منطقه اشاره دارند.
بر اساس افسانه های موجود، این جمجمه های کریستالی دارای قدرت‌هایی جادویی بوده و از آنان به عنوان شفادهنده برخی مشکلات جسمی و یا حتی روانی می‌شود. به بیان دقیق‌تر، جمجمه های کریستال ، همانند یک کامپیوتر عمل می‌کنند که قادرند انرژی موجود را جمع‌آوری کرده و آن را به افرادی که در مجاورت آن قرار دارند منتقل کند. همچنین گفته می‌شود که این جمجمه‌ها، می‌توانند تمامی تصاویر و رویدادهای افرادی که در ارتباط با آنان قرار داشته را در خود نگهداری نمایند، به بیان دیگر این جمجمه‌ها تاریخ بشریت را در خود ثبت و ضبط کرده‌اند.
جمجمه، در آثار هنری و تصویرسازی‌های بومیان آمریکای مرکزی، به ویژه آزتک‌ها نقش قابل توجهی داشته است. از این رو، ارتباط این جمجمه های کریستالی با این تمدن‌ها را می‌توان تا حد بسیاری معقول شمرد.
مایکل اسمیت (Michael Smith) به عنوان استاد انسان‌شناسی در دانشگاه ایالتی آریزونا در این باره می‌گوید:
این جمجمه ها، نمادی از تولید دوباره نسل‌ها هستند. در گذشته‌ای دور، خدایان آزتک‌ها توسط جمجمه در معرض عموم قرار گرفته و مردم، درمان و درد خود را با دعا از آنان خواستار می‌شدند. البته من فکر نمی‌کنم که این جمجمه‌ها، دارای چنین قدرت‌های ویژه‌ای باشند.
شایعه یا واقعیت؟
علاوه بر این، بررسی‌های صورت گرفته بر روی این جمجمه‌ها با میکروسکوپ الکترونی در موزه بریتانیا و موسسه اسمیتسونین نشان می‌دهد که ساخت آنان، تنها با استفاده از ابزار آلات کنده کاری و حکاکی مدرن امکان‌پذیر است. مقامات هر دو موزه اعلام کرده‌اند که قدمت این جمجمه های کریستالی به اواخر قرن هجدهم میلادی باز می‌گردد. در این برهه تاریخی، مردم به اکتشاف‌های مربوط به فرهنگ‌های باستانی علاقه بسیاری نشان می‌دادند. در واقع ممکن است نمایش این جمجمه های کریستالی توسط موزه‌ها، بخش بزرگی از یک حقه و کلک بوده باشد.
مقامات موزه بریتانیا، به طور دقیق اعلام داشته‌اند که جمجمه های کریستالی ، ساخت کشور آلمان هستند! در اواخر قرن نوزدهم میلادی، آلمانی‌ها طرح‌های پیچیده‌ای از کریستال و یا کوارتز را تولید می‌کردند. کریستال، اولین بار در برزیل و یا ماداگاسکار کشف شد؛ از این رو دسترسی به آن توسط بومیان تمدن پیش از کلمبیایی‌ها، غیرممکن بوده است.
تاکنون هیچ‌یک از این جمجمه‌های باستانی ، با استفاده از فرآیند حفاری باستان‌شناسان کشف نشده است. از این رو به نظر می‌رسد که تمامی جمجمه‌های کریستالی موجود تقلبی هستند!
تعصبات شدیدی در میان طرفین این موضوع وجود دارد، در واقع هیچ‌کسی به طور دقیق نمی‌داند که سازنده‌ی این جمجمه‌ها چه کسی و در چه زمانی بوده است. با این‌حال، به نظر می‌رسد که معمای جمجمه‌های باستانی تا زمان کشف یک پاسخ قطعی، همچنان به صورت حل نشده باقی خواهد ماند. باید توجه داشت که عرضه فیلم ایندیانا جونز و قلمرو جمجمه بلورین (Indiana Jones and the Kingdom of the Crystal Skull) در سال 2008 در ژانر اکشن و ماجرایی، سهم قابل توجهی را در جذابیت بالای این موضوع داشته است.
