تلسکوپ فضایی هابل نزدیک به نیم قرن داده ها و تصاویر بی شماری از فضا به زمین فرستاد. به تازگی نمایشگاهی از دستاوردهای تلسکوپ هابل در موزه هوا و فضا – از مجموعه موزه های اسمیتسونین – در واشنگتن برپا شده که نشان می دهد موفقیت های چشمگیر این تلسکوپ چطور راه را برای تعمیر آن در مدار زمین باز کرد.
تلسکوپ هابل سال ۱۹۹۰(۱۳۶۹) سوار بر شاتل دیسکاوری به فضا پرتاب شد. اما از همان ابتدا مسئولان کنترل مأموریت شاتل با وضعیتی نامنتظره رو به رو شدند: تصاویری که هابل از فضا می فرستاد از وضوح کافی برخوردار نبود. داگلاس بروم مدیر برنامه تلسکوپ فضایی هابل این خبر ناگوار را به اعضای گروه داد: در نهایت به این نتیجه رسیدیم که دوربین هابل انحراف کانونی شدیدی دارد.
معنی حرفش این بود که لبه بیرونی آینه اصلی هابل زیادی صاف شده بود؛ تقریباً به اندازه یک پنجاهم ضخامت موی سر انسان. دو سال بعد شاتل در مأموریت دیگری یک دوربین دیگر برد تا دوربین معیوب را عوض کند. ابزار جدید مجهز به لنزهای اصلاحی به اختصار «کوستار» (COSTAR) نام گرفت و فضانوردان آن را روی تلسکوپ نصب کردند. دیوید دوورکین مسئول ارشد موزه هوا و فضای اسمیتسونین می گوید: کوستار آینه ها را در اشعه نوری ای قرار داد که جهت نور را برای دیگر ابزارها تصحیح کرد.
این کار تعمیر و تصحیح نشان داد که فضانوردان شاتل به خوبی از عهده عملیات دشوار و پیچیده برمی آیند. به گفته آقای دورکین ایده زندگی و کار کردن در فضا در کل به معنی انجام کاری مفید بود و تعمیر تلسکوپ هابل قطعاً یک کار مفید به شمار می رفت. از دیدگاه ستاره شناسی و از دیدگاه فنی، این امر نشان می دهد که تلسکوپ ها چقدر سریع پیشرفت کرده اند، چون هابل تنها یک بار نیاز به تعمیر پیدا کرد، اما چهار بار روز آمد شد.
تصاویر تلسکوپ فضایی هابل به مرور زمان بهتر و واضح تر شدند و داده های دریافتی از آن به فضانوردان امکان داد که این واقعیت را تأیید کنند که کائنات رو به گسترش دارد و سن آن بین ۱۳ تا ۱۴ میلیون سال برآورد می شود.
این تلسکوپ فضایی قدرتمند راه گشای اکتشافات بسیار مهمی هم بوده است:
درک مناطق شکل گیری ستارگان، نحوه شکل گیری ستارگان از گاز و غبار؛ و اینک، توانایی هابل برای دیدن عمق پرتوهای مادون قرمز با قدرتی بسیار بیشتر از پیش به ما کمک می کند تا ابرهایی را که با غبارها و گازهای فضایی ترکیب می شود و ستاره ها را شکل می دهد با دقت بی نظیری ببینیم.
تلکسوپ فضایی هابل به پایان مأموریتش در فضا نزدیک می شود و راه را برای تلسکوپ فضایی دیگری به نام جیمز وب باز می کند. تلسکوپ جدید که قرار است سال ۲۰۱۸ (۱۳۹۷) به فضا پرتاب شود، بیش از هابل طیف های نور را خواهد کاوید و آینه اصلی اش پنج برابر بزرگتر از آینه هابل است. آقای دورکین می گوید:
«تلسکوپ جیمز وب برای پرتوهای مادون قرمز بهینه سازی شده چون تمام اکتشافات شگفت آور درباره پیدایش کائنات و آنچه که ستاره شناسان می خواهند بدانند، در اشعه مادون قرمز است.»
تلسکوپ فضایی هابل سال دیگر بیست و پنج ساله خواهد بود، ولی هنوز قدرت و کارآیی اش را حفظ کرده است. دانشمندان امیدوارند تا زمانی که تلسکوپ جیمز وب به فضا پرتاب می شود، هابل به عمر مفیدش ادامه دهد تا هر دو به صورت همزمان در فضا قرار داشته باشند و در تقابل با یکدیگر سنجیده شوند.
قرار نیست تعمیرات و بهینه سازی های دیگری برای هابل انجام شود. اجزا و دستگاه های آن کم کم از بین می رود تا جایی که به کلی از کار بیافتد. همچنان در مدار زمین گردش خواهد کرد تا جایی که از مدار خارج شود و با حرکاتی مارپیچی به سوی زمین حرکت کند. در آن موقع، یک روبات مأموریت خواهد یافت تا هابل را به جو زمین و به جانب اقیانوس هدایت کند. این پایان مأموریت هابل خواهد بود.
تا آن زمان، هابل به کارش ادامه می دهد و تصاویر خیره کننده ای از فضا برای ستاره شناسان و مردم ارسال می کند.
