معرفی کتاب برای گروه سنی نوجوان؛ مقدمه ای بر شعر هایکو

اختصاصی نشریه اینترنتی نوجوان‌ها

هایکو شناخته شده ترین قالب شعری ژاپنی در محافل ادبی دنیا است شاید بتوان ادعا کرد که هایکو کوتاه‌ترین شعر نظام مند جهان است. از این رو امروزه بسیاری از شاعران جهان هنگامی که شعری کوتاه می‌سرایند آن را به نام هایکو نام گذاری می‌کنند

در زمینه پیدایش گونه شعری هایکو نوشتند صدها سال پیش در نتیجه مسابقات شعر، یک قالب شعری در ژاپن پیدا شد که به هوکو (صدور شعر)، یا های کو (بازی شعر) معروف شد. چنین شعرهایی را های کای (بازی مناسب) هم می‌خوانده‌اند، اما واژه هایکو اکنون کاربردی عمومی‌تر یافته است. هایکو قالبی بسیار ساده است، فقط سه سطر دارد،. اندیشه‌های بسیار گوناگونی را می‌توان در این دایره محدود باز گفت. این‌ها برخی از مضامین دلخواه شاعران هایکو سرای ژاپنی است: کوتاهی عمر، پرندگان و جانوران حشرات، درختان و گل‌ها، کوه‌ها، ماه و آفتاب، برف و باران و مه، و جلوه‌های دیگر طبیعت.

گرچه امروزه هایکو به عنوان یکی از بهترین ژانر های شاعرانه در دنیا مطرح است اما کماکان ابهاماتی در چگونگی تعریف این ژانر وجود دارد. بعضی آنرا یک شعر کوتاه در سه سطر به ترتیب با هجاهای پنج – هفت – پنج می پندارند ، اما این تعریف یک برداشت سطحی است و فقط به لایه های سطحی این شعر نگاه می کند بجای اینکه همه جوانب آنرا در نظر داشته باشد .
به عبارت دیگر ، بدون کند و کاو و مطالعهء هایکو در طول تاریخ تکامل آن نمی توان به تعریف جامعی از آن رسید، چراکه این ژانرِ از شعر در هر دوره از تاریخ تکامل خود بر معیارهای متفاوتی استوار بوده است .

نخستین ویژگی هایکو نزدیکی و قرابت آن با طبیعت است که بدین ترتیب به واسطهء تصویرهایی که از طبیعت بیرونی ارائه می دهد معنای مستتر در این ایماژها را به ذهن خواننده منتقل می کند .در این ویژگی شاعر به بیان موجز و صریح مشاهدات عینی خود با زبان ساده و معمولی می پردازد که نحو و ترکیب عبارت ها بجای اینکه شاعرانه باشد بیشتر آهنگ و ریتم عادی و طبیعی دارد.
چند نمونه شعر هایکو :

ماه بر فراز سقف
کرم‌ها در باغ
این خانه را اجاره می‌کنم
……………………………………………………….
درباره سنگی
شعری می نویسم و می گذرم
است علف زارِ خشکیده
(بوسون)
……………………………………………………….
کرم پرنده ای کوچک است
سوی تو می آید…!!!
پرش نده
دانه بپاش …!!