اغلب متخصصان رشد کودک پیشنهاد می‌کنند که مجموع زمان استفاده از صفحات نمایشگر، باید بین یک ساعت تا حداکثر دو ساعت در روز باشد.
بسیاری از متخصصین معتقدند که بهتر است کودکان زیر 3 سال اصلا با کامپیوتر و بازیهای ویدیویی آشنا نشوند و تا آنجا که ممکن است با اسباب بازیهای قابل لمس و واقعی مثل لگو و خانه سازی و … سرگرم شوند.
به عبارت دیگر اسباب بازی های انتزاعی برای این سن مناسب نیست. اما اگر کودک زیر 5 سال شما قبلا دسترسی به این بازیها پیدا کرده است و این امر بعنوان عادتی برای او در آمده است، باید هم اکنون به فکر شروع قانون و تعیین حدود برای بکارگیری این بازیها باشید.
ابتدا باید فهمید که چقدر او بازی کامپیوتری انجام می‌دهد و در بقیه زمان آزادش چه کارهایی می‌کند.
اغلب متخصصان رشد کودک پیشنهاد می‌کنند که مجموع زمان استفاده از صفحه نمایشگر _ که شامل صفحه تلویزیون، تماشای فیلم ویدیو و کارتون، جست و جو در اینترنت ( برای کودکان بزرگ‌تر ) و بازیهای ویدیوئی می‌شود _ باید بین یک ساعت تا حداکثر دو ساعت در روز تعیین شود.
اگر کودک شما 45 دقیقه در روز، بازی کامپیوتری دارد و بعد یک برنامه تلویزیونی می‌بیند و مدتی را هم مشغول فعالیت فیزیکی و جست و خیز است، عملا جای نگرانی نیست. ولی اگر ساعت‌ها جلوی کامپیوتر باشد و به دسته بازی بچسبد، یعنی بیش از حد مشغول بازی کامپیوتری است.
این چند پیشنهاد را برای به کنترل درآوردن مدت بازی کامپیوتری او طرح می‌کنیم. قبل از ارائه بازی کامپیوتری یک محدودیت زمانی مشخص را به کودک اطلاع دهید. برای کودکان در این محدوده سنی می‌توانید از ساعت‌های زمان دار که معمولا در آشپزخانه‌ها بکار می‌رود، استفاده کنید. مثلا به او بگویید تا این ساعت زنگ بزند می‌توانی بازی کنی و عدد آن را برای مثال روی 30 دقیقه قرار دهید. وقت بازی که به سر آمد اگر کودک به قانون اهمیت داد او را تشویق کنید و برای تمام کردن بموقع بازی پاداش دهید. ولی اگر زمان را ندیده گرفت یا برای زمان بیشتری وارد چانه زنی شد، به آرامی قوانین بازی را به او توضیح دهید. اگر مخالفت ادامه داشت می‌توانید بازی با کامپیوتر را به عنوان نتیجه قانون شکنی، برای مدت محددی متوقف کنید، مثلا زمان بازی فردای کودک را بگیرید.
برای این اعتراص کودک که ” الان من وسط بازی‌ام . اینجا جای خیلی حساس بازی است و .. ” راه حلی بیندیشید. اغلب بازی های کامپیوتری، قابلیت ذخیره سازی بازی را دارند. بنابراین، بدون خراب شدن بازی، کودک قادر است وسط بازی هم، همه چیز را دست نخورده برای نوبت بعدی ذخیره کند. شاید لازم باشد که این ذخیره سازی را به او یاد بدهید.
چند سرگرمی دیگر برای وقتی که “زمان بازی تمام شده است ” برای کودک در نظر بگیرید. مثل کمک در آشپزی به مامان یا کتاب خواندن با بابا یا مامان، نقاشی کشیدن و …این کار به انحراف توجه او از بازی کمک می‌کند و راحت‌تر دست از کامپیوتر می‌کشد.
به او بگویید قبل از بازی کامپیوتری باید همه کارهایش مثل جمع کردن اتاق و اسباب بازی‌هایش را انجام داده باشد. یا مثلا قبل از برنامه تلویزیون مورد علاقه باید این کارها انجام شده باشد.
از قرار دادن کامپیوتر در اتاق کودک و هر جائی که او بتواند دور از چشم شما به بازی مشغول شود، خودداری کنید. بطور کلی بهتر است که کامپیوتر در محلی که جنبه عمومی‌تر دارد مثل اتاق نشمین قرار داده شود و جلوی آن نیز امکان نشستن برای دو تا سه نفر فراهم آید تا هم کاربرد این وسیله زیر نظر باشد و هم بعنوان یک وسیله، به اجتماعی شدن کودک کمک کند.
