اولین مکانی که برای سفر به ذهن هر ایرانی می رسد، رفتن به مشهدالرضا و زیارت حرم مطهر رضوی علیه السلام است که هر ساله خیل عظیمی از عاشقان ایرانی و خارجی را به خود می خواند.ما در این مقاله از بحث معنوی و زیارتی حرم رضوی خارج می شویم و به معرفی هر چند کوچک و جزیی اماکن حرم مطهر رضوی می پردازیم.
اولین ضریح به گفته تاریخ دان بزرگ اسلام ابن بطوطه در سال ۷۳۰ هجری قمری چیزی در حدود ۵۰۰ سال بعد از شهادت حضرت روی مزار قرار گرفت. بعد از آن در سال های ۹۷۵ – ۱۱۶۰ – ۱۲۳۸ هجری قمری و ۱۳۳۸ هجری شمسی ضریح بازسازی و تعویض گردید. در نهایت ضریح امروزی متعلق به سال ۱۳۷۲ است که با طراحی استاد محمود فرشچیان آغاز شد و هفت سال بعد یعنی در سال ۱۳۷۹ هجری شمسی ضریحی به وزن ۱۲ تن ساخته شد و بر روی مزار حضرت رضا علیه السلام قرار گرفت.
مشخصه بعدی حرم مطهر رضوی گنبد و گلدسته های آن است. اولین گنبد خشتی به فرمان پادشاه سلجوقی به نام سلطان سنجر و به همت وزیرش ساخته شد. شاه تهماسب صفوی آن گنبد را زر اندود کرد و شاه عباس کبیر کار نیمه تمام او را با طلایی کردن پایه آن به اتمام رساند و گنبد به طور کامل از طلا شد. عنصر مشخص حرم مطهر رضوی گلدسته های آن است که به نحوی معماری و ساخته شده است که از چهار خیابان اصلی مشرف به حرم گنبد وسط دو گلدسته دیده می شود.
جدا از بحث ارزش معنوی این مکان روحانی و مقدس برای تمامی ایرانیان حرم امام رضا علیه السلام یکی از شش مجموعه معماری آرامگاهی ایران است که ارزشش حتی فراتر از مرزهای کشور رفته است و ارزشی جهانی پیدا کرده است. این مکان به دایره المعارف هنر اسلامی در طول این سالیان بدل شده است. این هنرها شامل خوشنویسی، آیینه کاری، معرق چوب، منبت کاری، حجاری سنگ، خاتم کاری و… است که فقط کافیست چشمی بچرخانید تا با این هنرها روبه رو شوید.
سقاخانه طلایی در میانه صحن انقلاب قدمتش به دوران نادر شاه افشار باز می گردد. گویند نادر شاه بنای سنگی آن را در حدود سال ۱۱۴۵ هجری قمری از هرات به شهر مشهد آورد و در حرم مطهر رضوی نصب کرد. استادکاری به نام اسماعیل طلاکار، آن را با طلا پوشش داد. این بنا علاوه بر طلا با کاشی، با اسماء الحسنی تزیین شده است و امروزه به نام سقا خانه اسماعیل طلا و در بین مردمان مشهد به سقاخانه اسمال طلا معروف گردیده است.
نقاره خانه اکنون بر ایوان شرقی صحن انقلاب قرار دارد. نقاره زنی از دوران سلسله غزنویان رواج یافت و از آن زمان تا به امروز روزی دو مرتبه هنگام طلوع و غروب خورشید نواخته می شود. علاوه بر آن در مناسبت های مذهبی و همچین زمان رخداد کراماتی ( وقایع ویژه) از حضرت با نوایی زیبا و شاد نواخته می شود.
