تغییرات رنگ پوست باعث ایجاد مشکلات روحی و اجتماعی در افراد شده و به خصوص در کسانی که به دلیل نوع شغل خود تماس چهره به چهره و مستمر دارند می تواند موجب افسردگی یا تاثیر گذاری بر فعالیت فرد شود. از این رو شناخت علل این اختلالات رنگدانه ای و درمان صحیح آن ها بسیار مهم است و گاه درمان های ناصحیح می تواند مشکل بیمار را زیادتر کند. درمان بیمار بایستی با توجه به علت بیماری، شدت بیماری، شغل و شرایط اجتماعی و محیطی بیمار انجام شود.
از طرف دیگر بایستی بیمار اطلاعات صحیحی از بیماری خود، روش درمان، طول مدت درمان و مراقبت های بعدی داشته باشد. تغییرات رنگ پوست به دو صورت است: یکی پر رنگی یا لک تیره صورت و دوم کم رنگی یا سفید شدن صورت. در لک های تیره پوست افزایش در پیگمان ملانین یا افزایش سلول های رنگ دانه ساز دیده می شود.
عوامل مختلفی می توانند روی میزان و کیفیت رنگ دانه ها و سلول های رنگ دانه ساز تاثیر گذاشته و باعث تغییر رنگ پوست و ایجاد لک های تیره صورت شوند که عبارتند از : بیماری ها و اختلالات ارثی و ژنتیکی، بیماریهای سوخت و ساز سلولی، بیماری های هورمونی، بیماری های التهابی، عفونت های موضعی پوست، عوامل شیمیایی، دارو ها، علل تغذیه ای شامل کمبود ویتامین ها و سوء تغذیه و بالاخره بدخیمی های پوستی.
رنگ طبیعی پوست به سه عامل هموگلبین، کاروتنوئید و پیگمان ملانین بستگی دارد، که عامل سوم عامل اصلی تعیین کننده رنگ پوست است و اختلافات نژادی و جغرافیایی در رنگ پوست مربوط به این رنگ دانه است. تغییرات رنگ پوست در افراد به دو صورت است:
رنگ پوست ذاتی که عبارت است از میزانی از پیگمانتاسیون ملانین که به صورت ژنتیکی تعیین شده و در غیاب هرگونه تماس با نورخورشید یا تاثیرات دیگر وجود دارد.
رنگ پوست اکتسابی که در نتیجه تماس با نور آفتاب ایجاد می شود .افزایش رنگ پوست هم چنین ممکن است به علت هورمونال باشد همانند حاملگی و یا در بعضی بیماری ها مثل ملاسما و آدیسون که در اثر هر دو عامل یعنی تداخل بین عوامل هورمونال و نور آفتاب به وجود می آید.
سلول های حاوی رنگ دانه های پوست در نقاط مختلف بدن تراکم متفاوتی دارند ولی بیشتر در صورت وژنیتال دیده شده و تعداد آن ها در نقاط در معرض نور 2 برابر نقاط پوشیده است. عمل اصلی ملانین در انسان حفاظت از لایه های تحتانی پوست علیه نور خورشید و جذب سلول های تخریب شده است.
از طرف دیگر پررنگی یا سیاه بودن پوست ممکن است در مواردی مفید نباشد. مثلا سیاهپوستان 30 درصد بیشتراز سفیدپوستان از آفتاب گرما در یافت کرده و این گرما با تعریق بیشتر خنثی می شود در حالی که در آب و هوای سرد ،پوست های روشن گرمای کمتری از طریق تابش از دست می دهند. عیب دیگر پیگمانتاسیون یا پر رنگی پوست ممانعت از ساخت ویتامین D است.
به طوری که در نواحی فقیر نشین اطفال سیاه پوست بیش تر از سفیدها مستعد به ریکتز یا کمبود ویتامینD هستند، البته با توجه به این واقعیت که در سیاه پوستان مقاومت بیشتری نسبت به مالاریا، بیماری های پارازیتی و بیماریهای عفونی علی رغم اشعه آفتاب شدید و سوء تغذیه وجود دارد، به نظر می رسد تیرگی پوست یک پدیده ثانوی در ازدیاد ذاتی ایمنی طبیعی در آن ها است.
فاکتورهای ژنتیکی نقش اولیه و اصلی را در تعیین درجه رنگ طبیعی پوست و پاسخ به اشعه آفتاب بازی می کنند.اختلافات نژادی بیشتر در شکل رنگ دانه ای پوست است.
در موقع تماس با نور آفتاب دو نوع تیرگی پوست در انسان اتفاق می افتد:
تیرگی فوری پوست که بیشتر در افراد سبزه به وجود آمده و موقتی است و همان گونه که به سرعت ایجاد می شود به زودی هم ناپدید می شود.
افزایش تیرگی پوست متعاقب قرمزی پوست که 48تا72 ساعت پس از در معرض نور آفتاب قرار گرفتن به وجود می آید بسته به واکنش پوست به نور آفتاب شش نوع پوست وجود دارد.
پوست نوع یک و دو مربوط به پوست نژاد اروپایی که پوست بسیار روشن و چشم های آبی بوده که این افراد در مقابل آفتاب به هیچ وجه برنزه نمی شوند و پوست سوختگی سریع پیدا می کنند.
پوست نوع سوم و چهارم افراد سبزه و آسیایی که در مقابل آفتاب برنزه شده و سوختگی کم یا متوسط است و پوست نوع پنجم و ششم که به طور عمیق پیگمانته و معمولا در مقابل آفتاب مقاوم هستند.