عده‌ای معتقدند که کامپیوتر باعث ایزوله شدن کاربر و ایجاد بیماری‌هایی مثل چاقی و تغییر یافت اسکلت بدن ( قوز، انحراف مهره‌های ستون فقرات و … ) می‌شود و البته جنبه‌های مثبت به کارگیری کامپیوتر در آموزش کودکان نیز غیرقابل انکار است: مواردی مثل دیکته، ریاضی و درک متون و خیلی از مهارت‌های دیگر. همچنین تقویت مهارت حرکتی ظریف کودکان و سرعت عمل آنها با این بازیها عملی است. اما چراغ خطر مهم این است که کامپیوتر جای روابط اجتماعی کودک را بگیرد و کودک به جای پیدا کردن دوست با این وسیله ارتباط برقرار کند که این حالت حتی در کودکان فربیک هم به مراتب تقویت می‌شود و عملا کودک در یک حلقه معیوب قرار می‌گیرد.
نکاتی در مورد خرید بازیهای کامپیوتری
البته بازی باید برای کودک جذاب و لذت بخش باشد تا کودک بتواند از محتوای آن نیز مسائلی را بیاموزد. این چند نکته به شما کمک می‌کند انتخاب صحیح‌تری در خرید این بازیها داشته باشید.
بهتر است اول از همه به فکر سرگرم کننده بودن بازی باشید، زیرا نمی توانید در سن زیر 5 سال خط مشخصی بین آموختن صرف و تفریح کودک بکشید. پس برای اینکه کودک چیزهائی یاد بگیرد لازم است قبل از آن لذت ببرد. مطمئن باشید که کودک بیشتر دوست دارد که زمان خوشی را سپری کند بجای آنکه اهداف آموزشی بزرگترها را برآورده کند.
بازی‌هایی را انتخاب کنید که بازی بیش از یک بازیکن در آنها تشویق شده و باعث می‌شود که دو یا سه نفر با هم بازی کنند. به توصیه مرکز ملی رسانه‌ها و خانواده‌ها، بهتر است خانواده‌ها کامپیوتر را به یک وسیله اجتماعی تبدیل کنند. بهترین نرم افزار موجود در این خصوص Lapware ذکر شده است که به شما و کودکتان اجازه می‌دهد تجربه‌ای مشترک از کامپیوتر داشته باشید.
بازی‌هایی را انتخاب کنید که به کودک فرصت‌های پیروزی را با روش‌های مختلف می‌دهد. بعبارت دیگر لازم نباشد که برای ادامه یافتن بازی، کاربر حتما از یک مهارت به خصوص که تکرار آن برای کودک دشوار است، استفاده کند. تصویرهای کم تحرک و طولانی که حتما با رمز و راز تغییر خواهد کرد، کودک را خسته می‌کند . مزرعه‌های اعداد یا جنگل‌های پر از موسیقی که کودک را بدنبال خود بکشد و هر چه که ماهرتر شد بازی نیز ماهرانه‌تر قابل پیاده شدن باشد، بهتر است.
به یاد داشته باشید نسخه نوشتاری یا دیداری _ شنیداری در یادگیری کودک از نسخه نرم افزاری می‌تواند بهتر باشد، مثلا کتاب یک قهرمان خاص آموزنده‌تر از بازی آن قهرمان خاص برای کودک است.
هنگام خرید همیشه احتمال برگرداندن و پس دادن بازی خریداری شده را با فروشنده مطرح کنید، چرا که این احتمال وجود دارد سیستم سخت افزاری شما متناسب نباشد یا بازی خریداری شده مانند لباس، یک شماره کوچکتر به تن فرزند شما در آید! یا شما آن بازی را برای کودکتان مناسب ندانید.
بنابر تحقیقات انجام شده، بازی هایی که محتوای خشن دارند، کودک را در معرض افزایش رفتارهای پرخاشگرانه قرار می دهند ، بخصوص اگر به صورت همیشگی بازی شوند و عملا کودک، زمان خیلی زیادی را به این بازیها اختصاص دهد . این نکته ارزش یادآوری دارد که همه بازیهای ویدیویی و کامپیوتری بد نیستند. بازیهای پر کیفیت به کودک فرصت حل مسائل مختلف زندگی و مهارت تفکر منطقی را آموزش می‌دهد. همچنین بازی کامپیوتری به تقویت مهارت‌های حرکتی ظریف، مهارت، سرعت عمل و سرعت انتقال می‌انجامد. البته کودک را به تکنولوژی اطلاعات علاقه مندتر می‌سازد.
بهترین کار برای شما این است که تا فرصت باقی است و کودک هنوز اولین تجربه‌ها را در به کارگیری این وسیله درک می‌کند، به او کمک کنید تا قوانین استفاده سالم و بی ضرر از آن را بیاموزد.
به یاد داشته باشید کودکان به آسانی به مسائل مختلف عادت می‌کنند ولی به سختی عادت نادرست را ترک می‌کنند. نکته آخر اینکه یک مصرف کننده هوشیار باشید، آنچه را به صلاح کودکتان هست انتخاب کنید. چیزی که مناسب سن او باشد و پیغام‌های نادرست به او ندهد.
دکتر هادی شاکر
http://www.ghanoononline.ir
