زمینه های بسیاری هستند که می توانند در ایجاد اضطراب اجتماعی و کم رویی تأثیر داشته باشند، در این جا به اصلی ترین آن ها اشاره می شود.
۱- کم رویی ناشی از ترس: کم رویی ناشی از ترس عموماً در ۶ ماه اول از نخستین سال زندگی کودک مشاهده می شود. در حقیقت کودک خردسال از این رو کمروست که مردم برایش ناآشنا بوده، از او بزرگ تر، قوی تر، قدرتمندتر و مقتدرترند و او نمی داند در شرایط گوناگون چگونه با وی برخورد خواهند کرد. این حالت مقدمه لازم و مطلوبی برای اجتماعی تر شدن کودک است.
۲- خانواده و فرزندان کم رو: محیط خانواده و تجارب اولیه کودک به خصوص در سنین پیش دبستانی و سال های آغازین مدرسه، اصلی ترین نقش را در شکل گیری شخصیت کودک دارد. در این دوران الگوهای رفتاری مادر و پدر، برنامه های تلویزیونی، نحوه و میزان ارتباطات عاطفی، کلامی و اجتماعی خردسالان با والدین می تواند بیش ترین تأثیر را در رشد مطلوب اجتماعی و یا به وجود آمدن اضطراب و کم رویی کودکان داشته باشد. زمانی که مادر یا پدر، خودشان مضطرب بوده و از مهارت برقراری روابط عاطفی – اجتماعی مطلوب و خوشایند با دیگران به ویژه فرزندان خود بی بهره هستند، بدون شک طبیعی است که فرزندان این خانواده نیز بیاموزند که کم رو باشند. به همین دلیل بعضی از روانشناسان مثل واتسون کم رویی کودکان را در نتیجه یادگیری و تقویت آن در خانه و مدرسه می دانند. مشاهده دوگانگی و تعارض در رفتار والدین و ایجاد ناهماهنگی در مفاهیم اساسی شخصیت، موجب کشمکش های درونی و در نتیجه اختلال در رشد طبیعی گردیده و اضطراب شدید و کم رویی کودک را به همراه خواهد داشت.
۳ – تک فرزندها و فرزندان اول خانواده: کم رویی در میان فرزندان اول خانواده و تک فرزندها بیش از سایر فرزندان دیده می شود، به خصوص زمانی که مادر و پدر قادر نباشند زمینه تربیت و رشد اجتماعی مطلوب و هماهنگ ایشان را مطابق با نیازهای عاطفی و اجتماعی آنان فراهم آورند.
۴ – فشارهای اجتماعی و کم رویی: علاوه برخانه و مدرسه عواملی چون محرومیت ها و آسیب های اجتماعی، ناسازگاری های شغلی، سلطه ها و فشارهای گروهی، مقایسه ها و برتری طلبی های قومی و نژادی، تقویت شخصیت انفعالی، کنترل شدید اجتماعی، بی احترامی به حقوق و آزادی های مشروع فردی، ترویج فرهنگ خصومت و خشونت از دیگر عوامل زمینه ساز ازدیاد اضطراب، تشدید کم رویی و رفتارهای گوشه گیرانه است.
۵ – موقعیت های اجتماعی: فردی که در چنگال نیروهای اجتماعی گرفتار شده است ممکن است به سادگی مبدل به فردی کم رو گردد زیرا به سادگی نمی توان به افراد دیگر دسترسی داشت. در جوامع امروزی موقعیت های اجتماعی کمی جهت مشاهده روابط گرم و مشترک در میان اعضای خانواده یا دوستان و همسایگان وجود دارد.
۶ – تمایل به بهترین بودن: میزان اهمیتی که برای اثبات ارزشمند بودن از نظر «موقعیت مادی، کسب مقام و پیشرفت ها» قائل می شویم به شدت باعث اضطراب اجتماعی و کم رویی می شود.
7- برچسب های اجتماعی: احتمال دارد عنوان و برچسب کم رویی قبل از این که واقعاً کم رو باشیم، پدید آمده باشد. برچسب ها خلاصه ماست و ساده شده ای از تجربیات پیچیده ای می باشد: او متزلزل است، او دروغگو است، من رک هستم، من کم رو هستم، من از حضور در جمع می ترسم و…
8- تأثیر مدرسه: برای رشد صحیح یک کودک وجود امنیت در محیط و در ارتباط با دیگران ضروری است و این وظیفه مدرسه و بخصوص معلم است که به کودک نحوه «رفتار گروهی و اجتماعی و استفاده از وسایل و تجهیزات، ابراز علاقه و توجه شادمانه و چگونه موفق زیستن در اجتماع » را آموزش دهد. اما به این دلیل که کودکان کم رو در مدرسه مشکل آفرین نیستند و در کلاس سر و صدا راه نمی اندازند و حتی سؤالات خود را نیز مطرح نمی کنند این امر باعث می شود معلمین، نسبت به آن ها حساسیت نداشته باشند و مشکل آن ها تشدید شود.
منبع: سایت روانشناسی دکتر آرام