شایع ترین علل ایجاد لک صورت
در تابستان تعداد، اندازه و عمق کک مک افزایش می یابد و در زمستان کوچک تر، روشن تر و کم تعدادتر می شود. این نوع پیگمانتاسیون ممکن است از نظر زیبایی آزار دهنده باشد ولی خطری ندارد. در افراد مبتلا به فرکل شیوع خال های بدن افزایش می یابد کک مک هایی که در سنین پایین شروع شده و در زمستان ها هم باقی می ماند بایستی حتما توسط پزشک بررسی گردد.
لک های ناشی از سوء تغذیه و کمبود ویتامین
این لک ها در اثر کمبود ویتامین B12 اتفاق افتاده و در نژاد های با پوست تیره شایع تر است. این لک ها ظاهر لکه لکه دارند در کمبود ویتامین 1A گسترده بوده و همراه با برجستگی های شبیه پوست مرغ ظاهر می شوند. هم چنین در کمبود اسید فولیک، کمبود اسید اسکوربیک و در انواع کم خونی ها نیز لک های مشابه دیده می شود.
لک دراثر مصرف بعضی داروها
مصرف بعضی داروها از قبیل کلرپرومازین ،دی پنیسیلامین،،هیدانتوئین ،داروهای ضد مالاریا و دارو های ضد سرطان و دیگر داروها باعث ایجاد یک لک به اشکال گوناگون و همراه علائم دیگر می شوند. مصرف طولانی مدت قرص ماینو سیکلین در درمان جوش و غرور جوانی در نواحی جوش های ملتهب و قرمز پوست باعث تیرگی پوست می شود .
لک های پس از التهاب پوست
این نوع لک پس از التهاب های پوستی در اثر بیماری هایی مثل لیکن پلان،لوپوس اریتماتو یا بعد از سوختگی پوست در اثر آفتاب سوختگی یا سوختگی خفیف با عوامل دیگر، جوش غرور جوانی دستکاری شده، سائیدن پوست برای برطرف کردن اسکار و فرو رفتگی پوست در همان محل ایجاد می شود. در نژادهای تیره و افراد سبزه شایع تر است و بیش تر در نواحی باز بدن مثل صورت رخ می دهد.
موارد دیگر مانند آسیب پوست یا ضربه به پوست، کشیدن کیسه و لیف زبر در حمام بطور شدید و یا مالش پوست ران ها روی یکدیگر در افراد چاق می تواند باعث ایجاد لک در همان محل شود. لک در اثر بیماری هایی مثل آسم، نارسایی کبدی و کلیوی که در زمان حملات آسماتیک تیرگی منتشر پوست برای سه تا چهار روز ممکن است وجود داشته باشد. هم چنین در روماتیسم و نارسایی کلیه و سیروز کبدی و بعضی بیماری های دیگر تیرگی گسترده پوست دیده میشود.
علل متفرقه که ملانیسم یا لک ارثی منتشر بدن و لک اطراف دهان یا لک پوست اطراف چشم و لک های کوچک قهوه ای که در نقاط مختلف بدن ممکن است همراه یا بدون علایم دیگر باشند از علل دیگر لک تیره پوست هستند. استفاده از عطرها و ادوکلن ها که حاوی متوکسی پورالن و برگاموت هستند اگر پس از استعمال روی پوست در معرض نور آفتاب قرار گیرند باعث لک های تیره در پشت گوش، گردن و صورت می شوند.لک های شغلی نیز در اثر تماس با ترکیبات حاوی تار مانند آسفالت و روغن های معدنی و تماس با نور آفتاب به وجود می آیند. علل بسیار زیاد دیگری برای ایجاد لک روی صورت بدن وجود دارند که به دلیل نادر بودن ذکر آن ها در این نوشته ضروری نیست ولی حتما بایستی توسط پزشک در موقع مراجعه مد نظر قرار گیرد.
درمان لک های قرمز
لک های تیره پوست همان طوری که گفته شد علل مختلفی دارند که بایستی بعد از بررسی علمی، علت یابی، معاینه دقیق و گرفتن شرح حال بیمار و بعضی مواقع پس از انجام آزمایشات و حتی تکه برداری از پوست، درمان صورت پذیرد. گاه افراد غیر پزشک و یا سالن های آرایش برای درمان لک های صورت یک یا چند نوع کرم ضد لک بدون توجه به علت لک صورت تجویز می کنند و بعضی از این داروها تحت عنوان داروهای گیاهی ممکن است حاوی ترکیباتی باشند که در دراز مدت برای پوست وضعیتی به وجود می آورند که حتی برای متخصصین پوست هم غیر قابل درمان شوند.
روش های درمانی متعددی برای درمان لک صورت وجود دارد که پزشک پس از بررسی های اولیه جهت بیمار انجام می دهد. استفاده از داروهای موضعی مثل هیدروکسین،تره سنیونین،اسیدهای الفا هیدروکسی،اسید کوجیک،اسید آزلاتیک و کراترکسی ها مثل اسید ساسبک ،اسید لاکتیک و اقدامات درمانی مانند پلیگیک های شیمیایی مثل tca ، فنل ،محلول جستر و پا ارم بریزن ، کوتر کرایو و بکار گیری لیزر های اربیوم یاک، لیزرC20و لیزر روبی مواردی هستند که پزشک با توجه به وضعیت بیمار،نوع لک و علت آن در درمان از آن استفاده می کنند.
drnilforoushzadeh.ir
