این “مغزها” پیر نمی‌شوند

رییس انجمن علوم اعصاب ایران ضمن اشاره به موضوع بهداشت مغز در هفته آگاهی درباره این عضو اساسی بدن، به مردم توضیح داد که چگونه می‌توانند کارایی مغز خود را ارتقا دهند تا دوران کودکی و پیری را به خوبی بگذرانند.

دکتر محمدتقی جغتایی در گفت‌وگو با ایسنا، با تاکید بر ضرورت فعال کردن مغز برای جلوگیری از کاهش کارایی آن، گفت: ما اصلی داریم مبنی براینکه چطور سالم پیر شویم. یکی از بحث‌هایی که در دوران پیری اتفاق می‌افتد مشکل حافظه و کاهش قوای ذهنی است، اما با وجود بالارفتن سن، می توانیم سالم باشیم و مردم در این دوران  مشکلات جسمی و دستگاه عصبی نداشته باشند.

وی ادامه داد: متخصصان به افراد در این سن توصیه می‌کنند که ورزش و فعالیت‌های بدنی داشته باشند، به خصوص فعالیت‌های هوازی که در محیط بیرونی انجام می‌شود، مثل پیاده‌روی، دویدن، راه رفتن و…؛ چون زمان ورزش کردن در مغز انسان فاکتورهای رشد مغز تولید می‌شود. کار این فاکتورها حفظ مدارهای عصبی و تازه نگهداشتن سلول‌های عصبی است.

به گفته رییس انجمن علوم اعصاب ایران، اگر ورزش برای فرد خوشایند باشد و از آن لذت برد، علاوه بر افزایش فاکتورهای رشد، سروتونین و آدرنالین نیز در مغز او تولید و باعث ایجاد حالت لذت می‌شود و به حفظ توانایی‌های ذهنی و حافظه کمک می‌کند.

جغتایی بر انجام فعالیت‌های خلاقانه نیز تاکید کرد و گفت: ممکن است این خلاقیت در شغل یا سرگرمی مورد علاقه مردم صورت گیرد. علاوه بر این خواندن کتاب و دوری از استرس نیز در ارتقای ذهن موثر است؛ چرا که استرس باعث کاهش فاکتورهای رشد مغزی و واسطه‌های شیمیایی آن می شود.

وی همچنین به نوع تغذیه افراد به عنوان یک عامل موثر دیگر در ارتقای بهداشت مغز اشاره کرد و افزود: مصرف برخی مواد غذایی مثل سبزیجات، میوه‌جات و حبوبات، به خصوص میوه‌های رنگی که مقدار زیادی آنتی اکسیدان دارند، موجب  افزایش قوای ذهنی می‌شود. همچنین ارتباطات اجتماعی خوشایند و درست نیز مدارهای مغزی را در افراد حفظ می کند.

جغتایی درباره چگونگی حفظ بهداشت و ارتقای ذهن کودکان نیز توضیح داد و گفت: محیط زندگی کودکان و مهارت‌های حرکتی، کلامی، حافظه‌ای، شناختی و … او را آماده می‌کند؛ به همین دلیل او باید انواع فعالیت‌ها مثل دیدن، شنیدن، بازی کردن و …را انجام دهد. کودک باید کتاب بخواند و نقاشی بکشد. بازی و تقلید جزو نیاز روزمره کودک است؛ در حالیکه امروز در خانه‌های آپارتمانی نمی توانند بازی کنند.  فعالیت‌های بدنی کودک باید جهت‌دار باشد تا الگوهای مهارتی حرکت‌های پیچیده در آنها شکل گیرد و گسترده‌تر شود.

رییس انجمن علوم اعصاب ایران محیط  اجتماعی کودک را در فرآیند رشد او موثر عنوان کرد و گفت: کودک هرچه در محیط اطراف خود می‌بیند را یاد می‌گیرد و تقلید می‌کند؛ چون قدرت انتخاب ندارد. تغذیه مناسب برای آنها و مصرف ریزمغذی‌ها مانند روی و آهن  در وعده‌های روزانه بسیار مهم است؛ چون مغز او در حال رشد است. شیر مادر همه این ویژگی‌ها را دارد.

جغتایی تصریح کرد: اگر تاخیری در فرآیندهای  رشدی کودک مثل راه رفتن و حرف زدن وجود دارد، باید زود تشخیص داده شود تا مداخلات  لازم در این زمینه صورت گیرد؛ چون مغز او توانایی جبران دارد و انعطاف پذیر است. به همین دلیل در دنیا  سیستم‌های غربالگری ایجاد می‌کنند تا توانایی‌های شناختی، کلامی، ذهنی و … کودک بررسی شود.

وی همچنین به آغاز توزیع یک کتاب راهنما برای مربیان مهدهای کودک و با همراهی بهزیستی اشاره کرد و گفت: در این کتاب راهنما، مربیان مهدهای کودک یاد می‌گیرند از فعالیت‌هایی استفاده کنند که قوای ذهنی کودک را افزایش و بهداشت مغز را ارتقا دهد. در بسیاری از کشورهای دنیا  امکاناتی همچون کلینیک‌های حافظه وجود دارد که مشکلات حافظه‌ای، تمرکز، اختلال حافظه، و … را در افراد بررسی می‌کنند. در ایران نیز وزارت بهداشت تصمیم دارد چنین سیستمی را ایجاد کند و در حال آماده کردن مقدمات آن است.