محمد تقی بهار متخلص به ملک الشعرا فرزند میرزا کاظم صبوری کاشانی ملک الشعرای آستان قدس رضوی بود. او در دامان پدر، شعر و فنون ادب را آموخت. به فرمان مظفرالدین شاه پس از مرگ صبوری، عنوان ملک الشعرایی به او واگذار گردید.
بهار در 1304 هجری قمری برابر با 1265 خورشیدی در مشهد به دنیا آمد. او در آن شهر به تحصیل علوم ادبی از فارسی و عربی اشتغال داشت و متون نظم و نثر را در نزد پدرش، صبوری کسب کرد. پس از مرگ پدر در سال 1322 قمری، شاگرد ادیب نیشابوری شد و نیز در خدمت استادان دیگر مانند میرزا عبدالرحمان بدری که از حکما و ریاضی دانان مشهد بود تحصیلات را دنبال کرد و نیز مورد تربیت حاج آصف الدوله غلامرضا خان شاهسون از امرای بزرگ ایران که والی خراسان بود قرار گرفت و از سوی مظفرالدین شاه به لقب ملک الشعرایی و اجرای مستمری و مقرری سالیانه دولتی که رسم آن دوره بود کامیاب شد.
در 1324 ق . داخل زمره انقلابیون و مشروطه خواهان شد و تا سال 1327 که سال پیروزی ملیون بود در انقلابات سیاسی خراسان شرکت داشت و مقالات و اشعار سیاسی و انقلابی می نوشت و در روزنامه ی حبل المتین و روزنامه های باکو و تهران و خراسان منتشر می کرد.
پس از تکمیل تحصیلات ادبی در دوران استبداد صغیر، روزنامه ی خراسان و در 1328 روزنامه ی نوبهار و یک سال بعد روزنامه ی تازه بهار را در مشهد انتشار داد. در 1111 قمری از مشهد به نمایندگی مجلس شورای ملی برگزیده شد و به تهران آمد و نوبهار را دایر کرد و در سال 1335، مجله دانشکده را برای نشر آثار انجمن ادبی دانشکده تاسیس نمود و دوباره به نشر نوبهار دست زد و به مدیریت روزنامه ی نیمه رسمی ایران رسید. او نمایندگی مجلس را در دوره های چهارم، پنجم و ششم داشت. از سال 1304 خورشیدی به استادی ادبیات فارسی در دانشکده ی ادبیات رسید و فرصت یافت که دور از غوغای سیاست به تصحیح و نشر متون نظم و نثر فارسی بپردازد. بعد از 1320 خورشیدی، دوباره وارد میدان سیاست شد و به وزارت فرهنگ رسید و در تاسیس حزب دموکرات ایران با آقای احمد قوام همکاری نمود و از طرف آن حزب در دوره پانزدهم از تهران به نمایندگی مجلس انتخاب و رئیس فراکسیون پارلمانی آن حزب گردید. ولی در تابستان 1326 به علت بیماری سل عازم سوییس گردید. سرانجام بیماری در اردیبهشت 1330 وی را از پای درآورد در حالی که در ستایش صلح و آزادی هنوز نغمه ها بر لب داشت.
ملک الشعرای بهار در ادبیات فارسی و عربی استاد مسلم بود. در باستان شناسی و خطوط میخی و آرامی مطالعات فراوان و بر زبان پهلوی و فرس قدیم تسلط کامل داشت.
بخشی از آثار گرانبهای استاد بهار، ترجمه های ادبیات ایران باستان به فارسی امروزی است. از جمله « رساله مادیگان شترنگ »، قصیده ی 12 هجایی « اورمتن شه ورهرام ورجاوند » ، « یادگار زریران » ، ترجمه ی منظوم « آذربدمارسفندان » که به بحر متقارب سروده است.
تالیفات بهار در زمینه ی تاریخ و ادبیات بسیار است. آنچه به طبع رسیده احوال فردوسی، در احوال مانی، احوال محمدجریرطبری، داستان نیرنگ سیاه یا کنیزان سفید، تاریخ مختصر احزاب سیاسی.
دیوان بهار بیش از 35000 بیت است ولی بهار کتب متعددی مانند تاریخ بلعمی، مجمل التواریخ و القصص، تاریخ سیستان، رساله نفس ارسطو از منشات بابا افضل کاشانی را تصحیح و منتشر ساخته است.
همچنین چهار خطابه از آثار اوست. از آثار دیگر ملک الشعرای بهار سبک شناسی یا تاریخ تطور نثر فارسی در سه جلد، دیوان اشعار در دو جلد، مقالات و نوشته های پراکنده بهار که مجموعه ی آن ها سال ها پس از مرگ او با عنوان بهار و ادب فارسی در دو جلد چاپ شده است.
منبع: نام آوران ایران و جهان
مولفان: نصرالله آژنگ – محمد عالمگیر تهرانی
