تنبک یا ضرب از سازهای کوبه ای ایرانی است . این ساز به عنوان مهم ترین عضو همراهی کننده در ارکستر های سنتی شناخته شده و وظیفه ی مهمی را نیز بر عهده دارد. به خاطر نواخته شدن این ساز با دست، نوازنده می بایست برای رنگ آمیزی بهتر قطعات اجرایی از تمام اجزای کف و پشت دست بهره ببرد؛ تا ریتم و ضربان اجرا شده یکنواخت و کسل کننده نشود.
ضرب از جمله سازهایی است که تولید نغمه یا ملودی نمی کند؛ اما در ارکستراسیون و نت نویسی یکی از خطوط پارت ها به او تعلق دارد. اساتید بزرگ و نوازندگان نامی این ساز با شیوه های ابداعی و منحصر به فرد، نوعی از نت نویسی را برای این ساز به وجود آوردند؛ که اکنون نیز از این روش استفاده می شود.
نوازندگان تنبک
استاد حسین تهرانی به ساز تنبک به آن هویتی دوباره بخشید. تا قبل از او صدای تنیک در ارکستر مبهم و نامفهموم بود و تنبک نواز ارکستر چندان ارج و احترامی نداشت. استاد حسین تهرانی با ارزش دادن به این ساز و ابداع شیوه های نوین باعث شد که تنبک به عنوان سازی مستقل شناخته شود. شاگردان او نیز این راه را ادامه دادند. استاد اسماعیلی و استاد ملک از نوازندگان چیره دستی بودند که به علت نوع نوازندگی و روش های خلاقانه در اجرای این ساز زبانزد عام و خاص بوده و هستند.
این ساز عضو خانواده ای نسبتا بزرگ است که دف، دایره زنگی، ضرب زورخانه، نقاره و تیمپو نیز از همین خانواده اند. همان گونه که از نام این ساز پیداست، ایجاد ضربان منظم و اجرای ریتم های ارکستر و هماهنگی بین سازهای ملودیک از وظایف پر اهمیت این ساز است. نوازنده در اوقاتی خاص از اجرا با توجه به نیاز ارکستر با استفاده از قسمت های مختلف دست با شیرین کاری هایی خاص، باعث می شود تا موسیقی از شکل یکنواخت و کسل کننده دور شود.
تنبک در روزگارما
متاسفانه امروزه با بوجود آمدن نرم افزارهای ساخت حرفه ای موزیک و سیستم سمپل (نمونه گیری) تمامی افرادی که به شکل حرفه ای کار نوازندگی ضرب را شروع کرده اند، خود را کنار کشیده و میدان را به رایانه ها و استودیوهای دیجیتال بدهند.بدنه ی این ساز عموما چوبی بوده و روی دهنه ی بزرگ آن را با پوست دباغی شده می پوشانند.
در پاره ای موارد از خاتم کاری و تزیین این ساز شکلی زیبا به دست می آید که عموما باعث گران تر شدن ساز می گردد. اما باعث بهتر شدن صدای آن نمی شود. هر چند استفاده از چوب های مختلف نیز چندان اثری بر نوع صدای تولیدی ندارد. این سازنده است که باید تبحر استفاده از انواع چوب را برای ساخت ساز برتر داشته باشد.
تک نوازی تنبک استاد نوید افقه
